Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu đối chiếu nguồn thái độ trong báo cáo tiếng Anh và tiếng Việt về ống hút nhựa

• Tác giả: Tống Mỹ Linh
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Thu Hiền
• Trường học: Đại học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ Anh
• Đề tài: So sánh đối chiếu nghĩa thái độ về ống hút nhựa trên báo tiếng Anh và tiếng Việt
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Bình Định

• STATEMENT OF AUTHORSHIP
• ACKNOWLEDGEMENTS
• ABSTRACT
• ABBREVIATIONS AND CONVENTIONS
• TABLE OF CONTENTS
• LIST OF TABLES
• LIST OF FIGURES
• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale
• 1.2. Aim and objectives
• 1.2.1. Aim of the study
• 1.2.2. Objectives of the study
• 1.3. Research questions
• 1.4. Scope of the study
• 1.5. Significance of the study
• 1.6. Organization of the study
• 2. CHƯƠNG 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. An overview of Appraisal Theory
• 2.2. Engagement
• 2.3. Graduation
• 3. CHƯƠNG 3: RESEARCH METHODOLOGY
• 4. CHƯƠNG 4: FINDINGS AND DISCUSSIONS
• 4.1. The overall usage of the Attitude resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.2. Affect resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.3. Sub-types of Affect resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.4. Positive and Negative Affect resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.5. Authorial and Non-Authorial Affect resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.6. Judgement resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.6.1. Social Esteem and Social Sanction
• 4.6.2. Positive and Negative Judgment resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.6.3. Explicit and Implicit Judgment resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.7. Appreciation resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.7.1. Sub-types of Appreciation resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.7.2. Positive and Negative Appreciation resources in EPSNRs and VPSNRs
• 4.7.3. Explicit and Implicit Appreciation resources in EPSNRs and VPSNRs
• 5. CHƯƠNG 5: CONCLUSIONS AND IMPLICATIONS
• 5.1. Limitations of the study
• 5.2. Suggestions for further research
• LIST OF TABLES
• LIST OF FIGURES

I. Giới thiệu

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích các nguồn thái độ trong báo cáo tiếng Anh và tiếng Việt về ống hút nhựa. Mục tiêu chính là khám phá sự tương đồng và khác biệt trong cách mà các tác giả tiếng Anh và tiếng Việt thể hiện thái độ của họ đối với vấn đề này. Nghiên cứu sử dụng lý thuyết Đánh giá (Appraisal Theory) để phân tích các nguồn thái độ, bao gồm Affect, Judgment và Appreciation. Dữ liệu được thu thập từ 20 báo cáo (10 báo cáo tiếng Anh và 10 báo cáo tiếng Việt) từ các trang web đáng tin cậy. Kết quả cho thấy sự xuất hiện của tất cả các loại giá trị thái độ, với sự phổ biến hơn của các nguồn tích cực và rõ ràng so với các nguồn tiêu cực và ngụ ý.

1.1. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu của nghiên cứu là xác định các nguồn thái độ trong báo cáo tiếng Anh và tiếng Việt về ống hút nhựa và tần suất xuất hiện của chúng. Nghiên cứu cũng sẽ thảo luận về những điểm tương đồng và khác biệt giữa các nguồn thái độ trong hai ngôn ngữ này. Điều này không chỉ giúp người học ngôn ngữ hiểu rõ hơn về cách sử dụng ngôn ngữ đánh giá mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách mà các tác giả thể hiện thái độ của họ trong các báo cáo tin tức.

II. Lý thuyết Đánh giá

Lý thuyết Đánh giá được phát triển bởi các nhà nghiên cứu như James Martin và Peter White, nhằm phân tích cách mà ngôn ngữ được sử dụng để đánh giá và thể hiện thái độ. Theo Martin & White (2005), lý thuyết này giúp người viết thể hiện cảm xúc, đánh giá và ý kiến của họ về các sự kiện, từ đó hình thành các mối quan hệ xã hội. Nghiên cứu này áp dụng lý thuyết Đánh giá để phân tích các nguồn thái độ trong báo cáo về ống hút nhựa. Các nguồn thái độ được chia thành ba nhóm chính: Affect, Judgment và Appreciation, mỗi nhóm đều có những đặc điểm riêng biệt trong cách thể hiện thái độ.

2.1. Các nguồn thái độ

Affect liên quan đến cảm xúc và phản ứng tình cảm, Judgment liên quan đến việc đánh giá hành vi và Appreciation liên quan đến việc đánh giá các sự vật, hiện tượng. Nghiên cứu chỉ ra rằng các tác giả tiếng Anh và tiếng Việt đều sử dụng các nguồn thái độ này để thể hiện quan điểm của họ về ống hút nhựa. Sự khác biệt trong cách sử dụng các nguồn này có thể phản ánh sự khác biệt văn hóa và xã hội giữa hai ngôn ngữ.

III. Phân tích và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng cả hai ngôn ngữ đều sử dụng các nguồn thái độ tương tự nhau, nhưng có sự khác biệt rõ rệt trong cách thể hiện. Ví dụ, các báo cáo tiếng Anh thường sử dụng nhiều nguồn thái độ tích cực hơn so với báo cáo tiếng Việt. Điều này có thể cho thấy rằng các tác giả tiếng Anh có xu hướng nhấn mạnh vào các giải pháp và hành động tích cực hơn trong việc giải quyết vấn đề ống hút nhựa. Ngược lại, các báo cáo tiếng Việt có thể thể hiện sự lo ngại và phê phán nhiều hơn về vấn đề này.

3.1. Tác động đến môi trường

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc sử dụng ống hút nhựa có tác động tiêu cực đến môi trường. Các báo cáo đã chỉ ra rằng khoảng 91% nhựa không được tái chế và thường xuyên bị vứt bỏ, gây ô nhiễm môi trường. Điều này đã dẫn đến sự thay đổi trong chính sách và hành động của nhiều tổ chức và cá nhân nhằm giảm thiểu việc sử dụng ống hút nhựa. Sự thay đổi này không chỉ phản ánh thái độ của xã hội mà còn là một phần trong nỗ lực toàn cầu nhằm bảo vệ môi trường.

IV. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu này không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách mà các tác giả tiếng Anh và tiếng Việt thể hiện thái độ của họ đối với ống hút nhựa, mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới cho các nghiên cứu tiếp theo. Việc hiểu rõ các nguồn thái độ trong ngôn ngữ có thể giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp và nâng cao nhận thức về các vấn đề môi trường. Các giáo viên và học viên tiếng Anh có thể áp dụng những kiến thức này vào việc giảng dạy và học tập, từ đó nâng cao khả năng sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế.

4.1. Đề xuất cho nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu này mở ra nhiều cơ hội cho các nghiên cứu tiếp theo về thái độ trong các lĩnh vực khác nhau. Các nhà nghiên cứu có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu để bao gồm các vấn đề môi trường khác hoặc so sánh thái độ trong các ngôn ngữ khác nhau. Điều này sẽ giúp làm phong phú thêm hiểu biết về cách mà ngôn ngữ phản ánh thái độ và giá trị xã hội.

Tổng quan nghiên cứu

Việc sử dụng ống hút nhựa đã trở thành một vấn đề nóng bỏng trong xã hội hiện nay, với ước tính trung bình mỗi người sử dụng khoảng 1.6 ống hút mỗi ngày, tương đương khoảng 8.5 tỷ ống hút nhựa bị thải ra mỗi năm, góp phần vào hơn 150 triệu tấn nhựa tồn đọng trong đại dương toàn cầu. Trước thực trạng này, nhiều địa phương và doanh nghiệp đã bắt đầu triển khai các biện pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm và kiểm soát việc sử dụng ống hút nhựa. Tin tức báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh các vấn đề xã hội và nâng cao nhận thức cộng đồng về môi trường. Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu nguồn lực thái độ (Attitudinal resources) trong các bản tin tiếng Anh và tiếng Việt về ống hút nhựa, nhằm khám phá sự tương đồng và khác biệt trong cách thể hiện thái độ của tác giả hai ngôn ngữ.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là phân tích và so sánh các nguồn lực thái độ gồm Affect (cảm xúc), Judgment (đánh giá hành vi) và Appreciation (đánh giá giá trị) trong 20 bản tin (10 tiếng Anh, 10 tiếng Việt) được thu thập từ các trang báo điện tử uy tín trong khoảng thời gian gần đây. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào các bản tin liên quan đến ống hút nhựa, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện quan điểm và cảm xúc trong báo chí hai nước. Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm phong phú thêm lý thuyết về ngôn ngữ học đánh giá mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao kỹ năng ngôn ngữ cho người học tiếng Anh và cải thiện chất lượng truyền thông báo chí.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên Lý thuyết Đánh giá (Appraisal Theory) do James Martin và Peter White phát triển, tập trung vào hệ thống nguồn lực thái độ (Attitude) gồm ba thành phần chính: Affect (cảm xúc), Judgment (đánh giá hành vi), và Appreciation (đánh giá giá trị). Affect liên quan đến các phản ứng cảm xúc tích cực hoặc tiêu cực như hạnh phúc, lo lắng, hay thất vọng. Judgment đánh giá hành vi con người dựa trên các chuẩn mực xã hội, bao gồm các khía cạnh như năng lực, tính chính trực và đạo đức. Appreciation tập trung vào việc đánh giá các hiện tượng, vật thể hoặc sự kiện về mặt thẩm mỹ, giá trị và tác động.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng phân biệt các nguồn lực thái độ theo tính chất biểu đạt: tích cực/tiêu cực và rõ ràng/ngụ ý. Ví dụ, từ "awesome" thể hiện Affect tích cực rõ ràng, trong khi một câu như "He spends 100 pounds per day" có thể ngụ ý đánh giá tiêu cực tùy theo ngữ cảnh. Lý thuyết này giúp phân tích sâu sắc cách thức ngôn ngữ được sử dụng để truyền tải cảm xúc và quan điểm trong các bản tin báo chí.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Dữ liệu gồm 20 bản tin về ống hút nhựa (10 tiếng Anh, 10 tiếng Việt) được thu thập từ các trang báo điện tử uy tín như Thanhnien, Tuoitre, Vietnamnet, National Geographic, The Guardian, Reuters. Độ dài bản tin dao động từ 799 đến 1815 từ, đảm bảo tính đa dạng và đại diện.

Phân tích dữ liệu được thực hiện thủ công, mã hóa các nguồn lực thái độ theo hệ thống của Appraisal Theory. Phương pháp định tính giúp mô tả chi tiết các biểu hiện ngôn ngữ của Affect, Judgment và Appreciation, trong khi phương pháp định lượng thống kê tần suất xuất hiện của từng loại nguồn lực để so sánh giữa hai ngôn ngữ. Cỡ mẫu được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy, với 321 mục thái độ trong bản tin tiếng Anh và 317 mục trong bản tin tiếng Việt. Các kỹ thuật phân tích so sánh và đối chiếu được áp dụng để làm rõ sự tương đồng và khác biệt trong cách sử dụng ngôn ngữ đánh giá.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ sử dụng các nguồn lực thái độ: Tổng cộng có 321 mục thái độ trong bản tin tiếng Anh và 317 mục trong bản tin tiếng Việt. Trong đó, Appreciation chiếm tỷ lệ cao nhất với 42.7% ở cả hai ngôn ngữ, cho thấy các tác giả tập trung nhiều vào việc đánh giá giá trị và đặc điểm của ống hút nhựa. Judgment chiếm 29% trong bản tin tiếng Anh và 17.1% trong bản tin tiếng Việt, trong khi Affect chiếm 28.3% và 25% tương ứng.

2. Phân bố các loại Affect: Dis/Inclination (xu hướng hoặc sự không thích) là loại Affect phổ biến nhất, chiếm 68% trong cả hai ngôn ngữ. In/Security (cảm giác an toàn hoặc lo lắng) đứng thứ hai với 16.5% ở tiếng Anh và 31.3% ở tiếng Việt. Dis/Satisfaction (bất mãn) và Un/Happiness (vui buồn) ít được sử dụng hơn, lần lượt chiếm tỷ lệ thấp nhất.

3. Tỷ lệ Affect tích cực và tiêu cực: Affect tích cực chiếm ưu thế trong cả hai ngôn ngữ, với 60.4% ở tiếng Anh và 73% ở tiếng Việt. Affect tiêu cực chiếm 39.6% và 27% tương ứng, cho thấy người viết tiếng Việt có xu hướng thể hiện cảm xúc tích cực rõ ràng hơn.

4. Phân loại Affect theo tác giả: Non-Authorial Affect (cảm xúc của người khác) chiếm đa số trong cả hai ngôn ngữ (94% tiếng Anh, 75% tiếng Việt), trong khi Authorial Affect (cảm xúc của tác giả) chiếm tỷ lệ thấp hơn, đặc biệt thấp ở bản tin tiếng Anh (5.5%).

Thảo luận kết quả

Sự ưu tiên sử dụng Appreciation trong cả hai ngôn ngữ phản ánh xu hướng tập trung vào việc đánh giá các đặc điểm và tác động của ống hút nhựa, phù hợp với mục đích truyền tải thông tin và nâng cao nhận thức trong báo chí. Tỷ lệ Judgment cao hơn trong bản tin tiếng Anh cho thấy các tác giả tiếng Anh có xu hướng đánh giá hành vi và đạo đức liên quan đến vấn đề môi trường một cách rõ ràng hơn so với tác giả tiếng Việt.

Phân bố Affect cho thấy cả hai nhóm tác giả đều chú trọng đến việc thể hiện xu hướng và cảm giác lo lắng về vấn đề ống hút nhựa, trong khi tránh thể hiện cảm xúc vui buồn quá mức, phù hợp với tính chất khách quan của báo chí. Sự khác biệt trong tỷ lệ Affect tích cực và tiêu cực giữa hai ngôn ngữ có thể phản ánh khác biệt văn hóa trong cách thể hiện cảm xúc và quan điểm.

Việc sử dụng chủ yếu Non-Authorial Affect cho thấy các tác giả thường truyền đạt cảm xúc và quan điểm của cộng đồng hoặc các nhóm xã hội khác, nhằm tạo sự khách quan và đa chiều trong bản tin. Sự khác biệt về mức độ sử dụng Authorial Affect giữa hai ngôn ngữ có thể liên quan đến phong cách viết và truyền thông đặc trưng của từng nền văn hóa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm các nguồn lực thái độ và các phân loại con, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và tương đồng giữa hai ngôn ngữ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo về ngôn ngữ đánh giá trong giảng dạy tiếng Anh: Các giáo viên nên tích hợp kiến thức về Appraisal Theory vào chương trình giảng dạy để giúp học viên nhận biết và sử dụng hiệu quả các nguồn lực thái độ, đặc biệt trong kỹ năng viết và đọc hiểu báo chí. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: các trường đại học và trung tâm ngoại ngữ.

2. Phát triển tài liệu học tập đa ngôn ngữ: Soạn thảo tài liệu so sánh các biểu hiện thái độ trong tiếng Anh và tiếng Việt nhằm hỗ trợ người học hiểu sâu sắc sự khác biệt văn hóa và ngôn ngữ trong truyền thông. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: các nhà xuất bản và nhóm nghiên cứu ngôn ngữ.

3. Khuyến khích các nhà báo và biên tập viên áp dụng Appraisal Theory: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao nhận thức về cách sử dụng ngôn ngữ đánh giá để tăng tính thuyết phục và khách quan trong bản tin, góp phần nâng cao chất lượng báo chí môi trường. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: các cơ quan báo chí và tổ chức truyền thông.

4. Nghiên cứu mở rộng về thái độ trong các thể loại báo chí khác: Khuyến khích các nghiên cứu tiếp theo mở rộng phạm vi sang các chủ đề môi trường khác hoặc các thể loại báo chí khác để có cái nhìn toàn diện hơn về ngôn ngữ đánh giá trong truyền thông. Thời gian: 12-18 tháng; Chủ thể: các viện nghiên cứu và sinh viên sau đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên và sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh: Luận văn cung cấp kiến thức chuyên sâu về Appraisal Theory và cách áp dụng trong phân tích ngôn ngữ báo chí, hỗ trợ nghiên cứu và giảng dạy.

2. Nhà báo và biên tập viên: Hiểu rõ hơn về cách thức sử dụng ngôn ngữ đánh giá để truyền tải thông điệp một cách hiệu quả và khách quan trong các bản tin môi trường.

3. Người học tiếng Anh: Nâng cao kỹ năng nhận diện và sử dụng các biểu hiện thái độ trong tiếng Anh, đặc biệt trong lĩnh vực báo chí và truyền thông.

4. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học và truyền thông: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phương pháp phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về ngôn ngữ đánh giá và giao tiếp đa văn hóa.

Câu hỏi thường gặp

1. Appraisal Theory là gì và tại sao được sử dụng trong nghiên cứu này?
   Appraisal Theory là lý thuyết ngôn ngữ học phân tích cách thức thể hiện thái độ, cảm xúc và đánh giá trong ngôn ngữ. Nghiên cứu sử dụng lý thuyết này để phân tích cách các bản tin tiếng Anh và tiếng Việt thể hiện quan điểm về ống hút nhựa, giúp hiểu rõ hơn về ngôn ngữ đánh giá trong báo chí.

2. Nguồn dữ liệu của nghiên cứu được thu thập như thế nào?
   Dữ liệu gồm 20 bản tin (10 tiếng Anh, 10 tiếng Việt) được thu thập từ các trang báo điện tử uy tín trong nước và quốc tế, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cho phân tích.

3. Các nguồn lực thái độ được phân loại như thế nào?
   Nguồn lực thái độ gồm ba loại chính: Affect (cảm xúc), Judgment (đánh giá hành vi), và Appreciation (đánh giá giá trị). Mỗi loại lại có các phân loại con như tích cực/tiêu cực, rõ ràng/ngụ ý, và theo tác giả hoặc người khác.

4. Sự khác biệt chính giữa bản tin tiếng Anh và tiếng Việt là gì?
   Bản tin tiếng Anh sử dụng Judgment nhiều hơn, thể hiện sự đánh giá hành vi rõ ràng hơn, trong khi bản tin tiếng Việt có xu hướng sử dụng Affect tích cực nhiều hơn và thể hiện cảm xúc của tác giả rõ ràng hơn.

5. Nghiên cứu có thể áp dụng như thế nào trong thực tế?
   Kết quả nghiên cứu giúp giáo viên, học viên và nhà báo hiểu và vận dụng ngôn ngữ đánh giá hiệu quả hơn trong giảng dạy, học tập và sản xuất nội dung báo chí, góp phần nâng cao chất lượng truyền thông và nhận thức xã hội về môi trường.

Kết luận

• Luận văn đã phân tích và so sánh thành công các nguồn lực thái độ trong bản tin tiếng Anh và tiếng Việt về ống hút nhựa, với tổng cộng hơn 600 mục thái độ được mã hóa và phân tích.
• Appreciation là nguồn lực thái độ được sử dụng phổ biến nhất, phản ánh sự tập trung vào đánh giá giá trị và đặc điểm của ống hút nhựa trong báo chí.
• Sự khác biệt đáng chú ý nằm ở tỷ lệ sử dụng Judgment và Affect, thể hiện khác biệt văn hóa và phong cách truyền thông giữa hai ngôn ngữ.
• Nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của Appraisal Theory trong phân tích ngôn ngữ báo chí và cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc giảng dạy tiếng Anh và phát triển kỹ năng truyền thông.
• Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu sang các chủ đề môi trường khác và phát triển tài liệu đào tạo dựa trên kết quả nghiên cứu, đồng thời khuyến khích áp dụng trong thực tiễn báo chí và giáo dục.

Hãy áp dụng những kiến thức này để nâng cao kỹ năng phân tích ngôn ngữ và cải thiện chất lượng truyền thông trong lĩnh vực môi trường và ngôn ngữ học!