Kiến Thức, Thái Độ và Thực Hành Sử Dụng Hóa Chất Bảo Vệ Thực Vật của Người Trồng Cà Phê tại Xã Pơng Đrang, Huyện Krông Búk, Tỉnh Đăk Lăk

• Tác giả: Phạm Thị Thúy Hoa
• Người hướng dẫn: TS. Viên Chinh Chiến
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Kiến Thức, Thái Độ, Thực Hành và Một Số Yếu Tố Liên Quan Đến Sử Dụng Hóa Chất Bảo Vệ Thực Vật của Người Trồng Cà Phê Tại Đăk Lăk
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Tổng quan chung về HCBVTV và thực trạng sử dụng HCBVTV trên thế giới và Việt Nam
• 2.1.1. Hóa chất bảo vệ thực vật
• 2.1.1.1. Khái niệm
• 2.1.1.2. Phân loại
• 2.1.2. Mức độ độc của các loại HCBVTV sử dụng cho cây cà phê
• 2.1.3. Thực trạng sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật trên thế giới
• 2.1.4. Thực trạng sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật tại Việt Nam
• 3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 4. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 4.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 4.4. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 4.5. Thiết kế nghiên cứu
• 4.6. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 4.6.1. Cỡ mẫu nghiên cứu định lượng
• 4.6.2. Cỡ mẫu nghiên cứu định tính
• 4.7. Quy trình chọn mẫu nghiên cứu định lượng
• 4.8. Quy trình chọn mẫu nghiên cứu định tính
• 4.9. Thu thập số liệu
• 4.9.1. Thu thập số liệu trong nghiên cứu định lượng
• 4.9.2. Thu thập số liệu trong nghiên cứu định tính
• 4.10. Xử lý số liệu
• 4.10.1. Xử lý số liệu định lượng
• 4.10.2. Xử lý số liệu định tính
• 4.11. Một số tiêu chuẩn đánh giá trong nghiên cứu
• 4.11.1. Cách phân loại điểm kiến thức
• 4.11.2. Cách phân loại điểm thái độ
• 4.11.3. Cách phân loại điểm thực hành
• 4.12. Đạo đức nghiên cứu
• 4.13. Những hạn chế của nghiên cứu, sai số và cách khắc phục
• 4.13.1. Hạn chế của nghiên cứu
• 4.13.2. Các loại sai số có thể có và cách khắc phục
• 5. DỰ KIẾN KẾT QUẢ
• 5.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
• 5.2. Kiến thức, thái độ và thực hành sử dụng HCBVTV
• 5.2.1. Kiến thức sử dụng HCBVTV
• 5.2.2. Thái độ về sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật
• 5.2.3. Thực hành về sử dụng HCBVTV
• 5.2.4. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thực hành sử dụng hóa chất BVTV
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHIẾU PHỎNG VẤN
• THANG ĐIỂM KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH VỀ SỬ DỤNG HCBVTV
• HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN ĐỊNH TÍNH
• BẢNG BIẾN SỐ SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU
• MỘT SỐ HÌNH ẢNH THU THẬP TẠI THỰC ĐỊA

I. Tổng Quan về Hóa Chất BVTV Thực Trạng Tại Đăk Lăk

Hóa chất bảo vệ thực vật (HCBVTV) đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp, giúp bảo vệ mùa màng. Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe con người và môi trường. Nghiên cứu này tập trung vào kiến thức, thái độ và thực hành của người trồng cà phê Đăk Lăk liên quan đến hóa chất bảo vệ thực vật cho cà phê. Việc tìm hiểu thực trạng này là vô cùng quan trọng để đưa ra những giải pháp phù hợp, đảm bảo sử dụng thuốc BVTV an toàn cho cà phê và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Theo thống kê chưa đầy đủ, Đăk Lăk có trên 100 chủng loại HCBVTV với nhu cầu tiêu thụ hàng năm từ 1.200 tấn. Báo cáo năm 2014 ghi nhận 1.598 ca ngộ độc liên quan đến HCBVTV. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức và thực hành an toàn cho người dân.

1.1. Định nghĩa và Phân loại Hóa chất BVTV cho Cà phê

HCBVTV, hay còn gọi là thuốc trừ sâu, là các chất độc dùng để bảo vệ cây trồng khỏi sinh vật gây hại. HCBVTV được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm đối tượng phòng chống (thuốc trừ sâu, thuốc trừ cỏ, thuốc trừ bệnh), đường xâm nhập (tiếp xúc, vị độc, xông hơi), nguồn gốc hóa học (thảo mộc, sinh học, vô cơ, hữu cơ), và mức độ độc hại (theo WHO). Việc hiểu rõ các loại hóa chất BVTV cho cà phê và cách phân loại là bước đầu tiên để sử dụng chúng một cách an toàn và hiệu quả. Nghiên cứu này tập trung vào phân loại theo đối tượng phòng chống để dễ dàng thu thập thông tin.

1.2. Thực trạng Sử dụng Thuốc trừ sâu cà phê Đăk Lăk

Thực tế sử dụng thuốc trừ sâu cà phê Đăk Lăk còn nhiều bất cập. Người nông dân thường sử dụng HCBVTV theo kinh nghiệm truyền miệng, thiếu kiến thức về liều lượng, cách pha chế, và thời gian cách ly. Điều này dẫn đến nguy cơ dư lượng thuốc trong sản phẩm, ảnh hưởng đến chất lượng cà phê và sức khỏe người tiêu dùng. Ngoài ra, việc sử dụng không đúng cách còn gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến hệ sinh thái địa phương. Điều tra nhanh cho thấy nông dân thường xuyên phun thuốc BVTV cho cà phê trong mùa mưa, khi quả cà phê bắt đầu phát triển, với liều lượng bình quân 22 lít/ha/năm.

II. Vấn Đề Ngộ Độc Tác Hại Của Thuốc BVTV Cà Phê

Việc sử dụng không đúng cách thuốc BVTV cà phê gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Ngộ độc HCBVTV là một trong những vấn đề sức khỏe đáng quan tâm, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Ngộ độc có thể xảy ra qua nhiều con đường khác nhau, như tiếp xúc trực tiếp, hít phải hơi độc, hoặc ăn phải thực phẩm bị ô nhiễm. Bên cạnh đó, tác hại của thuốc BVTV còn ảnh hưởng đến môi trường, gây ô nhiễm nguồn nước, đất đai, và ảnh hưởng đến đa dạng sinh học. Do đó, việc nâng cao nhận thức về an toàn lao động khi sử dụng thuốc BVTV là vô cùng cần thiết. Theo thống kê, năm 2008, Việt Nam có 6.807 vụ nhiễm độc hóa chất bảo vệ thực vật với 7.572 trường hợp được cứu sống và 137 trường hợp tử vong.

2.1. Các Đường Xâm Nhập và Triệu Chứng Ngộ Độc Thuốc BVTV

HCBVTV có thể xâm nhập vào cơ thể qua da, đường hô hấp, hoặc đường tiêu hóa. Các triệu chứng ngộ độc có thể khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc, liều lượng, và thời gian tiếp xúc. Các triệu chứng thường gặp bao gồm đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa, khó thở, co giật, và hôn mê. Việc nhận biết sớm các triệu chứng ngộ độc và sơ cứu kịp thời có thể cứu sống người bệnh. Ngoài ra, cần chú ý đến các đối tượng dễ bị tổn thương, như trẻ em, phụ nữ mang thai, và người già.

2.2. Ảnh Hưởng Của Ô nhiễm môi trường do Thuốc BVTV

Ô nhiễm môi trường do thuốc BVTV là một vấn đề nghiêm trọng cần được giải quyết. Thuốc BVTV có thể tồn tại lâu dài trong môi trường, gây ô nhiễm nguồn nước, đất đai, và không khí. Điều này ảnh hưởng đến sức khỏe con người và các loài sinh vật khác. Đặc biệt, việc sử dụng quá nhiều thuốc BVTV có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc của sâu bệnh, khiến cho việc kiểm soát trở nên khó khăn hơn. Cần có những giải pháp đồng bộ để giảm thiểu tác động tiêu cực của thuốc BVTV đến môi trường.

III. Nghiên Cứu Kiến Thức Sử Dụng Thuốc BVTV của Nông Dân

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá kiến thức sử dụng thuốc BVTV của người trồng cà phê tại Đăk Lăk. Kiến thức sử dụng thuốc BVTV là yếu tố then chốt giúp người nông dân sử dụng thuốc một cách an toàn và hiệu quả. Nghiên cứu bao gồm các nội dung về cách lựa chọn thuốc, cách pha chế, cách phun, và các biện pháp phòng ngừa ngộ độc. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp các cơ quan chức năng và các tổ chức phi chính phủ có những căn cứ khoa học để xây dựng các chương trình truyền thông và đào tạo phù hợp, nhằm nâng cao nhận thức và thực hành an toàn cho người nông dân. Nghiên cứu tiến hành tại xã Pơng Đrang, huyện Krông Búk, tỉnh Đăk Lăk, năm 2016.

3.1. Đánh Giá Kiến Thức Về An Toàn Lao Động Khi Phun Thuốc

Một trong những nội dung quan trọng của nghiên cứu là đánh giá kiến thức của người nông dân về an toàn lao động khi sử dụng thuốc BVTV. Điều này bao gồm việc sử dụng đồ bảo hộ lao động, như găng tay, khẩu trang, kính bảo hộ, và quần áo bảo hộ. Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người nông dân sử dụng đầy đủ đồ bảo hộ lao động còn rất thấp. Nhiều người nông dân cho rằng việc sử dụng đồ bảo hộ lao động là không cần thiết, hoặc gây khó khăn trong quá trình làm việc. Đây là một vấn đề cần được quan tâm và giải quyết.

3.2. Nhận Biết Tác Hại Của Thuốc Biện Pháp Phòng Ngừa

Nghiên cứu cũng đánh giá kiến thức của người nông dân về tác hại của thuốc BVTV đối với sức khỏe con người và môi trường. Nhiều người nông dân chưa nhận thức đầy đủ về những tác hại tiềm ẩn của thuốc BVTV. Họ thường chỉ quan tâm đến hiệu quả diệt trừ sâu bệnh, mà ít chú ý đến những rủi ro có thể xảy ra. Ngoài ra, nghiên cứu cũng đánh giá kiến thức của người nông dân về các biện pháp phòng ngừa ngộ độc, như rửa tay sau khi phun thuốc, thay quần áo, và tắm rửa. Tỉ lệ nhận biết đúng các biện pháp phòng ngừa còn thấp.

IV. Thực Hành Sử Dụng Hóa Chất BVTV của Người Trồng Cà Phê

Nghiên cứu không chỉ đánh giá kiến thức mà còn tập trung vào thực hành sử dụng hóa chất BVTV của người trồng cà phê. Thực hành là thước đo quan trọng để đánh giá hiệu quả của các chương trình truyền thông và đào tạo. Nghiên cứu bao gồm các nội dung về cách pha chế thuốc, cách phun thuốc, cách xử lý thuốc thừa, và cách tiêu hủy bao bì. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp các cơ quan chức năng có những điều chỉnh phù hợp trong công tác quản lý và hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV. Theo nghiên cứu, chỉ 40.8% người tham gia có thực hành đạt yêu cầu.

4.1. Quy Trình Phun Thuốc BVTV Cà Phê Đúng Cách An Toàn

Quy trình phun thuốc BVTV cà phê đúng cách và an toàn là một trong những nội dung quan trọng của nghiên cứu. Điều này bao gồm việc lựa chọn thời điểm phun thuốc phù hợp, cách phun thuốc đều và kỹ lưỡng, và cách đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh. Nghiên cứu cho thấy nhiều người nông dân chưa tuân thủ đúng quy trình phun thuốc, dẫn đến nguy cơ phơi nhiễm cao. Cần có những hướng dẫn cụ thể và dễ hiểu để giúp người nông dân thực hiện đúng quy trình phun thuốc.

4.2. Xử Lý Thuốc Thừa Vỏ Bao Bì Giải Pháp Hữu Hiệu

Việc xử lý thuốc thừa và vỏ bao bì là một vấn đề nan giải, gây ô nhiễm môi trường. Nhiều người nông dân vứt bỏ thuốc thừa và vỏ bao bì bừa bãi, gây ô nhiễm nguồn nước, đất đai, và không khí. Cần có những giải pháp hữu hiệu để giải quyết vấn đề này, như xây dựng các điểm thu gom thuốc thừa và vỏ bao bì, hoặc hướng dẫn người nông dân cách tiêu hủy chúng một cách an toàn. Nghiên cứu cho thấy kiến thức và thực hành về xử lý hóa chất thừa sau phun còn rất thấp (từ 1,3% đến 5,7%).

V. Ảnh Hưởng của Truyền Thông đến Kiến Thức Về Thuốc BVTV

Nghiên cứu xem xét mối liên hệ giữa tiếp cận truyền thông và kiến thức sử dụng thuốc BVTV. Các kênh truyền thông như đài phát thanh, truyền hình, báo chí, và các buổi tập huấn có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin và nâng cao nhận thức cho người nông dân. Nghiên cứu sẽ đánh giá mức độ tiếp cận thông tin của người nông dân, và xem xét liệu việc tiếp cận thông tin có ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành của họ hay không. Từ đó, có thể đưa ra những khuyến nghị về việc tăng cường công tác truyền thông, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc BVTV. Kết quả nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa tiếp cận thông tin truyền thông về HCBVTV với kiến thức, thái độ và thực hành sử dụng HCBVTV.

5.1. Các Kênh Truyền Thông Hiệu Quả về Sử Dụng Thuốc An Toàn

Nghiên cứu sẽ xác định các kênh truyền thông hiệu quả nhất trong việc cung cấp thông tin về sử dụng thuốc an toàn. Điều này có thể bao gồm việc phỏng vấn người nông dân, khảo sát các cán bộ khuyến nông, và phân tích các chương trình truyền thông hiện có. Từ đó, có thể đưa ra những khuyến nghị về việc sử dụng các kênh truyền thông phù hợp để tiếp cận người nông dân một cách hiệu quả nhất. Các kênh truyền thông cần truyền tải thông tin dễ hiểu, thiết thực, và phù hợp với trình độ dân trí của người nông dân.

5.2. Tác Động của Tập Huấn đến Thay Đổi Hành Vi Nông Dân

Nghiên cứu sẽ đánh giá tác động của các buổi tập huấn đến việc thay đổi hành vi của người nông dân. Các buổi tập huấn có thể cung cấp cho người nông dân những kiến thức và kỹ năng cần thiết để sử dụng thuốc một cách an toàn và hiệu quả. Nghiên cứu sẽ xem xét liệu các buổi tập huấn có giúp người nông dân thay đổi hành vi của họ hay không, và những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả của các buổi tập huấn. Từ đó, có thể đưa ra những khuyến nghị về việc thiết kế và tổ chức các buổi tập huấn hiệu quả.

VI. Giải Pháp Khuyến Nghị Nâng Cao Nhận Thức Thực Hành BVTV

Dựa trên kết quả nghiên cứu, cần đưa ra những giải pháp thay thế thuốc BVTV hóa học và khuyến nghị cụ thể để nâng cao nhận thức và thực hành an toàn cho người trồng cà phê. Điều này bao gồm việc xây dựng các chương trình truyền thông và đào tạo phù hợp, tăng cường công tác quản lý và kiểm soát việc sử dụng thuốc BVTV, và khuyến khích người nông dân áp dụng các biện pháp canh tác bền vững. Mục tiêu cuối cùng là bảo vệ sức khỏe con người, bảo vệ môi trường, và nâng cao chất lượng cà phê Đăk Lăk. Nghiên cứu khuyến nghị xây dựng nhóm truyền thông tổ chức hội thảo, tập huấn về cách pha, phun, bảo quản, phòng tránh và xử trí khi bị say HCBVTV cho người trồng cà phê và xử lý hành chính các trường hợp vi phạm.

6.1. Biện Pháp Phòng Trừ Sâu Bệnh Cà Phê An Toàn Bền Vững

Cần khuyến khích người nông dân áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh cà phê an toàn và bền vững, như sử dụng các loại thuốc sinh học, áp dụng kỹ thuật canh tác hữu cơ, và sử dụng các biện pháp kiểm soát dịch hại tổng hợp (IPM) cà phê. Các biện pháp này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của thuốc BVTV đến môi trường và sức khỏe con người, mà còn giúp nâng cao chất lượng cà phê và tăng thu nhập cho người nông dân. Cần có sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng và các tổ chức phi chính phủ để giúp người nông dân tiếp cận và áp dụng các biện pháp này.

6.2. Hướng Dẫn Sử Dụng Thuốc BVTV An Toàn Hiệu Quả Nhất

Cần cung cấp cho người nông dân những hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV an toàn và hiệu quả nhất. Điều này bao gồm việc lựa chọn thuốc phù hợp, pha chế thuốc đúng cách, phun thuốc đúng thời điểm, và sử dụng đồ bảo hộ lao động. Các hướng dẫn cần được trình bày một cách dễ hiểu, thiết thực, và phù hợp với trình độ dân trí của người nông dân. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các nhà khoa học, và các doanh nghiệp sản xuất thuốc BVTV để đảm bảo cung cấp cho người nông dân những thông tin chính xác và đáng tin cậy.

Tổng quan nghiên cứu

Việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật (HCBVTV) trong nông nghiệp ngày càng gia tăng, đặc biệt tại các vùng trồng cà phê trọng điểm như xã Pơng Đrang, huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk. Với tổng dân số khoảng 17.000 người và hơn 4.000 hộ gia đình, trong đó gần 80% hộ trồng cà phê sử dụng nhiều loại hóa chất như thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu, thuốc trừ rệp sáp và hóa chất kích thích tăng trưởng, việc quản lý và sử dụng an toàn HCBVTV trở thành vấn đề cấp thiết. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 11/2015 đến tháng 6/2016 nhằm mục tiêu mô tả kiến thức, thái độ và thực hành (KAP) của người trồng cà phê về sử dụng HCBVTV, đồng thời xác định các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến KAP trong cộng đồng này.

Tình trạng sử dụng HCBVTV bừa bãi không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn làm tăng nguy cơ ngộ độc cấp tính và mãn tính cho người lao động và cộng đồng. Theo ước tính, tại Việt Nam, số vụ ngộ độc do HCBVTV vẫn ở mức cao với hàng nghìn ca mỗi năm, trong đó nhiều trường hợp tử vong do không tuân thủ các biện pháp an toàn. Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về mức độ hiểu biết và thực hành an toàn của người dân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng HCBVTV, giảm thiểu tác hại đến sức khỏe và môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết về kiến thức, thái độ và thực hành (KAP) trong sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật, kết hợp với các yếu tố cá nhân và môi trường ảnh hưởng đến hành vi sử dụng. Các khái niệm chính bao gồm:

• Kiến thức sử dụng HCBVTV: Hiểu biết về 4 đúng (đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng, đúng cách), tác hại của hóa chất, đường xâm nhập, dấu hiệu ngộ độc và biện pháp xử trí.
• Thái độ sử dụng HCBVTV: Mức độ lo lắng về sức khỏe, sự quan tâm đến việc sử dụng bảo hộ lao động, nhận thức về tác hại và hiệu quả của hóa chất.
• Thực hành sử dụng HCBVTV: Hành vi thực tế trong lựa chọn, pha chế, phun thuốc, sử dụng bảo hộ lao động, xử lý hóa chất thừa và bảo quản hóa chất.
• Yếu tố liên quan: Tuổi, giới, trình độ học vấn, dân tộc, thâm niên tiếp xúc, diện tích canh tác, vị trí nhà ở và khả năng tiếp cận thông tin truyền thông.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính được tiến hành trên 385 người trồng cà phê tại xã Pơng Đrang, huyện Krông Búk trong giai đoạn từ tháng 11/2015 đến tháng 6/2016. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ người có kiến thức đúng về HCBVTV tại vùng Tây Nguyên, với sai số cho phép 5% và độ tin cậy 95%. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống được áp dụng từ danh sách 2.760 hộ trồng cà phê, khoảng cách mẫu k=7.

Dữ liệu định lượng được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi chuẩn hóa, kết hợp quan sát thực tế và ghi hình tại hộ gia đình. Dữ liệu định tính thu thập qua phỏng vấn sâu 10 đối tượng được chọn ngẫu nhiên từ nhóm có và không có kiến thức, thái độ, thực hành đạt. Số liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm Epi Data 3.1 và SPSS 18.0, phân tích mô tả và phân tích tương quan đơn biến để xác định các yếu tố liên quan đến KAP. Các tiêu chuẩn đánh giá KAP được xây dựng dựa trên thang điểm chuẩn, phân loại thành nhóm đạt và không đạt với ngưỡng 50%.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Kiến thức sử dụng HCBVTV: 64,7% người trồng cà phê có kiến thức đạt về sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật. Tuy nhiên, kiến thức về xử lý hóa chất thừa sau phun rất thấp, chỉ từ 1,3% đến 5,7% đối tượng biết cách xử lý đúng.

2. Thái độ sử dụng HCBVTV: 46,5% có thái độ tích cực trong việc sử dụng hóa chất, thể hiện sự lo lắng về sức khỏe và ý thức sử dụng bảo hộ lao động. Tuy nhiên, chỉ 27,3% tuân thủ nghiêm ngặt việc mặc đồ bảo hộ khi phun thuốc, phần lớn do chưa nhận thức được mức độ độc hại của hóa chất.

3. Thực hành sử dụng HCBVTV: 40,8% thực hành đạt về sử dụng an toàn hóa chất. Thực tế cho thấy nhiều người vẫn pha chế và phun thuốc không đúng kỹ thuật, không sử dụng đầy đủ đồ bảo hộ, và xử lý hóa chất thừa, bao bì không đúng quy định.

4. Yếu tố liên quan đến KAP: Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa dân tộc, trình độ học vấn, thâm niên tiếp xúc, khả năng tiếp cận thông tin truyền thông với kiến thức, thái độ và thực hành sử dụng HCBVTV (p<0,05). Người có trình độ học vấn cao hơn và tiếp cận thông tin tốt hơn có xu hướng có kiến thức và thực hành an toàn hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng phổ biến tại nhiều vùng nông thôn Việt Nam và các nước đang phát triển, nơi người nông dân sử dụng HCBVTV nhưng chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng an toàn. Tỷ lệ kiến thức đạt 64,7% cao hơn một số nghiên cứu trong khu vực, nhưng thực hành an toàn chỉ đạt 40,8% cho thấy khoảng cách giữa nhận thức và hành vi vẫn còn lớn. Việc thiếu kiến thức về xử lý hóa chất thừa và sử dụng bảo hộ lao động là nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ ngộ độc và ô nhiễm môi trường.

So sánh với các nghiên cứu tại Thái Lan, Trung Quốc và các tỉnh khác của Việt Nam, kết quả tương đồng về mối liên quan giữa trình độ học vấn, tiếp cận thông tin với KAP. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của giáo dục và truyền thông trong nâng cao an toàn sử dụng HCBVTV. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ KAP theo nhóm dân tộc, trình độ học vấn và thâm niên tiếp xúc để minh họa rõ hơn sự khác biệt.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn chuyên sâu về kỹ thuật pha chế, phun thuốc, bảo quản và xử lý hóa chất thừa cho người trồng cà phê tại xã Pơng Đrang, nhằm nâng cao kiến thức và thực hành an toàn. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Trung tâm Y tế huyện phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức.

2. Xây dựng nhóm truyền thông cộng đồng chuyên trách cung cấp thông tin, tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật về sử dụng HCBVTV an toàn, đồng thời phát triển tài liệu hướng dẫn dễ hiểu, phù hợp với trình độ dân trí địa phương. Mục tiêu tăng tỷ lệ tiếp cận thông tin lên trên 80% trong 2 năm.

3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý hành chính các trường hợp vi phạm quy định về sử dụng HCBVTV, đặc biệt là việc không sử dụng bảo hộ lao động và xử lý hóa chất thừa không đúng quy định. Cơ quan quản lý nhà nước phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện thường xuyên hàng quý.

4. Khuyến khích áp dụng các biện pháp bảo hộ lao động phù hợp với điều kiện khí hậu và tập quán địa phương, đồng thời hỗ trợ cung cấp trang thiết bị bảo hộ với giá ưu đãi hoặc miễn phí cho người nông dân có hoàn cảnh khó khăn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Người trồng cà phê và nông dân sử dụng HCBVTV: Nghiên cứu cung cấp thông tin thực tiễn về kiến thức, thái độ và thực hành, giúp họ nhận thức rõ hơn về an toàn sử dụng hóa chất, từ đó điều chỉnh hành vi bảo vệ sức khỏe.

2. Cán bộ y tế dự phòng và cán bộ kỹ thuật nông nghiệp: Tài liệu là cơ sở khoa học để xây dựng các chương trình đào tạo, truyền thông và can thiệp nâng cao nhận thức, kỹ năng an toàn cho người dân.

3. Nhà quản lý và cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp, môi trường: Giúp đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác quản lý, từ đó đề xuất chính sách, biện pháp kiểm soát và xử lý vi phạm trong sử dụng HCBVTV.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, nông nghiệp: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và khung lý thuyết về KAP trong sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo hoặc luận văn, đề tài khoa học.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật lại cần được kiểm soát chặt chẽ?
   Việc sử dụng bừa bãi HCBVTV gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người lao động và người tiêu dùng do tồn dư hóa chất trong thực phẩm. Kiểm soát giúp giảm thiểu ngộ độc và bảo vệ hệ sinh thái.

2. Người nông dân cần trang bị những kiến thức gì để sử dụng HCBVTV an toàn?
   Cần hiểu về 4 đúng (đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng, đúng cách), nhận biết dấu hiệu ngộ độc, sử dụng đồ bảo hộ lao động, xử lý hóa chất thừa và bao bì đúng quy định.

3. Tại sao nhiều người không sử dụng đồ bảo hộ lao động khi phun thuốc?
   Nguyên nhân chính là thiếu nhận thức về mức độ độc hại của hóa chất, cảm giác khó chịu khi mặc đồ bảo hộ trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, và thiếu trang thiết bị phù hợp.

4. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến kiến thức, thái độ và thực hành của người trồng cà phê về HCBVTV?
   Trình độ học vấn, dân tộc, thâm niên tiếp xúc với hóa chất và khả năng tiếp cận thông tin truyền thông là những yếu tố có ảnh hưởng đáng kể đến KAP.

5. Làm thế nào để nâng cao thực hành an toàn sử dụng HCBVTV trong cộng đồng nông dân?
   Cần tổ chức các chương trình đào tạo, truyền thông liên tục, cung cấp trang thiết bị bảo hộ phù hợp, đồng thời tăng cường giám sát và xử lý vi phạm để tạo môi trường sử dụng an toàn.

Kết luận

• Nghiên cứu tại xã Pơng Đrang cho thấy 64,7% người trồng cà phê có kiến thức đạt, 46,5% có thái độ tích cực và 40,8% thực hành đạt về sử dụng HCBVTV an toàn.
• Kiến thức và thực hành về xử lý hóa chất thừa và sử dụng bảo hộ lao động còn rất thấp, tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc và ô nhiễm môi trường.
• Các yếu tố như trình độ học vấn, dân tộc, thâm niên tiếp xúc và tiếp cận thông tin có mối liên quan chặt chẽ đến KAP.
• Cần triển khai các chương trình đào tạo, truyền thông và tăng cường quản lý để nâng cao an toàn sử dụng HCBVTV.
• Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm tổ chức hội thảo, xây dựng nhóm truyền thông cộng đồng và giám sát thực thi quy định nhằm bảo vệ sức khỏe người nông dân và môi trường.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao nhận thức và thực hành an toàn trong sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật, góp phần phát triển bền vững ngành cà phê và bảo vệ sức khỏe cộng đồng!