Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 bùng phát từ cuối năm 2019, mô hình chăm sóc sức khỏe truyền thống đã chịu nhiều ảnh hưởng, thúc đẩy sự chuyển đổi mạnh mẽ sang các giải pháp y tế trực tuyến. Theo ước tính, nhu cầu sử dụng các hệ thống tư vấn và chăm sóc sức khỏe từ xa tăng trưởng đáng kể nhằm giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và đảm bảo an toàn cho cộng đồng. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng trực tuyến cũng kéo theo nhiều thách thức về bảo mật dữ liệu, tính minh bạch trong quản lý chuỗi cung ứng y tế và khả năng mở rộng hệ thống. Đề tài nghiên cứu “Hệ thống quản lý, tư vấn và chăm sóc sức khỏe tích hợp công nghệ Blockchain” nhằm xây dựng một nền tảng thử nghiệm ứng dụng công nghệ blockchain (Hyperledger Fabric) để nâng cao tính bảo mật, toàn vẹn dữ liệu và minh bạch trong quy trình quản lý y tế.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là phát triển hệ thống quản lý tư vấn và chăm sóc sức khỏe trực tuyến, tích hợp blockchain để bảo vệ dữ liệu bệnh nhân, đơn thuốc, thanh toán và quản lý thuốc, đồng thời thiết kế kiến trúc hệ thống theo mô hình Microservices nhằm đảm bảo khả năng mở rộng và hiệu năng cao. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các đối tượng chính gồm bệnh nhân, bác sĩ, dược sĩ, bệnh viện và nhà thuốc tại Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2022 đến 2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ blockchain vào lĩnh vực y tế, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng và tạo nền tảng phát triển hệ sinh thái y tế số minh bạch, an toàn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết và mô hình chính:

  1. Công nghệ Blockchain: Là nền tảng phân tán, chống giả mạo, cung cấp tính minh bạch, bất biến và tự chủ trong lưu trữ và chia sẻ dữ liệu. Đề tài sử dụng Hyperledger Fabric – một private blockchain với kiến trúc xác thực phân lớp, hỗ trợ hợp đồng thông minh (smart contract) và quản lý danh tính người dùng (Membership Service Provider). Blockchain đảm bảo tính toàn vẹn và bảo mật dữ liệu y tế nhạy cảm.

  2. Kiến trúc Microservices: Mô hình kiến trúc phần mềm phân tách hệ thống thành các dịch vụ nhỏ, độc lập, dễ dàng triển khai, bảo trì và mở rộng. Microservices giúp tách biệt dịch vụ blockchain thành một module riêng biệt, giảm thiểu ảnh hưởng đến các module nghiệp vụ khác, đồng thời hỗ trợ giao tiếp bất đồng bộ qua Azure Service Bus và Redis Cache để tối ưu hiệu năng.

  3. Elastic Search: Hệ thống tìm kiếm và phân tích dữ liệu mã nguồn mở, được sử dụng để lưu trữ và truy vấn nhanh các log giao dịch trên blockchain, giúp theo dõi, kiểm tra và báo cáo hiệu quả các hoạt động trên mạng lưới blockchain mà không làm giảm hiệu năng hệ thống.

Các khái niệm chính bao gồm: private blockchain, smart contract, kiến trúc Microservices, giao tiếp bất đồng bộ, và hệ thống lưu trữ phân tán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phát triển hệ thống thử nghiệm kết hợp phân tích đánh giá hiệu năng và khả năng tích hợp công nghệ blockchain trong lĩnh vực y tế. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các đối tượng người dùng thực tế như bệnh nhân, bác sĩ, dược sĩ, nhà thuốc và bệnh viện tham gia thử nghiệm hệ thống.

Nguồn dữ liệu thu thập từ các giao dịch thực tế trên hệ thống thử nghiệm, log hệ thống, và phản hồi người dùng. Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ đo lường hiệu năng blockchain (độ trễ, throughput), phân tích log bằng Elastic Search và đánh giá trải nghiệm người dùng.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2022-2023, bao gồm các giai đoạn: tổng quan lý thuyết, khảo sát các hệ thống liên quan, thiết kế kiến trúc và xây dựng hệ thống, tích hợp blockchain, thử nghiệm và đánh giá kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tích hợp blockchain giúp nâng cao bảo mật và minh bạch dữ liệu y tế: Hệ thống sử dụng Hyperledger Fabric đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu với độ trễ trung bình ghi giao dịch khoảng 1 giây và throughput đạt khoảng 200 giao dịch mỗi giây, phù hợp với quy mô thử nghiệm. Việc lưu trữ dữ liệu trên blockchain giúp loại bỏ rủi ro giả mạo và truy xuất nguồn gốc giao dịch rõ ràng.

  2. Kiến trúc Microservices kết hợp Azure Service Bus và Redis Cache tối ưu hiệu năng: Việc sử dụng giao tiếp bất đồng bộ giữa các dịch vụ giúp giảm thiểu độ trễ phản hồi người dùng, duy trì tốc độ xử lý gần như không đổi so với hệ thống không tích hợp blockchain. Redis Cache tăng tốc truy xuất dữ liệu trung gian, trong khi Azure Service Bus đảm bảo tính ổn định và khả năng xử lý sự cố trong giao tiếp dịch vụ.

  3. Elastic Search hỗ trợ truy vấn và báo cáo nhanh chóng: Thay vì truy cập trực tiếp vào blockchain, hệ thống sử dụng Elastic Search để lưu trữ log giao dịch, giúp truy vấn dữ liệu nhanh hơn gấp nhiều lần, đồng thời cung cấp các báo cáo chi tiết về tình trạng bệnh nhân, lượng truy cập và hoạt động trên hệ thống.

  4. Hệ thống hỗ trợ đa dạng đối tượng người dùng với các tính năng chính: Bệnh nhân có thể đăng ký tư vấn, mua thuốc trực tuyến; bác sĩ/dược sĩ thực hiện tư vấn, kê đơn; nhà thuốc quản lý danh mục thuốc và giao dịch; bệnh viện quản lý nhân sự y tế. Tính năng đăng ký tư vấn và mua thuốc được thực hiện song song với việc ghi dữ liệu lên blockchain bất đồng bộ, đảm bảo trải nghiệm người dùng mượt mà.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính giúp hệ thống đạt hiệu quả là sự kết hợp linh hoạt giữa công nghệ blockchain và kiến trúc Microservices, cho phép tách biệt các module nghiệp vụ và blockchain, giảm thiểu ảnh hưởng đến hiệu năng tổng thể. So với các nghiên cứu trước đây về ứng dụng blockchain trong y tế, đề tài đã giải quyết được bài toán mở rộng và hiệu năng bằng cách sử dụng giao tiếp bất đồng bộ và công nghệ hỗ trợ như Elastic Search.

Kết quả cho thấy việc tích hợp blockchain không làm giảm trải nghiệm người dùng mà còn tăng cường bảo mật và minh bạch dữ liệu, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong ngành y tế. Tuy nhiên, thách thức về quản lý danh tính, bảo mật khóa và pháp lý vẫn cần được tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ độ trễ và throughput của blockchain, bảng so sánh hiệu năng hệ thống trước và sau khi tích hợp blockchain, cùng biểu đồ phân bổ các loại giao dịch trên hệ thống.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai mở rộng hệ thống theo mô hình Microservices: Động từ hành động là “phát triển”, mục tiêu là tăng khả năng mở rộng và bảo trì hệ thống, timeline trong 12 tháng tiếp theo, chủ thể thực hiện là đội ngũ phát triển phần mềm và quản lý dự án.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức về blockchain cho các đối tác y tế: Động từ “tổ chức”, mục tiêu nâng cao hiểu biết và tin tưởng công nghệ blockchain, timeline 6 tháng, chủ thể là các tổ chức y tế, bệnh viện và nhà thuốc.

  3. Xây dựng cơ chế quản lý danh tính và bảo mật khóa hiệu quả: Động từ “phát triển”, mục tiêu đảm bảo an toàn dữ liệu và quyền truy cập, timeline 9 tháng, chủ thể là nhóm bảo mật và phát triển blockchain.

  4. Phối hợp với cơ quan quản lý để hoàn thiện khung pháp lý cho ứng dụng blockchain trong y tế: Động từ “hợp tác”, mục tiêu tạo hành lang pháp lý rõ ràng, timeline 18 tháng, chủ thể là các cơ quan nhà nước và tổ chức nghiên cứu.

  5. Tích hợp thêm các công nghệ hỗ trợ như AI để nâng cao chất lượng tư vấn và phân tích dữ liệu y tế: Động từ “ứng dụng”, mục tiêu cải thiện chất lượng dịch vụ, timeline 12-24 tháng, chủ thể là nhóm nghiên cứu và phát triển sản phẩm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà phát triển phần mềm và kỹ sư công nghệ thông tin: Có thể áp dụng kiến thức về tích hợp blockchain và kiến trúc Microservices để xây dựng các hệ thống y tế hoặc các ứng dụng doanh nghiệp khác.

  2. Quản lý và lãnh đạo các tổ chức y tế, bệnh viện, nhà thuốc: Hiểu rõ về lợi ích và thách thức khi áp dụng blockchain trong quản lý dữ liệu y tế, từ đó đưa ra quyết định đầu tư và phát triển công nghệ phù hợp.

  3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành công nghệ thông tin, y tế số: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp tích hợp công nghệ mới và đánh giá hiệu quả thực tiễn trong lĩnh vực y tế.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và chính sách: Sử dụng luận văn để tham khảo các khía cạnh kỹ thuật và thực tiễn nhằm xây dựng chính sách, khung pháp lý cho ứng dụng blockchain trong y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Blockchain có thực sự cần thiết trong hệ thống y tế trực tuyến?
    Blockchain cung cấp tính bảo mật, minh bạch và toàn vẹn dữ liệu, giúp giảm thiểu rủi ro giả mạo và tăng cường sự tin tưởng giữa các bên liên quan. Ví dụ, hệ thống thử nghiệm cho thấy độ trễ ghi giao dịch trung bình chỉ khoảng 1 giây, phù hợp với nhu cầu y tế.

  2. Kiến trúc Microservices giúp gì cho việc tích hợp blockchain?
    Microservices tách biệt các module nghiệp vụ và blockchain, cho phép phát triển độc lập, dễ bảo trì và mở rộng. Việc sử dụng Azure Service Bus và Redis Cache giúp giao tiếp bất đồng bộ, giảm thiểu độ trễ và tăng hiệu năng.

  3. Làm thế nào để đảm bảo dữ liệu trên blockchain không bị mất hoặc bị xâm phạm?
    Hệ thống sử dụng Membership Service Provider để quản lý danh tính và quyền truy cập, kết hợp với smart contract để kiểm soát giao dịch. Ngoài ra, Elastic Search hỗ trợ lưu trữ log và truy vấn nhanh, giúp phát hiện và xử lý kịp thời các sự cố.

  4. Phạm vi áp dụng của hệ thống này có giới hạn không?
    Hệ thống thử nghiệm tập trung vào các đối tượng bệnh nhân, bác sĩ, dược sĩ, nhà thuốc và bệnh viện tại Việt Nam, nhưng kiến trúc và công nghệ có thể mở rộng và áp dụng cho các lĩnh vực y tế khác hoặc các quốc gia khác.

  5. Các thách thức lớn nhất khi triển khai hệ thống là gì?
    Bao gồm quản lý danh tính và bảo mật khóa, khả năng mở rộng hệ thống khi lượng giao dịch tăng, sự tin tưởng của người dùng và các vấn đề pháp lý liên quan đến blockchain tại Việt Nam.

Kết luận

  • Đề tài đã xây dựng thành công hệ thống quản lý, tư vấn và chăm sóc sức khỏe tích hợp công nghệ blockchain Hyperledger Fabric, đảm bảo tính bảo mật và minh bạch dữ liệu.
  • Kiến trúc Microservices kết hợp Azure Service Bus và Redis Cache giúp tối ưu hiệu năng, giảm thiểu độ trễ khi tích hợp blockchain.
  • Elastic Search được ứng dụng hiệu quả trong việc lưu trữ và truy vấn log giao dịch, nâng cao khả năng theo dõi và báo cáo.
  • Hệ thống hỗ trợ đa dạng đối tượng người dùng với các tính năng tư vấn, kê đơn và mua thuốc trực tuyến, phù hợp với xu hướng y tế số hiện nay.
  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng hệ thống, hoàn thiện cơ chế bảo mật, đào tạo người dùng và phối hợp xây dựng khung pháp lý cho ứng dụng blockchain trong y tế.

Call-to-action: Các nhà phát triển, tổ chức y tế và cơ quan quản lý được khuyến khích nghiên cứu và áp dụng mô hình này để thúc đẩy chuyển đổi số và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.