Nghiên cứu và đánh giá hiện trạng sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào rừng tại vùng đệm Khu ATK Định Hóa, Thái Nguyên

• Tác giả: Vũ Đức Công
• Người hướng dẫn: TS. Trần Công Quân
• Trường học: Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Lâm học
• Đề tài: Nghiên cứu hiện trạng và tăng cường sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào rừng tại vùng đệm Khu ATK Định Hóa, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Mục tiêu đề tài
• 0.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Cơ sở khoa học của vấn nghiên cứu
• 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
• 1.2.1. Khái niệm vùng đệm
• 1.2.2. Dân tộc thiểu số là gì
• 1.2.3. Sinh kế của người dân địa phương
• 1.2.4. Người dân có sinh kế sống dựa vào rừng
• 1.3. Phân tích sinh kế bền vững của người dân
• 1.3.1. Phương pháp tiếp cận sinh kế bền vững
• 1.4. Tổng quan nghiên cứu về sinh kế của người dân sống dựa vào rừng trên thế giới và Việt Nam
• 1.5. Tổng quan nghiên cứu về vùng đệm và sinh kế của người dân sống dựa vào rừng trên thế giới
• 1.6. Tổng quan nghiên cứu về vùng đệm và sinh kế người dân dựa vào rừng ở Việt Nam
• 1.7. Quá trình hình thành và phát triển của Ban quản lý rừng ATK Định Hoá
• 1.8. Tổng quan về khu vực nghiên cứu
• 1.8.1. Điều kiện tự nhiên
• 1.8.2. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 1.8.3. Đánh giá chung về điều kiện của khu vùng đệm ATK Định Hoá
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Cách tiếp cận của đề tài
• 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
• 2.3.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu
• 2.4. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích đánh giá trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Hiện trạng đất đai, trữ lượng rừng và các chủ quản lý rừng thuộc Ban quản lý rừng ATK Định Hoá, huyện Định Hoá
• 3.1.1. Hiện trạng sử dụng đất đai thuộc Ban quản lý rừng ATK Định Hoá
• 3.1.2. Trữ lượng rừng các xã thuộc Ban quản lý rừng ATK Định Hoá
• 3.1.3. Hiện trạng chủ quản lý đất đai thuộc Ban quản lý rừng ATK Định Hoá
• 3.2. Đánh giá tình hình sản xuất và đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào rừng tại khu ATK Định Hoá
• 3.2.1. Thông tin chung về các chủ hộ được điều tra thuộc các xã
• 3.2.2. Nghề nghiệp của các chủ hộ điều tra
• 3.2.3. Diện tích bình quân đất đai của 03 nhóm hộ
• 3.2.4. Tổng hợp đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố đến sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số vùng đệm ATK Định Hoá
• 3.2.5. Đánh giá nguồn sinh kế mà đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào rừng tại khu ATK Định Hoá (2018)
• 3.2.5.1. Thu nhập của đồng bào dân tộc thiểu số từ sản xuất nông nghiệp
• 3.2.5.2. Thu nhập từ tài nguyên rừng
• 3.2.5.3. Cơ cấu các nguồn sinh kế (thu nhập) của các hộ điều tra
• 3.2.6. Sử dụng tài nguyên rừng và nhận thức của người dân về quản lý bảo vệ tài nguyên rừng ở khu vực nghiên cứu
• 3.2.6.1. Hoạt động khai thác rừng thường xuyên của các nhóm hộ
• 3.2.6.2. Nhận thức về bảo vệ môi trường của các nhóm hộ ở khu vực
• 3.2.7. Đề xuất một số giải pháp tăng cường sinh kế của người dân tộc thiểu số có cuộc sống dựa vào rừng tại ATK Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên
• 3.2.7.1. Các nguyên nhân dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào nguồn tài nguyên rừng trong sinh kế của người dân tộc thiểu số tại vùng đệm ATK Định Hoá
• 3.2.7.2. Đề xuất giải pháp tăng cường sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào rừng tại khu ATK Định Hoá, huyện Định Hoá
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nghiên cứu hiện trạng

Nghiên cứu hiện trạng tập trung vào đánh giá thực trạng sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số tại vùng đệm Khu ATK Định Hóa, Thái Nguyên. Các yếu tố như đất đai, trữ lượng rừng, và chủ quản lý rừng được phân tích chi tiết. Kết quả cho thấy, đời sống của người dân vẫn còn nhiều khó khăn, phụ thuộc lớn vào tài nguyên rừng. Sinh kế bền vững chưa được đảm bảo do hạn chế trong tiếp cận nguồn lực và quản lý tài nguyên.

1.1. Hiện trạng sử dụng đất đai

Hiện trạng sử dụng đất đai tại vùng đệm Khu ATK Định Hóa cho thấy diện tích rừng chiếm tỷ lệ lớn, nhưng việc quản lý và khai thác chưa hiệu quả. Đất nông nghiệp bị hạn chế, dẫn đến thu nhập từ nông nghiệp thấp. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.

1.2. Trữ lượng rừng và chủ quản lý

Trữ lượng rừng tại Khu ATK Định Hóa đang suy giảm do khai thác quá mức và thiếu quy hoạch hợp lý. Các chủ quản lý rừng chưa có giải pháp hiệu quả để bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng. Điều này làm giảm nguồn thu nhập từ rừng của người dân, đặc biệt là các hộ nghèo.

II. Giải pháp tăng cường sinh kế

Các giải pháp tăng cường sinh kế được đề xuất nhằm cải thiện đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số tại vùng đệm Khu ATK Định Hóa. Trọng tâm là phát triển sinh kế bền vững thông qua đa dạng hóa nguồn thu nhập, nâng cao năng lực quản lý tài nguyên, và hỗ trợ cộng đồng. Các giải pháp này hướng đến mục tiêu phát triển bền vững và bảo tồn văn hóa địa phương.

2.1. Đa dạng hóa nguồn thu nhập

Đa dạng hóa nguồn thu nhập thông qua phát triển các ngành nghề phụ như chăn nuôi, trồng cây dược liệu, và du lịch sinh thái. Điều này giúp giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên rừng, đồng thời tạo thêm cơ hội việc làm cho người dân.

2.2. Nâng cao năng lực quản lý tài nguyên

Nâng cao năng lực quản lý tài nguyên thông qua đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho người dân. Các chương trình giáo dục về bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên được triển khai nhằm đảm bảo sử dụng bền vững nguồn lực tự nhiên.

III. Phát triển bền vững và bảo tồn văn hóa

Phát triển bền vững và bảo tồn văn hóa là hai yếu tố quan trọng trong nghiên cứu. Các giải pháp được đề xuất không chỉ nhằm cải thiện kinh tế địa phương mà còn bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số. Sự kết hợp giữa phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa sẽ tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài của cộng đồng.

3.1. Phát triển kinh tế địa phương

Phát triển kinh tế địa phương thông qua các dự án hỗ trợ cộng đồng, như xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển du lịch cộng đồng, và hỗ trợ tài chính cho các hộ nghèo. Các dự án này hướng đến mục tiêu nâng cao đời sống và tạo cơ hội việc làm bền vững.

3.2. Bảo tồn văn hóa truyền thống

Bảo tồn văn hóa truyền thống thông qua việc khuyến khích người dân duy trì các phong tục, lễ hội, và nghề thủ công truyền thống. Các hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa mà còn tạo thêm nguồn thu nhập từ du lịch văn hóa.