I. Tổng Quan Nghiên Cứu Về Ảnh Hưởng Giá Cổ Phiếu Hàng Quý
Nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa các yếu tố doanh nghiệp, kinh tế vĩ mô và giá cổ phiếu hàng quý tại Việt Nam. Dựa trên nghiên cứu của Bhargava (2014), luận văn này xem xét tác động của các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp như tổng tài sản, nợ dài hạn, lợi nhuận trên mỗi cổ phần (EPS), cổ tức trên mỗi cổ phần (DPS), cùng với các yếu tố kinh tế vĩ mô như lãi suất, tỷ lệ thất nghiệp, và chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng (panel data) thu thập theo tần suất quý từ 222 doanh nghiệp niêm yết trên 02 Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK) Hà Nội (HNX) và TP. Hồ Chí Minh (HOSE) trong giai đoạn 2011 – 2015. Phương pháp ước lượng sử dụng là mô hình tác động ngẫu nhiên động (dynamic random effect model) và mô hình tác động cố định động (dynamic fixed effect model) kết hợp mô hình hệ phương trình cấu trúc (structural equation model). Mục tiêu là kiểm định tác động của các yếu tố vĩ mô tác động đến VN-Index và đưa ra kết luận có giá trị thực tiễn.
1.1. Tính cấp thiết của Nghiên Cứu Giá Cổ Phiếu Hàng Quý
Phân tích giá cổ phiếu là một công việc quan trọng và phức tạp đối với các nhà đầu tư. Có nhiều lý thuyết và trường phái về phân tích giá cổ phiếu, như phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật, và phân tích thông tin. Các lý thuyết đáng chú ý như lý thuyết bước đi ngẫu nhiên và lý thuyết thị trường hiệu quả. Bhargava (2014) cho rằng dữ liệu các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp được công bố theo từng quý, việc công bố các thông tin này đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng đến kỳ vọng, tâm lý nhà đầu tư và từ đó làm thay đổi giá cổ phiếu. Do đó, nghiên cứu này sẽ tập trung vào phân tích tần suất quý.
1.2. Mục tiêu và Phạm Vi Nghiên Cứu Giá Cổ Phiếu VN
Luận văn thực hiện 02 bước nghiên cứu: Kiểm định tác động bước đi ngẫu nhiên đối với giá cổ phiếu tại Việt Nam theo dữ liệu tần suất quý. Nếu có tác động bước đi ngẫu nhiên thì chứng tỏ không thể giải thích giá cổ phiếu bằng bất kỳ biến nào. Nếu không có tác động bước đi ngẫu nhiên, luận văn sẽ thực hiện nghiên cứu các yếu tố tác động lên giá cổ phiếu hàng quý bằng các biến nhân tố cơ bản doanh nghiệp và các biến kinh tế vĩ mô. Nghiên cứu này xem xét 222 doanh nghiệp niêm yết trên HNX và HOSE từ quý 1/2011 đến quý 4/2015.
II. Phương Pháp Phân Tích Mối Tương Quan Doanh Nghiệp Và Giá
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kiểm định giả thiết một chiều của Bhargava (2014) đối với mô hình tự hồi quy bậc một (first order autoregressive model) để kiểm định bước đi ngẫu nhiên. Tiếp theo, mô hình chính thực hiện giải thích giá cổ phiếu hàng quý dựa trên tác động của các nhân tố cơ bản của doanh nghiệp (tổng tài sản, nợ dài hạn, EPS, DPS), các yếu tố kinh tế vĩ mô (tỷ lệ thất nghiệp, lãi suất, CPI) và tác động trễ của giá cổ phiếu. Phương pháp ước lượng sử dụng mô hình tác động ngẫu nhiên động (dynamic random effect model – dynamic REM) và mô hình tác động cố định động (dynamic fixed effect model – dynamic REM) kết hợp mô hình hệ phương trình cấu trúc (structural equation model – SEM) sử dụng kỹ thuật ước lượng hợp lý cực đại (maximum likelihood estimates – MLE).
2.1. Mô hình Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Yếu Tố Kinh Tế Vĩ Mô
Luận văn xây dựng mô hình nghiên cứu nhằm làm rõ tác động của yếu tố kinh tế vĩ mô lên giá cổ phiếu. Các biến độc lập bao gồm tỷ lệ thất nghiệp, lãi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 01 năm, và chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Mô hình này được kỳ vọng sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách tăng trưởng kinh tế và giá cổ phiếu tương tác với nhau.
2.2. Ứng Dụng Phương Pháp Ước Lượng MLE Trong Nghiên Cứu
Kỹ thuật ước lượng hợp lý cực đại (MLE) được sử dụng để ước lượng các tham số trong mô hình. MLE là một phương pháp thống kê mạnh mẽ cho phép ước tính các tham số của mô hình bằng cách tìm kiếm giá trị của các tham số mà tại đó, khả năng quan sát được dữ liệu là lớn nhất.
III. Kết Quả Nghiên Cứu Mối Quan Hệ Giữa Các Yếu Tố Ảnh Hưởng
Các kết quả nghiên cứu chính đạt được: Thứ nhất, kết quả kiểm định chứng minh được không có tác động bước đi ngẫu nhiên đối với giá cổ phiếu theo tần suất quý, từ đó các biến nhân tố cơ bản doanh nghiệp và các biến kinh tế vĩ mô có thể đóng vai trò giải thích giá cổ phiếu. Thứ hai, hệ số ước lượng của biến trễ giá cổ phiếu hàng quý (biến phụ thuộc) trong mô hình tự hồi quy bậc một và mô hình nghiên cứu chính đều có ý nghĩa thống kê và nhận giá trị lần lượt là 0.881, chứng tỏ tính ì trong giá cổ phiếu ảnh hưởng đáng kể đến tác động của nhân tố cơ bản doanh nghiệp và yếu tố kinh tế vĩ mô đến giá cổ phiếu hàng quý.
3.1. Kiểm Định Bước Đi Ngẫu Nhiên Giá Cổ Phiếu Việt Nam
Kết quả kiểm định cho thấy không có tác động bước đi ngẫu nhiên đối với giá cổ phiếu theo tần suất quý tại thị trường Việt Nam. Điều này mở ra khả năng giải thích giá cổ phiếu bằng các biến nhân tố cơ bản doanh nghiệp và kinh tế vĩ mô.
3.2. Tác Động Của Biến Trễ Đến Giá Cổ Phiếu Hàng Quý
Biến trễ giá cổ phiếu hàng quý có ý nghĩa thống kê cao, cho thấy tính ì trong giá cổ phiếu ảnh hưởng đáng kể đến tác động của các nhân tố cơ bản doanh nghiệp và yếu tố kinh tế vĩ mô. Hệ số ước lượng cho thấy sự ảnh hưởng lớn của giá cổ phiếu trong quá khứ lên giá hiện tại.
IV. Phân Tích Ảnh Hưởng Nhân Tố Doanh Nghiệp Tới Giá Cổ Phiếu
Khi chưa đưa vào mô hình yếu tố tính ì trong giá cổ phiếu, tất cả các biến giải thích đều có ý nghĩa thống kê. Tuy nhiên, khi tính toán đến yếu tố tính ì giá cổ phiếu thì các biến này trở nên thay đổi phức tạp, trong đó biến nợ dài hạn và biến tương tác giữa lãi suất và nợ dài hạn bị mất đi ý nghĩa thống kê, biến tổng tài sản, DPS, CPI, lãi suất bị đảo chiều tác động và các biến còn lại bị giảm độ lớn tác động đáng kể đến giá cổ phiếu. Ngoài ra, EPS là chỉ tiêu quan trọng nhất khi có ý nghĩa thống kê cao với mức ý nghĩa 1% trong nhiều nhóm phân ngành kinh tế nhất và có chiều tác động đến giá cổ phiếu hàng quý không đổi tương đồng kết quả hồi quy trong toàn bộ mẫu khảo sát.
4.1. Tác Động Của EPS Lên Giá Cổ Phiếu Hàng Quý
EPS là chỉ tiêu quan trọng nhất, có ý nghĩa thống kê cao và tác động mạnh mẽ đến giá cổ phiếu hàng quý trong nhiều nhóm phân ngành kinh tế. Điều này khẳng định tầm quan trọng của lợi nhuận trên mỗi cổ phần đối với giá trị của cổ phiếu.
4.2. Ảnh Hưởng Biến Nợ Dài Hạn Đến Giá Cổ Phiếu
Biến nợ dài hạn và biến tương tác giữa lãi suất và nợ dài hạn mất đi ý nghĩa thống kê khi tính đến yếu tố tính ì trong giá cổ phiếu. Điều này cho thấy sự phức tạp trong mối quan hệ giữa nợ và giá cổ phiếu.
V. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Cho Nhà Đầu Tư Chứng Khoán
Luận văn được thực hiện nhằm mục đích kiểm định tác động bước đi ngẫu nhiên đối với giá cổ phiếu theo dữ liệu tần suất quý tại Việt Nam. Từ đó, dựa trên kết quả kiểm định này, nhà đầu tư có thể quyết định việc sử dụng các yếu tố nào để phân tích giá cổ phiếu. Ngoài ra, dựa trên kết quả ước lượng của mô hình nghiên cứu chính, các nhà đầu tư có thể thấy được cụ thể mức độ tác động của từng nhân tố cơ bản doanh nghiệp và các yếu tố kinh tế vĩ mô lên giá cổ phiếu hàng quý, qua đó xem xét và cân nhắc các phân tích của riêng mình và cải thiện hiệu quả đầu tư.
5.1. Lợi Ích Cho Nhà Đầu Tư Từ Nghiên Cứu Giá Cổ Phiếu
Dựa trên kết quả nghiên cứu, nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định sáng suốt hơn về việc sử dụng các yếu tố nào để phân tích giá cổ phiếu, từ đó cải thiện hiệu quả đầu tư và giảm thiểu rủi ro.
5.2. Ứng Dụng Phân Tích Cơ Bản và Kỹ Thuật VN
Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc áp dụng các phương pháp phân tích cơ bản và kỹ thuật vào thị trường chứng khoán Việt Nam, giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán Việt Nam.
VI. Hạn Chế Hướng Mở Rộng Nghiên Cứu Giá Cổ Phiếu VN
Luận văn vẫn còn một số hạn chế nhất định. Thứ nhất, phạm vi nghiên cứu chỉ giới hạn trong giai đoạn 2011-2015 và 222 doanh nghiệp niêm yết. Thứ hai, mô hình nghiên cứu có thể chưa bao gồm hết tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Hướng mở rộng có thể bao gồm việc mở rộng phạm vi nghiên cứu, bổ sung thêm các biến số và sử dụng các phương pháp ước lượng phức tạp hơn.
6.1. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Giá Cổ Phiếu Tương Lai
Các hướng nghiên cứu tương lai có thể tập trung vào việc mở rộng phạm vi nghiên cứu, bổ sung thêm các biến số như rủi ro hệ thống và giá cổ phiếu, và sử dụng các phương pháp ước lượng phức tạp hơn để có được kết quả chính xác hơn.
6.2. Thách Thức Trong Nghiên Cứu Thị Trường Chứng Khoán
Nghiên cứu thị trường chứng khoán luôn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự biến động của thị trường, sự phức tạp của các yếu tố ảnh hưởng, và sự thiếu hụt dữ liệu. Việc vượt qua những thách thức này đòi hỏi sự nỗ lực và sáng tạo của các nhà nghiên cứu.
