I. Đặc điểm sinh học và giá trị của cây Diêm Mạch
Cây Diêm Mạch (Chenopodium quinoa Willd) có nguồn gốc từ vùng Andes, Nam Mỹ, đã được thuần hóa từ hàng ngàn năm trước. Đây là cây trồng hàng năm, chiều cao dao động từ 0.7 - 3m. Đặc điểm thực vật học bao gồm thân thảo, lá mọc xen kẽ, cụm hoa hình chùy và hạt nhỏ nhiều màu sắc. "Hạt diêm mạch... chứa 9% nước, 70% glucid, 15% protein và 2,3% lipit (omega 3), chất xơ và nhiều khoáng chất... không chứa gluten", làm nổi bật giá trị dinh dưỡng cao, được mệnh danh là "hạt gạo vàng của người Inca". Không chỉ hạt, lá diêm mạch cũng có thể dùng làm thực phẩm hoặc thức ăn chăn nuôi. Một đặc điểm quan trọng khiến Diêm Mạch trở nên hấp dẫn là khả năng chịu hạn, mặn, phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay. Tuy nhiên, việc nghiên cứu kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Diêm Mạch ở Việt Nam vẫn còn hạn chế. Luận văn này tập trung vào việc tìm hiểu ảnh hưởng của phân đạm đến sinh trưởng và năng suất cây Diêm Mạch trong điều kiện hạn hán, nhằm tối ưu hóa năng suất và chất lượng.
II. Hạn hán và tình hình nghiên cứu Diêm Mạch
Hạn hán là một vấn đề toàn cầu, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nông nghiệp. "Hạn là yếu tố bất lợi của môi trường gây nên những thiệt hại nặng về mùa màng trên cả thế giới và Việt Nam." Việc nghiên cứu các giống cây trồng chịu hạn, trong đó có Diêm Mạch, đang được quan tâm. Peru và Bolivia là hai nước sản xuất Diêm Mạch hàng đầu thế giới. Việt Nam mới bắt đầu nghiên cứu trồng thí điểm Diêm Mạch ở một số tỉnh miền Bắc. Luận văn này nhấn mạnh vai trò của phân bón, đặc biệt là phân đạm, trong việc nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng. "...bón phân là biện pháp kỹ thuật quan trọng, trong đó phân đạm có ảnh hưởng trực tiếp tới sinh trưởng, năng suất và chất lượng dinh dưỡng hạt." Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xác định lượng phân đạm tối ưu cho cây Diêm Mạch trong điều kiện hạn hán, góp phần phát triển cây trồng này ở Việt Nam.
III. Phương pháp và kết quả nghiên cứu
Luận văn sử dụng giống Diêm Mạch Atlas, thực hiện hai thí nghiệm: trong nhà lưới và ngoài đồng ruộng tại Vĩnh Phúc. Thí nghiệm được thiết kế để đánh giá ảnh hưởng của các mức phân đạm khác nhau đến sinh trưởng (chiều cao, số lá, số nhánh, đường kính thân, khối lượng chất khô), khả năng nhiễm sâu bệnh và năng suất của cây Diêm Mạch trong điều kiện hạn nhân tạo và không tưới. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm IRRISTAT 5. Kết quả cho thấy "Tăng lượng đạm bón ảnh hưởng tới các chỉ tiêu sinh trưởng... đạt cao nhất ở công thức bón 120 kg N/ha". Mức phân đạm 120kg N/ha được xác định là liều lượng tối ưu cho cả điều kiện hạn và không hạn. Tuy nhiên, luận văn cũng khuyến nghị cần thực hiện thêm các thí nghiệm ở các mùa vụ và vùng đất khác nhau trước khi áp dụng rộng rãi.
IV. Kết luận và khuyến nghị
Nghiên cứu đã chứng minh được ảnh hưởng tích cực của phân đạm đến sinh trưởng và năng suất cây Diêm Mạch trong điều kiện hạn. Mức phân đạm 120kg N/ha được đề xuất là liều lượng phù hợp để đạt năng suất cao nhất. "Như vậy mức đạm 120kg N/ha được xác định là lượng đạm phù hợp cho cây diêm mạch sinh trưởng và đạt năng suất cao trong điều kiện không hạn và điều kiện hạn." Tuy nhiên, để có kết quả chính xác và ứng dụng thực tiễn hiệu quả, cần tiến hành thêm các nghiên cứu bổ sung ở các điều kiện khác nhau về mùa vụ, vùng đất và điều kiện hạn. "Cần tiến hành thêm các thí nghiệm với mức đạm 120kg N/ha tại các mùa vụ khác nhau trên vùng đất hạn khác trước khi ứng dụng sản xuất diêm mạch trên đất hạn." Điều này giúp khẳng định tính hiệu quả và khả năng ứng dụng rộng rãi của kết quả nghiên cứu.
