I. Nghiên cứu dịch tễ học bệnh sán dây trên chó tại Đồng bằng sông Cửu Long
Nghiên cứu tập trung vào dịch tễ học của bệnh sán dây trên chó tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Kết quả cho thấy tỷ lệ nhiễm sán dây chung là 22,51% (kiểm tra phân) và 25,86% (mổ khám). Năm loài sán dây được phát hiện thuộc hai bộ Cyclophyllidea và Pseudophyllidea, trong đó Dipylidium caninum có tỷ lệ nhiễm cao nhất. Các yếu tố ảnh hưởng bao gồm tuổi, giống chó, vùng sinh thái, mùa vụ, phương thức nuôi và vệ sinh. Chó trên 24 tháng tuổi có tỷ lệ nhiễm cao nhất (31,28%), trong khi chó nội và lai nhiễm nhiều hơn chó ngoại.
1.1. Phân bố và tỷ lệ nhiễm sán dây
Nghiên cứu được thực hiện tại 6 tỉnh ĐBSCL (Cần Thơ, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng, Bến Tre) từ 2014 đến 2018. Tỷ lệ nhiễm sán dây tăng dần theo tuổi, với chó trên 24 tháng tuổi có tỷ lệ nhiễm cao nhất. Chó nội và lai có tỷ lệ nhiễm 25,40%, cao hơn chó ngoại (16,06%). Các yếu tố như vùng sinh thái, mùa vụ, phương thức nuôi và vệ sinh cũng ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ nhiễm.
1.2. Các loài sán dây phổ biến
Năm loài sán dây được phát hiện gồm Dipylidium caninum, Taenia pisiformis, Taenia hydatigena, Spirometra mansoni và Diphyllobothrium latum. Dipylidium caninum có cường độ nhiễm cao nhất (11,99±5,47 sán dây/chó), tiếp theo là Spirometra mansoni (7,21±3,36 sán dây/chó). Các loài sán dây này có đặc điểm hình thái và sinh học khác nhau, được xác định qua phương pháp kiểm tra phân và mổ khám.
II. Biện pháp phòng trị bệnh sán dây trên chó
Nghiên cứu đề xuất các biện pháp phòng trị hiệu quả cho bệnh sán dây trên chó. Thuốc praziquantel và niclosamide có hiệu quả điều trị 100% ở liều 10 mg/kg và 150 mg/kg thể trọng. Ivermectin cũng hiệu quả trong việc kiểm soát bọ chét, ký chủ trung gian của sán dây. Các biện pháp vệ sinh, tẩy giun định kỳ và quản lý thức ăn cũng được khuyến nghị để giảm tỷ lệ nhiễm.
2.1. Hiệu quả của thuốc điều trị
Thuốc praziquantel và niclosamide được thử nghiệm cho thấy hiệu quả cao trong điều trị bệnh sán dây trên chó. Praziquantel ở liều 10 mg/kg thể trọng và niclosamide ở liều 150 mg/kg thể trọng đạt tỷ lệ sạch sán 100%. Ivermectin cũng hiệu quả trong việc kiểm soát bọ chét, với liều 1 mg/3 kg thể trọng, tiêm bắp hoặc nhỏ đường sống lưng.
2.2. Biện pháp phòng ngừa
Các biện pháp phòng ngừa bao gồm vệ sinh chuồng trại, tẩy giun định kỳ và quản lý thức ăn. Việc kiểm soát bọ chét, ký chủ trung gian của sán dây, cũng được khuyến nghị. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục người nuôi về các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.
III. Vòng đời và bệnh lý của sán dây Dipylidium caninum
Nghiên cứu xác định vòng đời của sán dây Dipylidium caninum trải qua hai giai đoạn: trong ký chủ trung gian Ctenocephalides và trong ký chủ chính (chó). Thời gian hoàn thành vòng đời trung bình là 20,9 ngày trong ký chủ trung gian và 29,5 ngày trong ký chủ chính. Bệnh lý trên chó nhiễm sán dây thể hiện qua các triệu chứng như ngứa cắn hậu môn, xuất huyết cục bộ và tổn thương niêm mạc ruột.
3.1. Vòng đời của sán dây
Vòng đời của sán dây Dipylidium caninum bao gồm sáu giai đoạn trong ký chủ trung gian Ctenocephalides: trứng, larva 1, larva 2, larva 3, kén và bọ chét trưởng thành. Thời gian biến đổi từ oncosphere thành cysticercoid trong ký chủ trung gian là 20,9 ngày, và từ cysticercoid thành sán trưởng thành trong ký chủ chính là 29,5 ngày.
3.2. Bệnh lý trên chó nhiễm sán dây
Chó nhiễm sán dây Dipylidium caninum thường có triệu chứng ngứa cắn hậu môn và xuất huyết cục bộ tại vị trí bám của sán. Tổn thương vi thể trên niêm mạc ruột, cơ ruột và hạch bạch huyết cũng được ghi nhận. Các chỉ số máu như bạch cầu tăng (13,83±1,63x10³/mm³), trong khi hematocrit và hồng cầu giảm so với chó không nhiễm sán.
