I. Tính cấp thiết của đề tài
Di tích khảo cổ học Đại Trạch là một trong những di chỉ quan trọng thuộc thời đại Kim khí ở Việt Nam, nằm tại tỉnh Bắc Ninh. Việc phát hiện ra di tích này từ cuối năm 1990 đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà nghiên cứu trong lĩnh vực khảo cổ học. Di tích này không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn là minh chứng cho sự phát triển văn hóa của cư dân cổ tại khu vực đồng bằng châu thổ sông Hồng. Các cuộc khảo sát và khai quật đã chỉ ra rằng Đại Trạch là một di chỉ thuộc văn hóa Đồng Đậu, có sự chuyển tiếp sang văn hóa Gò Mun và khu mộ táng thuộc văn hóa Đông Sơn. Những phát hiện này đã góp phần làm sáng tỏ không gian văn hóa của các nền văn hóa này trong lịch sử Việt Nam. Tuy nhiên, các công bố trước đây còn thiếu tính hệ thống và chưa đi sâu vào đời sống của cư dân tại di tích. Do đó, việc nghiên cứu và hệ thống hóa tư liệu về di tích Đại Trạch là cần thiết để làm rõ vai trò và vị trí của di tích trong bối cảnh lịch sử rộng lớn hơn.
II. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Di chỉ Đại Trạch đã trải qua nhiều đợt khảo sát và khai quật từ năm 1990 đến nay. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra nhiều hiện vật quan trọng, bao gồm đồ đồng, gốm và các di tích mộ táng. Những phát hiện này không chỉ khẳng định giá trị của di tích mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về đời sống và văn hóa của cư dân cổ tại khu vực này. Các cuộc khảo sát đã chỉ ra rằng di tích này có sự liên kết với nhiều di chỉ khác trong khu vực, cho thấy mối quan hệ văn hóa phong phú giữa các cộng đồng cư dân. Tuy nhiên, việc tổng hợp và phân tích các tư liệu hiện có vẫn còn hạn chế, cần có những nghiên cứu sâu hơn để làm rõ các đặc điểm văn hóa và lịch sử của di tích Đại Trạch.
III. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của nghiên cứu này là hệ thống hóa các tư liệu khảo cổ học về di tích Đại Trạch và tìm ra nét đặc trưng của di tích, di vật cũng như vị trí của nó trong thời đại Kim khí. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm việc tập hợp tài liệu từ các cuộc khảo sát và khai quật trước đây, phân tích và đánh giá các di tích, di vật để chỉ ra đặc điểm cơ bản của di tích và các giai đoạn phát triển của nó. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng sẽ xem xét mối quan hệ văn hóa của cư dân Đại Trạch với các di tích khác trong khu vực, từ đó làm rõ hơn về đời sống và văn hóa của họ trong bối cảnh lịch sử rộng lớn hơn.
IV. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu này áp dụng phương pháp luận duy vật lịch sử và duy vật biện chứng trong khảo cổ học để đánh giá các hiện tượng về biến đổi kinh tế, xã hội và mối giao lưu văn hóa của cư dân. Các phương pháp nghiên cứu truyền thống như thống kê, phân loại, mô tả và phân tích so sánh cũng được sử dụng để làm rõ các đặc trưng của di tích và di vật. Ngoài ra, nghiên cứu còn kết hợp các phương pháp đa ngành như địa chất, nhân chủng học để thu thập thông tin bổ trợ cho việc nghiên cứu. Việc áp dụng các công cụ hỗ trợ như Autocad và Coreldraw cũng giúp nâng cao độ chính xác trong việc phân tích và trình bày các dữ liệu khảo cổ học.
V. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Luận văn này không chỉ đóng góp tư liệu quan trọng về di tích Đại Trạch mà còn khẳng định vai trò của nó trong việc hình thành nền văn hóa Đông Sơn độc đáo tại miền Bắc Việt Nam. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thêm tư liệu cho các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực khảo cổ học, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức về giá trị lịch sử và văn hóa của di tích. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu cũng thể hiện ở việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích, từ đó góp phần vào việc phát triển du lịch văn hóa tại khu vực Bắc Ninh.
