Tổng quan nghiên cứu

Kỹ năng viết tiếng Anh là một trong những kỹ năng khó đối với người học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai, đặc biệt là đối với sinh viên chuyên ngành tiếng Anh. Theo báo cáo của ngành giáo dục, trong số 245 bài luận cuối kỳ của sinh viên năm ba chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Thủ Dầu Một, có tổng cộng 586 lỗi tham chiếu liên kết (cohesive reference errors) được phát hiện, chiếm tỷ lệ đáng kể trong các lỗi ngôn ngữ. Những lỗi này ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạch lạc và sự nhất quán của bài viết, làm giảm chất lượng tổng thể của bài luận dù không có lỗi ngữ pháp hay chính tả nghiêm trọng. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các loại lỗi tham chiếu liên kết phổ biến mà sinh viên thường mắc phải, phân tích tần suất xuất hiện của từng loại lỗi, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao kỹ năng viết, đặc biệt là khả năng sử dụng các thiết bị liên kết trong văn bản. Nghiên cứu được thực hiện trên 245 bài luận của sinh viên năm ba chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Thủ Dầu Một trong năm học 2020-2021, với phạm vi tập trung vào các lỗi tham chiếu liên kết trong bài luận tiếng Anh học thuật. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chương trình giảng dạy và phương pháp dạy viết tiếng Anh, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh của sinh viên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết kết hợp giữa mô hình phân loại liên kết của Halliday và Hasan (1976) và khung phân tích tham chiếu của Jenei (2014). Theo đó, liên kết trong văn bản được chia thành năm loại chính: tham chiếu (reference), thay thế (substitution), lược bỏ (ellipsis), liên từ (conjunction) và liên kết từ vựng (lexical cohesion). Trong đó, tham chiếu được phân thành ba nhóm chính: tham chiếu cá nhân (personal reference), tham chiếu chỉ định (demonstrative reference) và tham chiếu so sánh (comparative reference). Các khái niệm chính bao gồm:

  • Tham chiếu cá nhân: sử dụng đại từ nhân xưng (nominative, accusative, possessive) và đại từ phản thân để liên kết các thành phần trong văn bản.
  • Tham chiếu chỉ định: sử dụng các trạng từ chỉ nơi chốn, thời gian, mạo từ xác định và đại từ chỉ định để tạo sự liên kết.
  • Tham chiếu so sánh: sử dụng các lượng từ, từ bán xác định, tính từ và trạng từ so sánh để thể hiện sự so sánh hoặc tương đồng trong văn bản.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng dựa trên lý thuyết phân tích lỗi của Corder (1967) để phân loại và giải thích các lỗi tham chiếu liên kết trong bài viết của sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp phân tích định tính và định lượng trên 245 bài luận cuối kỳ của sinh viên năm ba chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Thủ Dầu Một trong năm học 2020-2021. Cỡ mẫu toàn bộ là 245 bài luận, được chọn theo phương pháp toàn bộ mẫu (census sampling) nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả. Dữ liệu được thu thập từ bài kiểm tra cuối kỳ môn Viết luận tiếng Anh, trong đó sinh viên viết một đoạn văn khoảng 150 từ và một bài luận năm đoạn với các chủ đề thực tế. Các lỗi tham chiếu liên kết được xác định, phân loại theo khung lý thuyết đã nêu và mã hóa bằng hệ thống mã lỗi chuyên biệt. Phân tích định tính giúp mô tả chi tiết các loại lỗi, trong khi phân tích định lượng sử dụng phần mềm Microsoft Excel để tính tần suất và tỷ lệ phần trăm các lỗi. Quá trình nghiên cứu gồm các bước: thu thập dữ liệu, nhận diện lỗi, phân loại lỗi, giải thích nguyên nhân và đánh giá mức độ lỗi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổng số lỗi tham chiếu liên kết: 586 lỗi được phát hiện trong 245 bài luận, trong đó lỗi tham chiếu chỉ định chiếm tỷ lệ cao nhất với 237 lỗi (40,44%), tiếp theo là lỗi tham chiếu cá nhân với 229 lỗi (39,08%) và lỗi tham chiếu so sánh với 120 lỗi (20,48%).
  2. Lỗi tham chiếu cá nhân: Trong 229 lỗi, lỗi đại từ cá nhân chiếm 70,37% (161 lỗi), lỗi mạo từ sở hữu chiếm 25,33% (58 lỗi), và lỗi đại từ phản thân chiếm 4,37% (10 lỗi). Trong đó, lỗi đại từ tân ngữ (accusative pronoun errors) chiếm tỷ lệ cao nhất trong nhóm đại từ cá nhân với 63,35% (102 lỗi).
  3. Lỗi đại từ cá nhân phổ biến: Sinh viên thường mắc lỗi không đồng nhất số và ngôi giữa đại từ và danh từ tham chiếu, ví dụ dùng đại từ số nhiều "they" thay cho danh từ số ít "Facebook" hoặc ngược lại. Ngoài ra, lỗi chuyển đổi đại từ không nhất quán trong cùng một đoạn văn cũng phổ biến, gây khó hiểu cho người đọc.
  4. Lỗi tham chiếu chỉ định: Lỗi phổ biến nhất là lỗi mạo từ xác định (definite article errors), chiếm tỷ lệ lớn trong nhóm này. Sinh viên thường dùng sai hoặc bỏ sót mạo từ "the" khi tham chiếu đến danh từ đã xác định, làm giảm tính liên kết của văn bản.
  5. Lỗi tham chiếu so sánh: Bao gồm lỗi sử dụng lượng từ, từ bán xác định và tính từ/trạng từ so sánh không chính xác, ảnh hưởng đến sự rõ ràng và chính xác trong việc so sánh hoặc nhấn mạnh ý tưởng trong bài luận.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến các lỗi tham chiếu liên kết là do sự khác biệt hệ thống ngôn ngữ giữa tiếng Việt và tiếng Anh, đặc biệt trong cách sử dụng đại từ và mạo từ. Ví dụ, tiếng Việt không có mạo từ nên sinh viên thường bỏ sót hoặc dùng sai mạo từ trong tiếng Anh. Ngoài ra, sự thiếu nhất quán trong việc sử dụng đại từ do chưa nắm vững quy tắc ngữ pháp cũng là nguyên nhân phổ biến. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu trước đây về lỗi tham chiếu của người học tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai tại các quốc gia không nói tiếng Anh. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ lỗi theo từng loại tham chiếu sẽ giúp minh họa rõ ràng hơn mức độ phổ biến của từng lỗi, từ đó hỗ trợ việc phân tích và đề xuất giải pháp hiệu quả hơn. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp cái nhìn sâu sắc về các lỗi tham chiếu liên kết, giúp giáo viên và nhà thiết kế chương trình đào tạo điều chỉnh nội dung giảng dạy phù hợp nhằm nâng cao chất lượng viết của sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giảng dạy về mạo từ và đại từ cá nhân: Giáo viên cần tập trung giảng dạy kỹ lưỡng về cách sử dụng mạo từ xác định và đại từ cá nhân, đặc biệt là các quy tắc đồng nhất số và ngôi, nhằm giảm thiểu lỗi sai trong bài viết. Thời gian thực hiện: trong các học kỳ tiếp theo; Chủ thể thực hiện: giảng viên bộ môn tiếng Anh.
  2. Phát triển bài tập thực hành liên kết văn bản: Thiết kế các bài tập viết tập trung vào việc sử dụng các thiết bị liên kết, đặc biệt là tham chiếu liên kết, giúp sinh viên nâng cao khả năng tổ chức ý tưởng và mạch lạc trong bài luận. Thời gian thực hiện: hàng tuần trong khóa học viết; Chủ thể thực hiện: giảng viên và trợ giảng.
  3. Cập nhật chương trình đào tạo viết luận: Bộ môn cần xem xét điều chỉnh nội dung chương trình học, bổ sung các phần lý thuyết và thực hành về cohesion và cohesive reference, dựa trên kết quả nghiên cứu để phù hợp với trình độ và nhu cầu của sinh viên. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm; Chủ thể thực hiện: ban soạn thảo chương trình đào tạo.
  4. Tổ chức các buổi hội thảo và tư vấn viết: Tạo điều kiện cho sinh viên tham gia các buổi hướng dẫn, tư vấn về kỹ năng viết và cách tránh lỗi tham chiếu liên kết, giúp sinh viên nhận thức và tự điều chỉnh lỗi trong quá trình học tập. Thời gian thực hiện: định kỳ mỗi học kỳ; Chủ thể thực hiện: khoa Ngoại ngữ và các giảng viên chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên bộ môn tiếng Anh: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về lỗi tham chiếu liên kết của sinh viên, giúp giảng viên hiểu rõ khó khăn của học viên và điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp.
  2. Nhà thiết kế chương trình đào tạo: Các chuyên gia xây dựng chương trình có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để cập nhật nội dung giảng dạy, đặc biệt là phần kỹ năng viết, nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo.
  3. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh: Sinh viên có thể tham khảo để nhận diện các lỗi phổ biến trong viết luận, từ đó tự cải thiện kỹ năng viết và tránh mắc phải các lỗi tương tự.
  4. Nghiên cứu sinh và học giả trong lĩnh vực ngôn ngữ học ứng dụng: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết và dữ liệu thực nghiệm quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về lỗi ngôn ngữ và phương pháp giảng dạy tiếng Anh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Lỗi tham chiếu liên kết là gì và tại sao nó quan trọng trong viết luận?
    Lỗi tham chiếu liên kết là những sai sót trong việc sử dụng các đại từ, mạo từ và từ chỉ định để liên kết các phần trong văn bản. Chúng quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạch lạc và sự rõ ràng của bài viết, giúp người đọc hiểu đúng ý tác giả.

  2. Sinh viên thường mắc lỗi tham chiếu cá nhân nào phổ biến nhất?
    Lỗi phổ biến nhất là không đồng nhất số và ngôi giữa đại từ và danh từ tham chiếu, ví dụ dùng đại từ số nhiều thay cho danh từ số ít hoặc ngược lại, gây nhầm lẫn cho người đọc.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến lỗi tham chiếu liên kết là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu là do sự khác biệt về hệ thống ngôn ngữ giữa tiếng Việt và tiếng Anh, đặc biệt là việc tiếng Việt không có mạo từ và cách sử dụng đại từ khác biệt, cùng với việc sinh viên chưa nắm vững quy tắc ngữ pháp tiếng Anh.

  4. Làm thế nào để cải thiện kỹ năng sử dụng tham chiếu liên kết trong viết luận?
    Sinh viên nên luyện tập thường xuyên qua các bài tập viết có hướng dẫn cụ thể về sử dụng đại từ, mạo từ và các thiết bị liên kết khác, đồng thời nhận phản hồi từ giảng viên để điều chỉnh kịp thời.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các trường đại học khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung vào sinh viên Trường Đại học Thủ Dầu Một, nhưng các phát hiện về lỗi tham chiếu liên kết và nguyên nhân có tính phổ quát, có thể tham khảo và áp dụng trong các trường đại học khác có điều kiện học tập tương tự.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định được 586 lỗi tham chiếu liên kết trong 245 bài luận của sinh viên năm ba chuyên ngành tiếng Anh, với lỗi tham chiếu chỉ định chiếm tỷ lệ cao nhất (40,44%).
  • Lỗi đại từ cá nhân, đặc biệt là lỗi đại từ tân ngữ, là nhóm lỗi phổ biến thứ hai, chiếm 39,08% tổng số lỗi.
  • Nguyên nhân chính của các lỗi là sự khác biệt hệ thống ngôn ngữ giữa tiếng Việt và tiếng Anh cùng với việc chưa nắm vững quy tắc ngữ pháp.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao kỹ năng viết và giảm thiểu lỗi tham chiếu liên kết cho sinh viên.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, cập nhật chương trình đào tạo và tiếp tục nghiên cứu mở rộng trên các đối tượng học viên khác.

Hành động ngay hôm nay: Giảng viên và nhà quản lý đào tạo nên áp dụng kết quả nghiên cứu để cải tiến phương pháp giảng dạy và chương trình học, đồng thời sinh viên cần chủ động luyện tập và nhận phản hồi để nâng cao kỹ năng viết tiếng Anh.