Nghiên cứu mô bệnh học ung thư tuyến tiền liệt và methyl hóa gen RASSF1A

• Trường học: Bệnh viện Quân y 103
• Chuyên ngành: Mô bệnh học
• Đề tài: Nghiên cứu mô bệnh học ung thư tuyến tiền liệt và methyl hóa gen RASSF1A
• Loại tài liệu: luận án

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Sơ lược giải phẫu, phôi thai, sinh lý, mô học và phân loại ung thư tuyến tiền liệt
• 1.2. Sơ lược về giải phẫu
• 1.3. Sơ lược về phôi thai và sinh lý
• 1.4. Sơ lược về mô học
• 1.5. Phân loại mô bệnh học ung thư tuyến tiền liệt
• 1.6. Ung thư tuyến tiền liệt, tân sản nội biểu mô tuyến tiền liệt và phân độ mô học ung thư biểu mô tuyến
• 1.7. Xâm lấn và di căn của ung thư tuyến tiền liệt
• 1.8. Xâm lấn tại chỗ
• 1.9. Hóa mô miễn dịch và ứng dụng trong ung thư tuyến tiền liệt
• 1.10. Khái niệm về hóa mô miễn dịch
• 1.11. Ứng dụng kỹ thuật hóa mô miễn dịch trong chẩn đoán mô bệnh học
• 1.12. Methyl hóa gen RASSF1A trong ung thư
• 1.13. Methyl hóa gen RASSF1A trong ung thư tuyến tiền liệt
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Nhóm bệnh nhân được nghiên cứu xác định một số đặc điểm mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến tiền liệt
• 2.3. Nhóm bệnh nhân được nghiên cứu hóa mô miễn dịch
• 2.4. Nhóm bệnh nhân được nghiên cứu methyl hóa gen RASSF1A
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6. Thiết kế nghiên cứu
• 2.7. Vật liệu, hóa chất, thiết bị nghiên cứu
• 2.8. Các kỹ thuật dùng trong nghiên cứu
• 2.9. Xử lý số liệu
• 2.10. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phân bố tỷ lệ bệnh nhân mắc ung thư biểu mô tuyến tiền liệt theo nhóm tuổi
• 3.2. Kết quả nghiên cứu một số đặc điểm mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến tiền liệt
• 3.3. Xác định típ mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến tiền liệt, các thể ung thư biểu mô tuyến theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2004
• 3.4. Xác định các biến thể của ung thư biểu mô tuyến nang
• 3.5. Tỷ lệ ung thư biểu mô tuyến phối hợp và không phối hợp với PIN độ cao
• 3.6. Phân bố tỷ lệ ung thư biểu mô tuyến theo độ biệt hóa nhóm điểm Gleason
• 3.7. Phân bố độ biệt hóa ung thư biểu mô tuyến theo mẫu mô học thứ nhất và mẫu mô học thứ hai Gleason
• 3.8. Phân bố tỷ lệ ung thư biểu mô tuyến phối hợp với PIN độ cao theo độ biệt hóa nhóm điểm Gleason
• 3.9. Phân bố tỷ lệ các đặc điểm đặc trưng ác tính của ung thư
• 3.10. Phân bố tỷ lệ các đặc điểm đặc trưng ác tính của ung thư theo nhóm điểm Gleason
• 3.11. Phân bố tỷ lệ các chất chứa trong tuyến nang ác tính
• 3.12. Phân bố tỷ lệ u chứa tinh thể/chất tiết kết đặc màu hồng theo nhóm điểm Gleason
• 3.13. Kết quả nghiên cứu hóa mô miễn dịch
• 3.14. Kết quả nhuộm hóa mô miễn dịch ung thư biểu mô tuyến tiền liệt
• 3.15. Các típ mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến tiền liệt nhuộm hóa mô miễn dịch
• 3.16. Mức độ bộc lộ PSA của tế bào u
• 3.17. Phân bố mức độ bộc lộ PSA của tế bào u theo độ Gleason
• 3.18. Phân bố mức độ bộc lộ PSA của tế bào u xâm nhập dây thần kinh
• 3.19. Tình trạng bộc lộ CK34βE12 và p63 của tế bào đáy
• 3.20. Mức độ bộc lộ CK34βE12 và p63 của các tế bào đáy
• 3.21. Tình trạng và mức độ bộc lộ CK7 và CK5/6 của biểu mô đường niệu lành tính và ác tính
• 3.22. Tình trạng và mức độ bộc lộ actin của các loại tế bào mô đệm
• 3.23. Kết quả nghiên cứu tình trạng methyl hóa gen RASSF1A
• 3.24. Kết quả tách chiết DNA từ mẫu bệnh phẩm
• 3.25. Kết quả đánh giá hiệu quả của quá trình xử lý bisulfite
• 3.26. Kết quả xác định sự methyl hóa gen RASSF1A ở các mẫu ung thư
• 3.27. Kết quả xác định sự methyl hóa gen RASSF1A ở các mẫu tăng sản tuyến tiền liệt
• 3.28. Đối chiếu tình trạng methyl hóa gen RASSF1A với một số đặc điểm mô bệnh học trong ung thư biểu mô tuyến
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Phân bố tỷ lệ bệnh nhân ung thư biểu mô tuyến tiền liệt theo nhóm tuổi
• 4.2. Một số đặc điểm mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến tiền liệt
• 4.3. Xác định típ mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến tiền liệt, các thể và biến thể ung thư biểu mô tuyến của tuyến tiền liệt
• 4.4. Ung thư biểu mô tuyến phối hợp với tân sản nội biểu mô độ cao
• 4.5. Độ mô học trong ung thư biểu mô tuyến tiền liệt
• 4.6. Các đặc điểm đặc trưng ác tính trong ung thư biểu mô tuyến của tuyến tiền liệt
• 4.7. Các đặc điểm chất chứa trong lòng tuyến nang ác tính
• 4.8. Sự bộc lộ một số dấu ấn miễn dịch và tình trạng methyl hóa gen RASSF1A trong ung thư biểu mô tuyến tiền liệt
• 4.9. Sự bộc lộ một số dấu ấn miễn dịch trong ung thư biểu mô tuyến tiền liệt
• 4.10. Tình trạng methyl hóa gen RASSF1A trong ung thư biểu mô tuyến của tuyến tiền liệt và tăng sản tuyến tiền liệt
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC ẢNH
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Mô Bệnh Học Ung Thư Tuyến Tiền Liệt

Ung thư tuyến tiền liệt (UTTTL) là một vấn đề sức khỏe nam giới quan trọng, đặc biệt ở nhóm tuổi trên 65. Bệnh thường tiến triển âm thầm, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn. Đa số trường hợp được chẩn đoán tình cờ qua xét nghiệm mô bệnh học sau phẫu thuật tăng sản tuyến tiền liệt. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tiền sử gia đình, tuổi tác, chủng tộc, béo phì, chế độ ăn uống và môi trường sống. Nghiên cứu mô bệnh học ung thư tuyến tiền liệt đóng vai trò then chốt trong chẩn đoán và phân loại bệnh. Việc áp dụng các tiêu chuẩn và bảng phân loại mô bệnh học thống nhất là rất cần thiết để xác định chính xác típ mô bệnh học, phân độ mô học khối u, giúp đánh giá giai đoạn bệnh, dự đoán tiến triển, di căn và khả năng đáp ứng điều trị.

1.1. Giải Phẫu và Mô Bệnh Học Tuyến Tiền Liệt Cơ Bản

Tuyến tiền liệt nằm trong khung chậu, sau xương mu, dưới bàng quang, bao quanh đoạn đầu niệu đạo. Về mặt mô bệnh học, tuyến có cấu trúc phức hợp ống tuyến, với các nang tuyến đổ vào ống phân nhánh. Các nang tuyến và ống dẫn nhỏ có cấu trúc tương tự, bao gồm lớp tế bào chế tiết và lớp tế bào đáy. Chất chế tiết trong lòng nang tuyến bắt màu hồng nhạt khi nhuộm H&E. Các thể amylacea thường thấy trong nang tuyến bình thường.

1.2. Các Phương Pháp Phân Loại Mô Bệnh Học Ung Thư Tuyến Tiền Liệt

Năm 1980, WHO đưa ra bảng phân loại mô bệnh học UTTTL. Tuy nhiên, sự phát triển của dấu ấn miễn dịch và các biến thể mới của UTTTL đã làm bảng phân loại này bộc lộ hạn chế. Năm 2000, AFIP đưa ra bảng phân loại mới, bổ sung các tổn thương và biến thể mới. Đến năm 2004 và 2016, WHO tiếp tục sửa đổi và cập nhật bảng phân loại, đưa ra các tiêu chuẩn chẩn đoán và phân loại UTTTL chi tiết hơn.

II. Methyl Hóa Gen RASSF1A Vai Trò Trong Ung Thư Tuyến Tiền Liệt

Gen ức chế khối u RASSF1A thường bị bất hoạt bởi các cơ chế ngoại di truyền, đặc biệt là methyl hóa, trong nhiều loại ung thư. Trong UTTTL, tình trạng methyl hóa gen RASSF1A quá mức rất phổ biến và được cho là xảy ra ở giai đoạn sớm của quá trình hình thành và tiến triển khối u. Đánh giá tình trạng methyl hóa gen RASSF1A trong mẫu sinh thiết có thể hỗ trợ chẩn đoán, lựa chọn điều trị và tiên lượng bệnh. Nghiên cứu này tập trung vào vai trò của methyl hóa RASSF1A trong UTTTL.

2.1. Cơ Chế Methyl Hóa Gen RASSF1A và Ảnh Hưởng Đến Biểu Hiện Gen

Methyl hóa là quá trình thêm nhóm methyl vào DNA, thường xảy ra ở vùng promoter của gen. Methyl hóa gen RASSF1A có thể ức chế sự biểu hiện của gen này, làm giảm hoặc mất chức năng ức chế khối u của RASSF1A. Điều này góp phần vào sự phát triển và tiến triển của UTTTL.

2.2. Methyl Hóa RASSF1A Như Một Dấu Ấn Sinh Học Tiềm Năng Trong UTTTL

Tình trạng methyl hóa RASSF1A có thể được sử dụng như một dấu ấn sinh học để chẩn đoán sớm UTTTL, dự đoán khả năng tái phát và đáp ứng điều trị. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng methyl hóa RASSF1A có liên quan đến giai đoạn bệnh, điểm Gleason và tiên lượng sống còn của bệnh nhân UTTTL.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Mô Bệnh Học và Methyl Hóa RASSF1A

Nghiên cứu này sử dụng các phương pháp mô bệnh học tiêu chuẩn để đánh giá các đặc điểm của UTTTL, bao gồm típ mô bệnh học, độ biệt hóa (điểm Gleason), và sự xâm lấn. Đồng thời, nghiên cứu cũng sử dụng các kỹ thuật sinh học phân tử để xác định tình trạng methyl hóa gen RASSF1A trong các mẫu mô UTTTL. Các kết quả mô bệnh học và methyl hóa được đối chiếu để tìm mối liên hệ giữa chúng.

3.1. Quy Trình Thu Thập và Xử Lý Mẫu Mô Bệnh Học

Mẫu mô UTTTL được thu thập từ bệnh nhân phẫu thuật hoặc sinh thiết. Mẫu được cố định trong formalin, vùi paraffin, cắt thành lát mỏng và nhuộm hematoxylin và eosin (H&E) để đánh giá mô bệnh học. Các tiêu chuẩn chẩn đoán và phân loại UTTTL được áp dụng theo hướng dẫn của WHO.

3.2. Kỹ Thuật Xác Định Methyl Hóa Gen RASSF1A

DNA được chiết xuất từ mẫu mô UTTTL. DNA được xử lý bằng bisulfite để chuyển đổi cytosine không methyl hóa thành uracil, trong khi cytosine methyl hóa vẫn giữ nguyên. Sau đó, PCR đặc hiệu methyl hóa (MSP) được sử dụng để khuếch đại các vùng DNA đã được xử lý bisulfite. Kết quả MSP cho phép xác định sự hiện diện hoặc vắng mặt của methyl hóa RASSF1A.

3.3. Phân Tích Dữ Liệu và Đối Chiếu Kết Quả Mô Bệnh Học và Methyl Hóa

Dữ liệu mô bệnh học và methyl hóa được phân tích thống kê để tìm mối liên hệ giữa các đặc điểm mô bệnh học (ví dụ: điểm Gleason, giai đoạn bệnh) và tình trạng methyl hóa gen RASSF1A. Các phương pháp thống kê phù hợp được sử dụng để đánh giá ý nghĩa thống kê của các mối liên hệ này.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Mối Liên Hệ Giữa Mô Bệnh Học và Methyl Hóa

Nghiên cứu đã xác định được mối liên hệ đáng kể giữa một số đặc điểm mô bệnh học của UTTTL và tình trạng methyl hóa gen RASSF1A. Cụ thể, các mẫu UTTTL có điểm Gleason cao hơn thường có tỷ lệ methyl hóa RASSF1A cao hơn. Ngoài ra, methyl hóa RASSF1A cũng liên quan đến sự xâm lấn của khối u và di căn hạch.

4.1. Tỷ Lệ Methyl Hóa RASSF1A Theo Điểm Gleason và Giai Đoạn Bệnh

Kết quả cho thấy tỷ lệ methyl hóa RASSF1A tăng dần theo điểm Gleason, với tỷ lệ cao nhất ở các mẫu có điểm Gleason 8-10. Tương tự, tỷ lệ methyl hóa RASSF1A cũng cao hơn ở các giai đoạn bệnh tiến triển hơn.

4.2. Mối Liên Quan Giữa Methyl Hóa RASSF1A và Xâm Lấn Di Căn

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng methyl hóa RASSF1A có liên quan đến sự xâm lấn của khối u vào các mô xung quanh và di căn hạch. Các mẫu UTTTL có methyl hóa RASSF1A thường có khả năng xâm lấn và di căn cao hơn.

V. Bàn Luận Ý Nghĩa Của Methyl Hóa RASSF1A Trong Tiên Lượng

Kết quả nghiên cứu này củng cố vai trò của methyl hóa gen RASSF1A như một dấu ấn sinh học tiềm năng trong UTTTL. Methyl hóa RASSF1A có thể cung cấp thông tin tiên lượng quan trọng, giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp hơn cho bệnh nhân UTTTL. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu lớn hơn để xác nhận các kết quả này và đánh giá giá trị lâm sàng của việc sử dụng methyl hóa RASSF1A trong thực hành.

5.1. So Sánh Kết Quả Với Các Nghiên Cứu Trước Về Methyl Hóa RASSF1A

Kết quả của nghiên cứu này phù hợp với nhiều nghiên cứu trước đây đã chỉ ra mối liên hệ giữa methyl hóa RASSF1A và các đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học của UTTTL. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác lại cho thấy kết quả khác nhau, có thể do sự khác biệt về phương pháp nghiên cứu và quần thể bệnh nhân.

5.2. Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về Methyl Hóa RASSF1A Trong UTTTL

Các nghiên cứu tương lai nên tập trung vào việc đánh giá giá trị của methyl hóa RASSF1A như một dấu ấn sinh học tiên lượng độc lập, cũng như vai trò của nó trong việc dự đoán đáp ứng điều trị. Ngoài ra, cần có thêm các nghiên cứu để khám phá cơ chế phân tử mà qua đó methyl hóa RASSF1A ảnh hưởng đến sự phát triển và tiến triển của UTTTL.

VI. Kết Luận Methyl Hóa RASSF1A Hướng Đi Mới Trong Chẩn Đoán

Nghiên cứu này đã góp phần làm sáng tỏ vai trò của methyl hóa gen RASSF1A trong UTTTL. Kết quả cho thấy methyl hóa RASSF1A có liên quan đến các đặc điểm mô bệnh học và tiên lượng của bệnh. Việc sử dụng methyl hóa RASSF1A như một dấu ấn sinh học có thể cải thiện khả năng chẩn đoán, tiên lượng và điều trị UTTTL trong tương lai.

6.1. Ứng Dụng Tiềm Năng Của Xét Nghiệm Methyl Hóa RASSF1A Trong Lâm Sàng

Xét nghiệm methyl hóa RASSF1A có thể được sử dụng để sàng lọc UTTTL ở những người có nguy cơ cao, giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm hơn. Ngoài ra, xét nghiệm này cũng có thể giúp phân tầng nguy cơ ở bệnh nhân UTTTL đã được chẩn đoán, từ đó đưa ra quyết định điều trị phù hợp hơn.

6.2. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Mô Bệnh Học và Methyl Hóa Trong UTTTL

Nghiên cứu mô bệnh học và methyl hóa đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh sinh của UTTTL, từ đó phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả hơn. Sự kết hợp giữa các phương pháp mô bệnh học truyền thống và các kỹ thuật sinh học phân tử hiện đại sẽ mở ra những hướng đi mới trong cuộc chiến chống lại UTTTL.