Nghiên Cứu Khả Năng Sinh Trưởng, Phát Triển Của Một Số Tổ Hợp Ngô Lai Tại Huyện Sơn Dương, Tỉnh Tuyên Quang

• Tác giả: Phan Thị Minh Tâm
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Lân
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Khoa học cây trồng
• Đề tài: Nghiên Cứu Khả Năng Sinh Trưởng Của Tổ Hợp Ngô Lai Tại Tuyên Quang
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 1.2. Tình hình sản xuất, tiêu thụ và nghiên cứu ngô trên thế giới
• 1.2.1. Tình hình sản xuất ngô trên thế giới
• 1.2.2. Tình hình sản xuất ngô ở một số châu lục năm 2017
• 1.2.3. Tình hình tiêu thụ ngô trên thế giới
• 1.2.4. Tình hình nghiên cứu về chọn tạo giống ngô trên thế giới
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu. Phương pháp bố trí thí nghiệm. Các chỉ tiêu nghiên cứu và phương pháp theo dõi
• 2.4. Quy trình trồng trọt áp dụng trong thí nghiệm. Phương pháp xử lý số liệu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Khả năng sinh trưởng của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm vụ Xuân và vụ Thu Đông năm 2018 tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang
• 3.1.1. Các giai đoạn sinh trưởng, phát triển của các tổ hợp ngô lai trong thí nghiệm
• 3.1.2. Tốc độ tăng trưởng chiều cao cây của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• 3.1.3. Tốc độ ra lá của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• 3.1.4. Đặc điểm hình thái, sinh lý của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• 3.1.5. Trạng thái cây, trạng thái bắp, độ bao bắp của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• 3.1.6. Tình hình sâu, bệnh hại và khả năng chống đổ của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm vụ Xuân và vụ Thu Đông năm 2018 tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang
• 3.1.6.1. Tình hình sâu, bệnh hại của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• 3.1.6.2. Khả năng chống đổ các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• 3.2. Yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm vụ Xuân và vụ Thu Đông năm 2018 tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang
• 3.2.1. Các yếu tố cấu thành năng suất của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm vụ Xuân năm 2019
• 3.2.2. Các yếu tố cấu thành năng suất của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm vụ Thu đông năm 2019
• 3.2.3. Năng suất lý thuyết và năng suất thực thu của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm vụ Xuân và vụ Thu đông năm 2019
• 3.2.4. So sánh yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm qua 2 vụ nghiên cứu tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang
• 3.2.5. So sánh số bắp/cây và số hàng/bắp của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• 3.2.6. So sánh số hạt/hàng và P1000 hạt của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• 3.2.7. So sánh năng suất của các tổ hợp ngô lai thí nghiệm
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Khả Năng Sinh Trưởng Ngô Lai Tuyên Quang

Nghiên cứu khả năng sinh trưởng của tổ hợp ngô lai tại Tuyên Quang là vấn đề cấp thiết. Cây ngô đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp, cung cấp lương thực cho người và thức ăn cho gia súc. Nhu cầu ngô ngày càng tăng, trong khi năng suất ngô trong nước còn hạn chế, đặc biệt ở các tỉnh miền núi như Tuyên Quang. Việc tìm kiếm và phát triển các giống ngô mới, năng suất cao, thích ứng tốt với điều kiện sinh thái địa phương là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển của một số tổ hợp ngô lai tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, nhằm chọn ra những giống phù hợp nhất, góp phần nâng cao năng suất và thu nhập cho người dân. Năng suất ngô bình quân của vùng Tây Bắc thấp hơn nhiều so với bình quân cả nước, hạn hán thường xuyên xảy ra đầu vụ và mưa nhiều lúc thu hoạch tạo điều kiện cho sâu bệnh hại phát triển. Điều này ảnh hưởng đến năng suất ngô và chất lượng hạt ngô.

1.1. Vai trò của ngô lai trong nông nghiệp Tuyên Quang

Ngô lai đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an ninh lương thực và phát triển chăn nuôi tại Tuyên Quang. Nó không chỉ cung cấp nguồn thức ăn quan trọng cho gia súc mà còn là nguồn thu nhập chính cho nhiều hộ nông dân. Việc sử dụng giống ngô lai có năng suất cao và khả năng chống chịu tốt với các điều kiện bất lợi của môi trường, đặc biệt là tình hình biến đổi khí hậu Tuyên Quang, sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp và cải thiện đời sống của người dân. Các nghiên cứu về khảo nghiệm giống ngô lai Tuyên Quang là cơ sở quan trọng để đưa ra các quyết định về cơ cấu giống phù hợp, đáp ứng nhu cầu của thị trường và đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp tỉnh.

1.2. Tầm quan trọng của nghiên cứu giống ngô mới tại Tuyên Quang

Nghiên cứu về giống ngô mới tại Tuyên Quang có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh năng suất ngô hiện tại còn thấp và nhu cầu ngô cho chăn nuôi ngày càng tăng. Việc đánh giá khả năng thích ứng của các giống ngô mới với điều kiện thổ nhưỡng Tuyên Quang và khí hậu địa phương là cần thiết để chọn ra những giống có tiềm năng năng suất cao, ổn định và khả năng chống chịu tốt với sâu bệnh hại. Điều này sẽ giúp giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu ngô và nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm ngô trong nước. Hơn nữa, việc phát triển các giống ngô lai mới còn góp phần bảo tồn đa dạng sinh học và đảm bảo sự bền vững của hệ sinh thái nông nghiệp.

II. Thách Thức Năng Suất Ngô Lai Thấp Tại Sơn Dương Tuyên Quang

Mặc dù ngô là cây trồng quan trọng tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, nhưng năng suất vẫn còn thấp so với tiềm năng và các khu vực khác. Điều này gây ảnh hưởng đến an ninh lương thực địa phương và hiệu quả kinh tế của người nông dân. Nguyên nhân chính là do sử dụng các giống ngô có khả năng thích ứng kém với điều kiện sinh thái của huyện, kỹ thuật canh tác chưa được tối ưu, và tình hình sâu bệnh hại ngô diễn biến phức tạp. Hơn nữa, biến đổi khí hậu với những diễn biến bất thường như hạn hán và mưa lũ cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây ngô. Theo tài liệu, sản xuất ngô của huyện vẫn chưa ổn định, năng suất trung bình còn thấp so với các khu vực. Việc cải thiện năng suất ngô là một trong những yêu cầu cấp thiết của huyện.

2.1. Ảnh hưởng của sâu bệnh hại đến năng suất ngô lai

Sâu bệnh hại ngô là một trong những yếu tố chính gây ảnh hưởng đến năng suất ngô lai tại Sơn Dương, Tuyên Quang. Các loại sâu bệnh như sâu đục thân, sâu cắn lá, bệnh khô vằn, bệnh đốm lá có thể gây thiệt hại nặng nề cho cây ngô, làm giảm khả năng quang hợp và hấp thụ dinh dưỡng. Việc phòng trừ sâu bệnh hại đòi hỏi người nông dân phải có kiến thức và kỹ năng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật một cách hiệu quả và an toàn. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật có thể gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng. Cần có các giải pháp quản lý sâu bệnh hại tổng hợp (IPM) để giảm thiểu tác động tiêu cực của sâu bệnh hại đến năng suất ngô và bảo vệ môi trường.

2.2. Vai trò của kỹ thuật trồng ngô trong việc cải thiện năng suất

Kỹ thuật trồng ngô đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện năng suất ngô lai tại Sơn Dương, Tuyên Quang. Việc lựa chọn thời vụ ngô Tuyên Quang phù hợp, chuẩn bị đất kỹ lưỡng, bón phân cân đối và tưới tiêu hợp lý là những yếu tố then chốt để đảm bảo cây ngô sinh trưởng và phát triển tốt. Ngoài ra, việc áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến như trồng mật độ hợp lý, tỉa nhánh, làm cỏ và vun gốc cũng góp phần nâng cao năng suất ngô. Cần có các chương trình tập huấn và chuyển giao kỹ thuật cho người nông dân để họ nắm vững các kỹ thuật trồng ngô tiên tiến và áp dụng vào thực tế sản xuất.

2.3. Biến đổi khí hậu và tác động đến sản xuất ngô ở Tuyên Quang

Biến đổi khí hậu Tuyên Quang với các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán kéo dài, mưa lớn bất thường, và nhiệt độ tăng cao đang gây ra những thách thức lớn cho sản xuất ngô tại địa phương. Hạn hán có thể làm giảm năng suất do thiếu nước tưới, trong khi mưa lớn có thể gây ngập úng và làm tăng nguy cơ sâu bệnh hại phát triển. Nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây ngô, làm giảm chất lượng hạt và năng suất. Để ứng phó với biến đổi khí hậu, cần có các giải pháp như sử dụng các giống ngô chịu hạn Tuyên Quang, áp dụng các kỹ thuật tưới tiết kiệm nước, và xây dựng các công trình thủy lợi để đảm bảo nguồn nước tưới cho cây ngô.

III. Giải Pháp Khảo Nghiệm Giống Ngô Lai Mới Tại Tuyên Quang Hiệu Quả

Để giải quyết vấn đề năng suất ngô thấp, cần tiến hành khảo nghiệm giống ngô lai Tuyên Quang mới để tìm ra những giống có khả năng thích ứng tốt với điều kiện sinh thái địa phương, năng suất cao và khả năng chống chịu sâu bệnh hại tốt. Quá trình khảo nghiệm cần được thực hiện một cách bài bản, khoa học, với sự tham gia của các nhà khoa học, kỹ thuật viên và người nông dân. Các giống ngô được so sánh giống ngô lai và đánh giá dựa trên nhiều chỉ tiêu như khả năng sinh trưởng, phát triển, năng suất, chất lượng hạt, và khả năng chống chịu sâu bệnh hại. Dữ liệu thu thập được sẽ được phân tích và đánh giá để chọn ra những giống có tiềm năng nhất để đưa vào sản xuất đại trà.

3.1. Quy trình khảo nghiệm giống ngô lai chi tiết

Quy trình khảo nghiệm giống ngô cần tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Các bước chính bao gồm: chuẩn bị đất, gieo trồng, chăm sóc, theo dõi sinh trưởng và phát triển, thu hoạch và đánh giá. Trong quá trình theo dõi, cần ghi chép đầy đủ các thông tin về thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, số lá, số bắp, tình hình sâu bệnh hại, và các yếu tố khác ảnh hưởng đến năng suất. Việc thu thập dữ liệu chính xác và đầy đủ là rất quan trọng để đảm bảo tính tin cậy của kết quả khảo nghiệm. Các giống ngô đối chứng cũng cần được trồng song song để so sánh và đánh giá khách quan khả năng sinh trưởng của các giống mới.

3.2. Các chỉ tiêu đánh giá giống ngô lai tiềm năng

Các chỉ tiêu đánh giá giống ngô lai tiềm năng bao gồm: năng suất ngô Tuyên Quang (tấn/ha), chất lượng hạt ngô Tuyên Quang(hàm lượng protein, tinh bột, dầu), khả năng chống chịu sâu bệnh hại (điểm số đánh giá mức độ nhiễm bệnh), khả năng chống đổ (điểm số đánh giá khả năng chống chịu gió bão), thời gian sinh trưởng (số ngày từ gieo đến thu hoạch), và khả năng thích ứng với điều kiện sinh thái Tuyên Quang(khả năng chịu hạn, chịu úng). Các chỉ tiêu này cần được đánh giá một cách khách quan và toàn diện để chọn ra những giống có ưu điểm vượt trội so với các giống hiện có.

IV. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu và Lựa Chọn Giống Ngô Lai Tối Ưu

Dựa trên kết quả nghiên cứu khả năng sinh trưởng ngô lai, cần lựa chọn những giống ngô mới có tiềm năng năng suất cao, ổn định và khả năng chống chịu tốt với điều kiện sinh thái Tuyên Quang. Các giống được lựa chọn cần phù hợp với thời vụ ngô Tuyên Quang và kỹ thuật trồng ngô Tuyên Quang hiện có của địa phương. Việc đưa các giống ngô mới vào sản xuất đại trà cần được thực hiện một cách thận trọng, có kế hoạch, và có sự hướng dẫn kỹ thuật của các chuyên gia. Đồng thời, cần tiếp tục theo dõi và đánh giá hiệu quả sản xuất của các giống ngô mới trong thực tế để có những điều chỉnh kịp thời.

4.1. Đánh giá hiệu quả kinh tế của việc trồng ngô lai mới

Việc đánh giá hiệu quả kinh tế trồng ngô lai là rất quan trọng để đảm bảo rằng việc sử dụng các giống ngô mới mang lại lợi nhuận cao hơn cho người nông dân. Các chỉ tiêu cần được đánh giá bao gồm: chi phí sản xuất (giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, công lao động), năng suất (tấn/ha), giá bán (đồng/kg), và lợi nhuận (đồng/ha). Cần so sánh hiệu quả kinh tế của việc trồng các giống ngô mới với các giống ngô truyền thống để đưa ra quyết định chính xác. Hiệu quả kinh tế cũng cần được đánh giá trong nhiều vụ khác nhau để đảm bảo tính ổn định và bền vững.

4.2. Hướng dẫn kỹ thuật trồng ngô lai mới cho nông dân

Để đảm bảo rằng người nông dân có thể trồng thành công các giống ngô mới, cần cung cấp cho họ các hướng dẫn kỹ thuật trồng ngô chi tiết và dễ hiểu. Các hướng dẫn này cần bao gồm: chuẩn bị đất, gieo trồng, bón phân, tưới tiêu, phòng trừ sâu bệnh hại, và thu hoạch. Các kỹ thuật canh tác tiên tiến như trồng mật độ hợp lý, tỉa nhánh, và vun gốc cũng cần được giới thiệu và hướng dẫn. Cần tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo, và tham quan mô hình để người nông dân có thể học hỏi kinh nghiệm và áp dụng vào thực tế sản xuất.

V. Kết Luận Tiềm Năng Phát Triển Giống Ngô Lai Tại Tuyên Quang

Nghiên cứu khả năng sinh trưởng ngô lai tại Tuyên Quang mở ra tiềm năng lớn cho việc nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất ngô tại địa phương. Việc lựa chọn và phát triển các giống ngô mới phù hợp với điều kiện sinh thái địa phương sẽ góp phần đảm bảo an ninh lương thực, nâng cao thu nhập cho người nông dân và phát triển ngành nông nghiệp bền vững. Cần tiếp tục đầu tư vào công tác nghiên cứu và phát triển giống ngô, chuyển giao kỹ thuật cho người nông dân, và xây dựng các chính sách hỗ trợ sản xuất để khai thác tối đa tiềm năng của cây ngô.

5.1. Định hướng nghiên cứu phát triển giống ngô lai trong tương lai

Trong tương lai, cần tập trung vào việc nghiên cứu và phát triển các giống ngô lai Tuyên Quang có khả năng chống chịu cao với biến đổi khí hậu, đặc biệt là khả năng chịu hạn và chịu úng. Các giống ngô có khả năng kháng sâu bệnh hại cũng cần được ưu tiên phát triển để giảm thiểu việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Nghiên cứu về ngô biến đổi gen Tuyên Quang cũng cần được xem xét để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, cần tập trung vào việc cải thiện chất lượng hạt ngô, đặc biệt là hàm lượng protein và các chất dinh dưỡng khác.

5.2. Chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất ngô lai tại Tuyên Quang

Để thúc đẩy phát triển sản xuất ngô lai tại Tuyên Quang, cần có các chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước. Các chính sách này có thể bao gồm: hỗ trợ giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, tín dụng, và bảo hiểm sản xuất. Cần khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực sản xuất và chế biến ngô để tạo ra chuỗi giá trị gia tăng. Đồng thời, cần tăng cường công tác khuyến nông để chuyển giao kỹ thuật cho người nông dân và giúp họ áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến.

Tổng quan nghiên cứu

Cây ngô (Zea mays L.) là một trong ba cây lương thực quan trọng nhất trên thế giới, đóng vai trò thiết yếu trong nền kinh tế nông nghiệp toàn cầu. Theo thống kê của FAOSTAT (2019), diện tích trồng ngô toàn cầu tăng từ 164 triệu ha năm 2010 lên 197 triệu ha năm 2017, năng suất trung bình cũng tăng từ 51,92 tạ/ha lên 57,55 tạ/ha, dẫn đến sản lượng ngô toàn cầu đạt 1,134 triệu tấn năm 2017. Ở Việt Nam, diện tích trồng ngô năm 2017 đạt khoảng 1,09 triệu ha với năng suất trung bình 46,48 tạ/ha, sản lượng đạt 5,11 triệu tấn, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu thức ăn chăn nuôi gần 10 triệu tấn, dẫn đến nhập khẩu ngô ngày càng tăng. Tỉnh Tuyên Quang, đặc biệt huyện Sơn Dương, là vùng miền núi có điều kiện canh tác khó khăn, năng suất ngô thấp hơn nhiều so với mức trung bình cả nước và thế giới do hạn chế về giống, kỹ thuật và điều kiện tự nhiên.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu sâu bệnh và năng suất của một số tổ hợp ngô lai tại huyện Sơn Dương trong vụ Xuân và Thu Đông năm 2018. Nghiên cứu nhằm lựa chọn tổ hợp ngô lai có năng suất cao, thích nghi tốt với điều kiện sinh thái địa phương, làm cơ sở cho việc khảo nghiệm và phát triển giống mới phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, với thời gian thực hiện trong năm 2018. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất ngô, góp phần đảm bảo an ninh lương thực và phát triển chăn nuôi tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sinh trưởng và phát triển cây trồng, ưu thế lai trong chọn tạo giống ngô, và các chỉ tiêu đánh giá năng suất cây trồng. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

• Lý thuyết ưu thế lai (heterosis): Giải thích hiện tượng con lai có sức sống mạnh hơn bố mẹ, sinh trưởng nhanh hơn và năng suất cao hơn, được phát triển từ các nghiên cứu của Charles Darwin và các nhà di truyền học hiện đại. Ưu thế lai là cơ sở khoa học để chọn tạo các tổ hợp ngô lai có năng suất và khả năng chống chịu tốt.

• Mô hình sinh trưởng và phát triển cây ngô: Phân chia quá trình sinh trưởng thành giai đoạn sinh dưỡng (từ nảy mầm đến trỗ cờ) và sinh thực (từ phun râu đến chín sinh lý). Các chỉ tiêu sinh trưởng như chiều cao cây, số lá, tốc độ tăng trưởng, diện tích lá, cùng các chỉ tiêu sinh lý và hình thái được sử dụng để đánh giá khả năng thích nghi và tiềm năng năng suất của giống.

Các khái niệm chính bao gồm: tốc độ tăng trưởng chiều cao cây, tốc độ ra lá, chỉ số diện tích lá, trạng thái cây và bắp, độ bao bắp, khả năng chống đổ, sâu bệnh hại, các yếu tố cấu thành năng suất như số bắp/cây, số hàng/bắp, số hạt/hàng, khối lượng 1000 hạt.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng 10 tổ hợp ngô lai do Viện nghiên cứu Ngô cung cấp và giống đối chứng NK4300 của Công ty Syngenta Việt Nam. Thí nghiệm được thực hiện tại thị trấn Sơn Dương, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang trong hai vụ Xuân và Thu Đông năm 2018.

• Phương pháp bố trí thí nghiệm: Thiết kế khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh (RCBD) với 11 công thức, mỗi công thức 3 lần nhắc lại, tổng cộng 33 ô thí nghiệm. Diện tích mỗi ô 14 m², mật độ gieo 70 cm x 25 cm, mỗi hốc 2 hạt, sau đó tỉa còn 1 cây.

• Chỉ tiêu nghiên cứu: Theo dõi các chỉ tiêu sinh trưởng (ngày mọc, trỗ cờ, tung phấn, phun râu, chín sinh lý), tốc độ tăng trưởng chiều cao cây, tốc độ ra lá, các chỉ tiêu hình thái và sinh lý (chiều cao cây, số lá, diện tích lá, trạng thái cây và bắp, độ bao bắp), khả năng chống chịu sâu bệnh và chống đổ, các yếu tố cấu thành năng suất (số bắp/cây, số hàng/bắp, số hạt/hàng, khối lượng 1000 hạt), năng suất lý thuyết và thực thu.

• Phương pháp phân tích: Số liệu được xử lý bằng phần mềm Excel 2010, phân tích thống kê bằng IRRISTAT 5.0 và SAS 8.0. Các chỉ tiêu được đánh giá theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 01-56:2011 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.

• Timeline nghiên cứu: Thí nghiệm được tiến hành trong hai vụ chính năm 2018: vụ Xuân từ tháng 2 đến tháng 6, vụ Thu Đông từ tháng 8 đến tháng 12.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thời gian sinh trưởng và phát triển: Các tổ hợp ngô lai có thời gian từ gieo đến trỗ cờ dao động từ 67 đến 70 ngày vụ Xuân và 49 đến 54 ngày vụ Thu Đông. Thời gian từ gieo đến chín sinh lý ngắn hơn ở vụ Thu Đông (khoảng 100-106 ngày) so với vụ Xuân (114-119 ngày), phù hợp với đặc điểm khí hậu và thời vụ địa phương.

2. Tốc độ tăng trưởng chiều cao cây: Tốc độ tăng trưởng chiều cao cây ở các tổ hợp ngô lai dao động khoảng 1,5-2,0 cm/ngày trong giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng, với chiều cao cây cuối cùng đạt trung bình 185-210 cm, tương đương hoặc vượt hơn giống đối chứng NK4300.

3. Khả năng chống chịu sâu bệnh và chống đổ: Các tổ hợp ngô lai thể hiện khả năng chống đổ tốt với tỷ lệ gẫy thân và đổ rễ dưới 5%, điểm đánh giá từ 1 đến 2. Tình hình sâu bệnh hại như sâu đục thân, sâu cắn râu và bệnh gỉ sắt được kiểm soát ở mức độ nhẹ đến trung bình, thấp hơn so với giống đối chứng.

4. Yếu tố cấu thành năng suất và năng suất thực thu: Số bắp/cây trung bình đạt 1,2-1,5 bắp, số hàng/bắp từ 14-16, số hạt/hàng khoảng 30-35 hạt, khối lượng 1000 hạt đạt 280-300 g. Năng suất thực thu của các tổ hợp ngô lai dao động từ 50 đến 60 tạ/ha, cao hơn hoặc tương đương với giống đối chứng NK4300.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy các tổ hợp ngô lai nghiên cứu có khả năng sinh trưởng và phát triển phù hợp với điều kiện sinh thái huyện Sơn Dương, thể hiện qua thời gian sinh trưởng hợp lý, tốc độ tăng trưởng chiều cao cây và số lá đạt mức tối ưu cho quá trình quang hợp và tích lũy dinh dưỡng. Khả năng chống chịu sâu bệnh và chống đổ của các tổ hợp này cũng được cải thiện so với giống đối chứng, góp phần ổn định năng suất trong điều kiện khí hậu biến động và sâu bệnh phổ biến tại địa phương.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, năng suất của các tổ hợp ngô lai tại Sơn Dương đạt mức cao hơn trung bình vùng Tây Bắc và tương đương với các giống ngô lai được chọn tạo tại các vùng sinh thái tương tự. Việc áp dụng các tổ hợp ngô lai này có thể giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu tổn thất do sâu bệnh và điều kiện bất lợi, đồng thời tăng thu nhập cho nông dân.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh năng suất thực thu giữa các tổ hợp ngô lai và giống đối chứng, bảng phân tích tỷ lệ sâu bệnh và khả năng chống đổ, cũng như biểu đồ tốc độ tăng trưởng chiều cao cây theo thời gian để minh họa sự khác biệt sinh trưởng giữa các tổ hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng tổ hợp ngô lai có năng suất cao: Khuyến khích nông dân huyện Sơn Dương sử dụng các tổ hợp ngô lai có năng suất thực thu từ 50-60 tạ/ha, khả năng chống chịu sâu bệnh và chống đổ tốt, nhằm nâng cao sản lượng và chất lượng ngô. Thời gian áp dụng ưu tiên trong các vụ Xuân và Thu Đông, bắt đầu từ vụ Xuân năm tiếp theo.

2. Tăng cường chuyển giao kỹ thuật canh tác: Tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh cho người dân, đặc biệt chú trọng kỹ thuật bón phân, tưới nước và quản lý sâu bệnh. Thực hiện trong vòng 6 tháng trước vụ Xuân và Thu Đông, do Phòng Nông nghiệp huyện phối hợp với các trung tâm khuyến nông thực hiện.

3. Xây dựng mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ: Thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã trồng ngô hàng hóa, liên kết với doanh nghiệp cung ứng giống, phân bón và bao tiêu sản phẩm nhằm ổn định đầu ra và nâng cao hiệu quả kinh tế. Triển khai trong 1-2 năm tới, với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và các tổ chức kinh tế.

4. Phát triển hệ thống tưới tiêu và cơ giới hóa: Đầu tư xây dựng hệ thống tưới nước chủ động, áp dụng cơ giới hóa trong làm đất, thu hoạch để giảm chi phí và tăng năng suất lao động. Thực hiện theo kế hoạch phát triển nông nghiệp bền vững của huyện trong 3-5 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nông dân và hợp tác xã trồng ngô: Nhận được kiến thức về các tổ hợp ngô lai năng suất cao, kỹ thuật canh tác và phòng trừ sâu bệnh, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập.

2. Các nhà nghiên cứu và cán bộ khuyến nông: Sử dụng kết quả nghiên cứu để phát triển các chương trình chọn tạo giống, chuyển giao công nghệ và xây dựng mô hình sản xuất phù hợp với điều kiện địa phương.

3. Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh giống cây trồng: Tham khảo để lựa chọn và phát triển các giống ngô lai phù hợp, đáp ứng nhu cầu thị trường và điều kiện sinh thái vùng miền núi phía Bắc.

4. Cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp: Dựa trên kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển giống cây trồng, quy hoạch vùng sản xuất ngô hàng hóa và thúc đẩy liên kết sản xuất – tiêu thụ.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao cần chọn tổ hợp ngô lai phù hợp với điều kiện địa phương?
   Việc chọn tổ hợp ngô lai phù hợp giúp cây phát triển tốt, chống chịu sâu bệnh và điều kiện bất lợi, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, giảm thiệt hại và tăng hiệu quả kinh tế cho người trồng.

2. Các chỉ tiêu sinh trưởng nào quan trọng để đánh giá giống ngô?
   Chiều cao cây, số lá, tốc độ tăng trưởng chiều cao, diện tích lá, thời gian sinh trưởng từ gieo đến chín sinh lý là các chỉ tiêu quan trọng phản ánh khả năng sinh trưởng và tiềm năng năng suất của giống.

3. Khả năng chống đổ của ngô ảnh hưởng thế nào đến sản lượng?
   Khả năng chống đổ tốt giúp cây giữ vững thân, tránh gẫy đổ do gió bão hoặc mưa lớn, giảm tổn thất hạt và tăng năng suất thực thu, đồng thời thuận lợi cho thu hoạch cơ giới.

4. Làm thế nào để kiểm soát sâu bệnh hại trên cây ngô?
   Áp dụng biện pháp tổng hợp như sử dụng giống kháng bệnh, quản lý đồng ruộng sạch sẽ, bón phân cân đối, phun thuốc bảo vệ thực vật đúng kỹ thuật và thời điểm để hạn chế sâu bệnh phát triển.

5. Năng suất thực thu và năng suất lý thuyết khác nhau như thế nào?
   Năng suất lý thuyết tính dựa trên các yếu tố cấu thành như số bắp/cây, số hạt/hàng, khối lượng hạt, trong khi năng suất thực thu là sản lượng thu được sau khi thu hoạch, thường thấp hơn do tổn thất trong quá trình sinh trưởng và thu hoạch.

Kết luận

• Các tổ hợp ngô lai nghiên cứu tại huyện Sơn Dương có thời gian sinh trưởng phù hợp, tốc độ tăng trưởng và chiều cao cây đạt mức tối ưu cho năng suất cao.
• Khả năng chống chịu sâu bệnh và chống đổ của các tổ hợp này được cải thiện so với giống đối chứng, góp phần ổn định sản xuất trong điều kiện khí hậu biến động.
• Năng suất thực thu của các tổ hợp đạt từ 50 đến 60 tạ/ha, cao hơn hoặc tương đương với giống NK4300, phù hợp với điều kiện sinh thái địa phương.
• Đề xuất áp dụng các tổ hợp ngô lai này trong sản xuất đại trà, kết hợp với chuyển giao kỹ thuật, xây dựng mô hình liên kết và phát triển cơ sở hạ tầng tưới tiêu.
• Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng khảo nghiệm, đào tạo nông dân và xây dựng chính sách hỗ trợ nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất ngô tại huyện Sơn Dương.

Hãy liên hệ với các cơ quan khuyến nông địa phương để được hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật và tiếp cận các tổ hợp ngô lai năng suất cao phù hợp với điều kiện sản xuất của bạn.