I. Giới thiệu chung
Nghiên cứu tác động xâm nhập mặn khu vực Sài Gòn - Đồng Nai sử dụng mô hình toán số Telemac 2D nhằm đánh giá tình hình xâm nhập mặn trong bối cảnh biến đổi khí hậu và giảm lưu lượng nước từ thượng nguồn. Lưu vực sông Sài Gòn - Đồng Nai là nơi có tốc độ phát triển kinh tế cao, nhưng cũng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ tình trạng xâm nhập mặn. Nghiên cứu này nhằm tạo ra cơ sở khoa học cho việc quản lý nước và bảo vệ môi trường, đặc biệt là trong việc cấp nước sinh hoạt cho người dân. Mục tiêu chính là đánh giá khả năng kiểm soát độ mặn tại trạm bơm nước thô và xác định mức độ giảm mặn tại vị trí lấy nước với các kịch bản thủy lực khác nhau.
II. Tình hình xâm nhập mặn
Hiện tượng xâm nhập mặn trong lưu vực sông Sài Gòn - Đồng Nai đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng. Đặc biệt trong mùa khô, độ mặn có xu hướng gia tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn nước sinh hoạt. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng mặn có thể xâm nhập sâu vào nội đồng, với độ mặn tại một số vị trí lên đến 6-7%. Điều này gây khó khăn cho việc cấp nước, đặc biệt là tại nhà máy nước Tân Hiệp, nơi cung cấp nước cho hàng triệu người dân. Việc xả nước từ hồ Dầu Tiếng được thực hiện nhằm trung hòa độ mặn, nhưng tình hình vẫn chưa được cải thiện rõ rệt.
III. Phương pháp nghiên cứu
Mô hình toán số Telemac 2D được áp dụng để mô phỏng và đánh giá tình hình xâm nhập mặn. Mô hình này cho phép phân tích sự lan truyền của mặn trong hệ thống sông, từ đó đưa ra các kịch bản quản lý nước hiệu quả. Các thông số kỹ thuật của mô hình được xây dựng dựa trên điều kiện thực tế của lưu vực sông, bao gồm địa hình, chế độ thủy triều và các yếu tố khí tượng thủy văn. Việc mô phỏng được thực hiện với nhiều kịch bản khác nhau, từ đó đánh giá khả năng kiểm soát độ mặn và đưa ra các giải pháp thích hợp.
IV. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc xả nước từ hồ Dầu Tiếng có thể giảm độ mặn tại trạm bơm Hòa Phú, nhưng hiệu quả giảm mặn sẽ giảm dần khi mực nước biển dâng cao. Trong kịch bản với mực nước biển dâng 0.5 m, độ mặn vẫn có thể được kiểm soát, nhưng khi mực nước dâng 1.0 m, việc kiểm soát độ mặn trở nên khó khăn hơn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cần phải tìm kiếm các giải pháp khác như xây dựng các cống kiểm soát triều để bảo vệ nguồn nước.
V. Ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn
Nghiên cứu này không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình trạng xâm nhập mặn tại khu vực Sài Gòn - Đồng Nai, mà còn đưa ra những giải pháp quản lý nước hiệu quả trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Việc áp dụng mô hình Telemac 2D giúp các nhà quản lý có được những thông tin cần thiết để đưa ra quyết định kịp thời nhằm bảo vệ nguồn nước cho sinh hoạt và sản xuất. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu cũng góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường.
