Nghiên cứu điều trị teo hậu môn, rò trực tràng - niệu đạo bằng phẫu thuật nội soi kết hợp với đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt

• Tác giả: Ngô Duy Minh
• Người hướng dẫn: Gs.Ts. Nguyễn Thanh Liêm
• Trường học: Trường Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Ngoại Khoa
• Đề tài: Nghiên cứu điều trị teo hậu môn, rò trực tràng - niệu đạo bằng phẫu thuật nội soi kết hợp với đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
• MỤC LỤC
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan về phôi thai học, giải phẫu hậu môn trực tràng, sinh lý đại tiện và phân loại d tật hậu môn trực tràng
• 1.1.1. Phôi thai học hậu môn – trực tràng
• 1.1.2. Giải phẫu hậu môn trực tràng ở con trai
• 1.1.3. Sinh lý đại tiện và các yếu tố tham gia kiểm soát đại tiện
• 1.1.4. Phân loại d tật hậu môn trực tràng
• 1.2. Chẩn đoán teo hậu, môn rò trực tràng niệu đạo
• 1.2.1. Siêu âm chẩn đoán trước sinh
• 1.2.2. Khám lâm sàng ngay sau sinh
• 1.2.3. Cận lâm sàng thời điểm ngay sau sinh
• 1.2.4. Cận lâm sàng trước khi phẫu thuật tạo hình hậu môn
• 1.2.5. D tật phối hợp với teo hậu môn, rò trực tràng niệu đạo
• 1.3. Điều tr teo hậu môn, rò trực tràng niệu đạo
• 1.3.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
• 1.3.2. Kết quả sau phẫu thuật điều tr d tật teo hậu môn rò trực tràng niệu đạo
• 1.3.3. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 2. CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.1. Thời gian và đ a điểm
• 2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân:
• 2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ:
• 2.1.4. Quy trình chẩn đoán và điều tr
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu:
• 2.2.2. Chọn mẫu nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp phẫu thuật trong nghiên cứu
• 2.3.1. Chuẩn b bệnh nhân
• 2.3.2. Trang b dụng cụ dùng trong phẫu thuật
• 2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.4.1. Các chỉ tiêu nghiên cứu trước phẫu thuật tạo hình hậu môn
• 2.4.2. Các chỉ tiêu nghiên cứu trong phẫu thuật tạo hình hậu môn. Các chỉ tiêu nghiên cứu kết quả sớm sau phẫu thuật tạo hình hậu môn.
• 2.4.4. Đánh giá kết quả theo dõi sau phẫu thuật
• 2.4.5. Phương pháp phẫu thuật
• 2.4.6. Chăm s c sau phẫu thuật
• 2.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.5.1. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.5.2. Phương pháp xử l số liệu
• 2.6. Đạo đức trong nghiên cứu
• 2.7. Kỹ thuật khống chế sai số
• 3. CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Một số đ c điểm chung của nh m nghiên cứu
• 3.1.1. Tiền sử mẹ b ốm, cúm trong 3 tháng đầu mang thai
• 3.1.2. Tiền sử siêu âm trước sinh phát hiện bệnh
• 3.1.3. Tuổi thai của bệnh nhân lúc sinh
• 3.1.4. Cân n ng của bệnh nhân lúc sinh
• 3.1.6. Trọng lượng lúc phẫu thuật
• 3.1.7. Tình trạng suy dinh dưỡng trước phẫu thuật
• 3.1.8. Tuổi khi phẫu thuật
• 3.1.9. D tật kèm theo
• 3.2. Kết quả khám lâm sàng
• 3.2.1. Khám vết t ch hậu môn
• 3.2.2. Tiền sử đi tiểu phân su
• 3.3. Kết quả cận lâm sàng
• 3.3.1. Kết quả xét nghiệm máu
• 3.3.2. Kết quả chụp đầu dưới hậu môn nhân tạo
• 3.3.3. Kết quả chụp bàng quang – niệu đạo trong lúc đi tiểu
• 3.3.4. Kết quả nội soi bàng quang niệu đạo trước phẫu thuật
• 3.3.5. So sánh các phương pháp chẩn đoán đường rò trước mổ
• 3.3.6. Kết quả chụp MRI đánh giá các d tật đi kèm
• 3.3.7. Siêu âm ổ bụng phát hiện d tật tiết niệu kèm theo:
• 3.4. Kết quả trong và ngay sau phẫu thuật
• 3.4.1. Chỉ tiêu chung trong phẫu thuật
• 3.4.2. Thời gian phẫu thuật
• 3.4.3. Chẩn đoán v tr rò trong phẫu thuật
• 3.4.4. Thời gian điều tr , số ngày dùng kháng sinh, lưu ống thông bàng quang sau phẫu thuật
• 3.6. Biến chứng sau phẫu thuật
• 3.7. Đánh giá kết quả lâu dài sau phẫu thuật
• 3.7.1. Đại tiện chủ động
• 3.7.3. Tỷ lệ táo b n theo v tr rò tại thời điểm kết thúc nghiên cứu
• 3.7.4. S n phân sau phẫu thuật
• 3.7.5. Khả năng đại tiện tự chủ với bệnh nhân ≥ 36 tháng tuổi
• 3.7.6. Phân loại chức năng đại tiện của bệnh nhân theo tiêu ch phân loại cải tiến từ Krickenbeck của Julia
• 4. CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đ c điểm lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh, nội soi bàng quang niệu đạo trong chẩn đoán teo hậu môn, rò trực tràng niệu đạo
• 4.1.1. Một số đ c điểm chung của nh m bệnh nhân nghiên cứu
• 4.1.2. Giá tr các phương pháp chẩn đoán hình ảnh trong chẩn đoán teo hậu môn, rò trực tràng niệu đạo
• 4.2. Đánh giá kết quả điều tr teo hậu môn, rò trực tràng niệu đạo bằng phẫu thuật nội soi kết hợp với đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt
• 4.2.1. Thời gian phẫu thuật và một số đ c điểm trong phẫu thuật
• 4.2.3. Số ngày điều tr sau phẫu thuật
• 4.2.4. Biến chứng sau mổ
• 4.2.5. Kết quả theo dõi lâu dài
• 4.3. Những vấn đề cần chú ý khi phẫu thuật nội soi kết hợp đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt điều tr teo hậu môn, rò trực tràng – niệu đạo
• 4.3.1. Thì phẫu thuật nội soi:
• 4.3.2. Thì phẫu thuật sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt:
• CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN CÓ LIÊN QUAN ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Teo Hậu Môn Rò Trực Tràng 55

Teo hậu môn và rò trực tràng niệu đạo là một dị tật bẩm sinh phổ biến ở trẻ em, đòi hỏi can thiệp phẫu thuật. Dị tật này thường gặp ở nam giới và liên quan đến các vấn đề tiết niệu, sinh dục. Quá trình chẩn đoán chính xác vị trí rò trực tràng đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, chụp bàng quang niệu đạo và nội soi bàng quang niệu đạo được sử dụng để xác định đường rò trước phẫu thuật. Theo thống kê, tần suất chung của dị tật này là khoảng 1/5000 trẻ mới sinh. Nguyên nhân chính là do bất thường trong quá trình phân chia ổ nhớp ở giai đoạn phát triển phôi thai.

1.1. Phôi Thai Học và Giải Phẫu Hậu Môn Trực Tràng

Trong quá trình phát triển phôi thai, ổ nhớp được phân chia thành xoang niệu sinh dục và xoang trực tràng. Sự phân chia này được thực hiện bởi vách ngăn tiết niệu trực tràng. Bất thường trong quá trình này dẫn đến các dị tật như teo hậu môn và rò trực tràng niệu đạo. Phần trên của ống hậu môn được hình thành từ đoạn xa của hậu tràng, trong khi phần dưới xuất phát từ hố ngoại bì. Hệ thống mạch máu và thần kinh chi phối ống hậu môn cũng có nguồn gốc phôi khác nhau.

1.2. Phân Loại Dị Tật Teo Hậu Môn và Rò Trực Tràng Niệu Đạo

Dị tật teo hậu môn, rò trực tràng niệu đạo được phân loại dựa trên vị trí của lỗ rò và mức độ teo hậu môn. Việc phân loại chính xác giúp xác định phương pháp phẫu thuật phù hợp. Lỗ rò có thể nằm ở niệu đạo hành hoặc tuyến tiền liệt. Các bảng phân loại như Wingspread và Krickenbeck được sử dụng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của dị tật.

II. Thách Thức Trong Chẩn Đoán Teo Hậu Môn Rò Trực Tràng 58

Chẩn đoán chính xác vị trí rò trực tràng là một thách thức lớn trong điều trị teo hậu môn. Các phương pháp chẩn đoán truyền thống như chụp X-quang túi cùng trực tràng và chụp bàng quang niệu đạo có độ chính xác hạn chế (khoảng 60-70%). Nội soi bàng quang niệu đạo được sử dụng gần đây cho thấy kết quả khả quan hơn. Việc xác định vị trí rò chính xác giúp phẫu thuật viên lựa chọn phương pháp phẫu thuật thích hợp và tiên lượng bệnh. Theo nghiên cứu của Ngô Duy Minh, cần kết hợp nhiều phương pháp chẩn đoán để tăng độ chính xác.

2.1. Các Phương Pháp Chẩn Đoán Hình Ảnh Hiện Tại

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng bao gồm chụp X-quang túi cùng trực tràng, chụp bàng quang niệu đạo và siêu âm. Chụp X-quang túi cùng trực tràng giúp xác định vị trí tận cùng của trực tràng. Chụp bàng quang niệu đạo giúp phát hiện đường rò trực tràng niệu đạo. Siêu âm có thể phát hiện các dị tật phối hợp. MRI cũng được sử dụng để đánh giá các dị tật đi kèm.

2.2. Vai Trò của Nội Soi Bàng Quang Niệu Đạo

Nội soi bàng quang niệu đạo cho phép quan sát trực tiếp đường rò trực tràng niệu đạo. Phương pháp này có độ chính xác cao hơn so với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác. Nội soi giúp phẫu thuật viên xác định chính xác vị trí và kích thước của lỗ rò.

III. Phương Pháp Phẫu Thuật Nội Soi Đường Sau Trực Tràng 57

Phương pháp phẫu thuật nội soi kết hợp với đường sau trực tràng là một kỹ thuật tiên tiến trong điều trị teo hậu môn, rò trực tràng niệu đạo. Kỹ thuật này kết hợp ưu điểm của cả hai phương pháp, giúp giảm thiểu xâm lấn và bảo tồn cơ thắt. Kỹ thuật phẫu thuật này được giới thiệu bởi Golebiewski và Bischoff, tuy nhiên các kỹ thuật này không bảo tồn được cơ thắt. Nguyễn Thanh Liêm đã phát triển kỹ thuật phẫu thuật nội soi kết hợp đường sau trực tràng, giữ nguyên cơ thắt.

3.1. Kỹ Thuật Phẫu Thuật Nội Soi Hỗ Trợ Tạo Hình Hậu Môn

Phẫu thuật nội soi giúp phẫu thuật viên quan sát rõ cấu trúc giải phẫu và thực hiện các thao tác chính xác. Kỹ thuật này giảm thiểu xâm lấn, giảm đau và rút ngắn thời gian phục hồi. Phẫu thuật nội soi hỗ trợ tạo hình hậu môn đã được Georgeson giới thiệu từ năm 2000.

3.2. Ưu Điểm của Đường Sau Trực Tràng Giữ Nguyên Cơ Thắt

Đường sau trực tràng cho phép tiếp cận trực tràng và lỗ rò một cách dễ dàng. Kỹ thuật giữ nguyên cơ thắt giúp bảo tồn chức năng đại tiện, giảm nguy cơ táo bón và són phân. Kỹ thuật này tiếp cận sinh lý và ít biến chứng.

IV. Nghiên Cứu Kết Quả Điều Trị Phẫu Thuật Nội Soi 55

Nghiên cứu của Ngô Duy Minh đánh giá hiệu quả của phương pháp phẫu thuật nội soi kết hợp đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt trong điều trị teo hậu môn, rò trực tràng niệu đạo. Nghiên cứu tập trung vào phân tích đặc điểm lâm sàng, kết quả chẩn đoán hình ảnh và đánh giá kết quả điều trị lâu dài. Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp này có nhiều ưu điểm so với các phương pháp truyền thống. Nghiên cứu cũng đánh giá giá trị của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh.

4.1. Đánh Giá Chức Năng Đại Tiện Sau Phẫu Thuật

Chức năng đại tiện sau phẫu thuật được đánh giá dựa trên các tiêu chí như khả năng đại tiện chủ động, táo bón và són phân. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ đại tiện chủ động cao và tỷ lệ táo bón thấp ở nhóm bệnh nhân được phẫu thuật bằng phương pháp nội soi kết hợp đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt.

4.2. So Sánh Kết Quả Với Các Nghiên Cứu Khác

Nghiên cứu so sánh kết quả điều trị với các nghiên cứu khác sử dụng các phương pháp phẫu thuật khác nhau. Kết quả cho thấy phương pháp phẫu thuật nội soi kết hợp đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt có kết quả tốt hơn về chức năng đại tiện và ít biến chứng hơn.

V. Biến Chứng Sau Phẫu Thuật Teo Hậu Môn Nội Soi 52

Các biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật teo hậu môn bao gồm nhiễm trùng vết mổ, hẹp hậu môn, sa niêm mạc trực tràng và tổn thương niệu đạo. Nghiên cứu của Ngô Duy Minh ghi nhận tỷ lệ biến chứng thấp ở nhóm bệnh nhân được phẫu thuật bằng phương pháp nội soi kết hợp đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt. Chăm sóc sau phẫu thuật đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Cần phát hiện sớm các biến chứng.

5.1. Phòng Ngừa và Xử Trí Nhiễm Trùng Vết Mổ

Nhiễm trùng vết mổ là một biến chứng thường gặp sau phẫu thuật. Phòng ngừa nhiễm trùng bao gồm sử dụng kháng sinh dự phòng, vệ sinh vết mổ và thay băng thường xuyên. Xử trí nhiễm trùng bao gồm sử dụng kháng sinh và dẫn lưu mủ.

5.2. Điều Trị Hẹp Hậu Môn và Sa Niêm Mạc Trực Tràng

Hẹp hậu môn có thể được điều trị bằng cách nong hậu môn định kỳ. Sa niêm mạc trực tràng có thể được điều trị bằng phẫu thuật. Cần theo dõi sát sao để phát hiện sớm các biến chứng này.

VI. Hướng Phát Triển Nghiên Cứu Điều Trị Teo Hậu Môn 50

Nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào việc tối ưu hóa kỹ thuật phẫu thuật nội soi kết hợp đường sau trực tràng giữ nguyên cơ thắt. Cần có các nghiên cứu dài hạn để đánh giá hiệu quả của phương pháp này đối với chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Nghiên cứu cũng cần tập trung vào việc phát triển các phương pháp chẩn đoán hình ảnh tiên tiến hơn để tăng độ chính xác trong việc xác định vị trí rò trực tràng. Các kỹ thuật tái tạo hậu môn cần được nghiên cứu.

6.1. Tối Ưu Hóa Kỹ Thuật Phẫu Thuật Nội Soi

Cần phát triển các dụng cụ và kỹ thuật phẫu thuật nội soi chuyên dụng cho điều trị teo hậu môn. Các kỹ thuật phẫu thuật robot có thể giúp tăng độ chính xác và giảm thiểu xâm lấn.

6.2. Nghiên Cứu Dài Hạn Về Chất Lượng Cuộc Sống

Cần có các nghiên cứu dài hạn để đánh giá ảnh hưởng của phương pháp phẫu thuật đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Nghiên cứu cần đánh giá các khía cạnh như chức năng đại tiện, tâm lý và xã hội.