Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp (DN) trở nên gay gắt hơn bao giờ hết. Theo ước tính, tài sản cố định (TSCĐ) chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản của các DN, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực sản xuất và hiệu quả kinh doanh. Công ty cổ phần Licogi 15, hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, sở hữu lượng lớn TSCĐ hữu hình phục vụ cho các dự án xây dựng công trình. Tuy nhiên, công tác kế toán TSCĐ tại đây còn tồn tại nhiều hạn chế, đặc biệt trong quản lý sửa chữa lớn và sử dụng hiệu quả tài sản. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là khảo sát, đánh giá thực trạng kế toán TSCĐ tại Công ty cổ phần Licogi 15 trong giai đoạn 2016-2017, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán TSCĐ trên cả hai phương diện kế toán tài chính và kế toán quản trị. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ, giảm chi phí, tăng năng suất lao động và khả năng cạnh tranh của công ty trên thị trường xây dựng. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần bổ sung kiến thức lý luận và thực tiễn về kế toán TSCĐ trong các DN xây dựng tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS 16, IAS 38) và chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 03, VAS 04) để làm rõ khái niệm, đặc điểm và phân loại TSCĐ. Theo đó, TSCĐ được chia thành hai loại chính: TSCĐ hữu hình (nhà cửa, máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải) và TSCĐ vô hình (quyền sử dụng đất, bản quyền, phần mềm). Các nguyên tắc kế toán TSCĐ bao gồm tiêu chuẩn ghi nhận, xác định nguyên giá, khấu hao, và trình bày trên báo cáo tài chính. Ngoài ra, luận văn áp dụng mô hình quản lý TSCĐ dựa trên nguyên tắc kiểm kê định kỳ, phân bổ chi phí sửa chữa lớn và theo dõi biến động tài sản qua các tài khoản kế toán chuyên biệt (TK 211, 213, 214). Các khái niệm chính được sử dụng gồm: nguyên giá TSCĐ, khấu hao, giá trị còn lại, giá trị hợp lý, và hiệu suất sử dụng TSCĐ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu lý thuyết và thực tiễn, kết hợp với khảo sát thực tế tại Công ty cổ phần Licogi 15 trong hai năm 2016-2017. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm các số liệu kế toán, báo cáo tài chính, chứng từ liên quan đến TSCĐ và phỏng vấn các cán bộ phòng Tài chính – Kế toán cùng các bộ phận liên quan. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào các bộ phận quản lý và sử dụng TSCĐ. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp so sánh, tổng hợp số liệu định lượng về cơ cấu, biến động và hiệu quả sử dụng TSCĐ. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2016 đến tháng 12/2017, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, đánh giá hạn chế và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu TSCĐ tại Công ty cổ phần Licogi 15: TSCĐ hữu hình chiếm khoảng 95% tổng giá trị TSCĐ, trong đó máy móc thiết bị và nhà cửa, vật kiến trúc chiếm lần lượt 45% và 35%. TSCĐ vô hình không được ghi nhận do công ty không sở hữu loại tài sản này.
  2. Hiệu suất sử dụng TSCĐ: Qua phân tích hiệu suất sử dụng, tỷ lệ sử dụng máy móc thiết bị đạt khoảng 80%, trong khi nhà cửa và vật kiến trúc đạt 90%. Tuy nhiên, tỷ lệ TSCĐ chưa sử dụng hoặc chờ thanh lý chiếm khoảng 5%, cho thấy còn tồn tại tài sản bị lãng phí.
  3. Công tác kế toán TSCĐ: Kế toán TSCĐ tại công ty đã tuân thủ các quy định của VAS 03 và VAS 04 về ghi nhận nguyên giá, khấu hao và trình bày báo cáo tài chính. Tuy nhiên, việc theo dõi chi tiết chi phí sửa chữa lớn còn chưa đầy đủ, dẫn đến khó khăn trong phân bổ chi phí hợp lý.
  4. Hạn chế trong quản lý và sử dụng TSCĐ: Công tác kiểm kê định kỳ chưa được thực hiện nghiêm túc, dẫn đến sai lệch số liệu giữa thực tế và sổ sách kế toán khoảng 3-4%. Việc lập kế hoạch sửa chữa lớn còn thiếu tính hệ thống, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng tài sản.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa áp dụng đầy đủ các quy trình quản lý TSCĐ theo chuẩn mực kế toán và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban. So sánh với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ hiệu suất sử dụng TSCĐ tại Licogi 15 tương đối cao nhưng vẫn thấp hơn mức trung bình ngành khoảng 5-7%. Việc chưa chú trọng sửa chữa lớn và kiểm kê định kỳ làm giảm khả năng phản ánh chính xác giá trị tài sản, ảnh hưởng đến quyết định đầu tư và quản lý vốn. Kết quả nghiên cứu được minh họa qua các bảng biểu về cơ cấu TSCĐ, tỷ lệ khấu hao và hiệu suất sử dụng, giúp nhà quản lý có cái nhìn trực quan để điều chỉnh chính sách quản lý tài sản.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác kiểm kê TSCĐ định kỳ: Thiết lập quy trình kiểm kê chi tiết, định kỳ hàng năm nhằm đảm bảo số liệu kế toán phản ánh đúng thực trạng tài sản. Mục tiêu giảm sai lệch số liệu xuống dưới 1% trong vòng 1 năm, do phòng Kế toán phối hợp với các bộ phận sử dụng thực hiện.
  2. Xây dựng kế hoạch sửa chữa lớn TSCĐ bài bản: Lập dự toán chi phí sửa chữa lớn và phân bổ hợp lý theo từng kỳ kế toán, giúp duy trì năng lực hoạt động của tài sản. Thời gian thực hiện trong 2 năm tới, do Ban Quản lý dự án và phòng Kế toán phối hợp triển khai.
  3. Áp dụng phần mềm quản lý TSCĐ hiện đại: Triển khai phần mềm kế toán tích hợp quản lý tài sản để theo dõi biến động, khấu hao và sửa chữa tài sản chính xác, nâng cao hiệu quả quản lý. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng, do Ban Giám đốc và phòng CNTT chịu trách nhiệm.
  4. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo về chuẩn mực kế toán và quản lý TSCĐ cho cán bộ kế toán và quản lý tài sản nhằm nâng cao kỹ năng và ý thức trách nhiệm. Thực hiện định kỳ hàng năm, do phòng Nhân sự phối hợp với phòng Kế toán tổ chức.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ kế toán và quản lý tài sản tại các doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ các quy trình kế toán TSCĐ, áp dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài sản.
  2. Nhà quản lý doanh nghiệp: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng giúp đưa ra quyết định đầu tư, sửa chữa và sử dụng TSCĐ hợp lý, góp phần tăng năng lực cạnh tranh.
  3. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán – Kiểm toán: Là tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết và thực tiễn kế toán TSCĐ trong doanh nghiệp xây dựng, hỗ trợ nghiên cứu và giảng dạy.
  4. Cơ quan quản lý nhà nước về kế toán và tài chính: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về kế toán TSCĐ, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng, nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý tài sản công nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán TSCĐ là gì và tại sao quan trọng?
    Kế toán TSCĐ là công tác ghi chép, phản ánh và quản lý các tài sản cố định của doanh nghiệp nhằm cung cấp thông tin chính xác cho quản lý và báo cáo tài chính. Nó giúp doanh nghiệp theo dõi biến động tài sản, tính khấu hao và đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản, từ đó nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh.

  2. Nguyên giá TSCĐ được xác định như thế nào?
    Nguyên giá TSCĐ là tổng chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để có được tài sản đến thời điểm đưa vào sử dụng, bao gồm giá mua, chi phí vận chuyển, lắp đặt, chạy thử và các chi phí liên quan trực tiếp khác. Việc xác định nguyên giá phải dựa trên chứng từ hợp pháp và chính xác.

  3. Phương pháp khấu hao TSCĐ phổ biến hiện nay?
    Ba phương pháp khấu hao chính là: khấu hao đường thẳng (phân bổ đều trong thời gian sử dụng), khấu hao số dư giảm dần (giảm dần theo thời gian), và khấu hao theo sản lượng (dựa trên số lượng sản phẩm hoặc đơn vị sử dụng). Doanh nghiệp lựa chọn phương pháp phù hợp với đặc điểm tài sản và chính sách tài chính.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ?
    Hiệu quả sử dụng TSCĐ được nâng cao thông qua việc kiểm kê định kỳ, lập kế hoạch sửa chữa lớn hợp lý, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại và đào tạo nhân viên quản lý tài sản. Việc này giúp giảm lãng phí, kéo dài tuổi thọ tài sản và tối ưu hóa chi phí.

  5. Tại sao cần phân biệt kế toán TSCĐ trên phương diện tài chính và quản trị?
    Kế toán tài chính tập trung vào việc ghi nhận, báo cáo và tuân thủ chuẩn mực kế toán, trong khi kế toán quản trị nhằm cung cấp thông tin phục vụ quản lý nội bộ, kiểm soát chi phí và ra quyết định. Phân biệt này giúp doanh nghiệp vừa đảm bảo minh bạch tài chính vừa nâng cao hiệu quả quản lý.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa và làm rõ các khái niệm, nguyên tắc kế toán TSCĐ theo chuẩn mực Việt Nam và quốc tế, đồng thời phân tích thực trạng kế toán TSCĐ tại Công ty cổ phần Licogi 15 trong giai đoạn 2016-2017.
  • Phát hiện chính gồm cơ cấu TSCĐ chủ yếu là hữu hình, hiệu suất sử dụng còn tiềm ẩn lãng phí, công tác kế toán tuân thủ nhưng còn hạn chế trong quản lý sửa chữa lớn và kiểm kê.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như hoàn thiện kiểm kê, xây dựng kế hoạch sửa chữa lớn, áp dụng phần mềm quản lý và đào tạo nhân viên nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho doanh nghiệp xây dựng và các bên liên quan trong việc quản lý tài sản cố định.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và cập nhật chính sách kế toán phù hợp với thực tiễn phát triển của công ty.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản cố định, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp.