Luận án tiến sĩ: Đánh giá tai biến môi trường từ hoạt động khai thác khoáng sản ở Nghệ An - Hà Tĩnh và giải pháp giảm thiểu

• Tác giả: Nguyễn Thị Hòa
• Người hướng dẫn: TS. Trịnh Thành
• Trường học: Trường Đại học Mỏ - Địa chất
• Chuyên ngành: Kỹ thuật môi trường
• Đề tài: Nghiên Cứu Đánh Giá Tai Biến Môi Trường Do Khai Thác Khoáng Sản Tại Nghệ An - Hà Tĩnh Và Giải Pháp Giảm Thiểu
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TAI BIÊN MÔI TRƯỜNG VÀ HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 1.1. Một số khái niệm, tiêu chuẩn, quy chuẩn sử dụng trong luận án
• 1.1.1. Một số khái niệm
• 1.1.2. Một số tiêu chuẩn, quy chuẩn sử dụng trong luận án
• 1.2. Tổng quan các tai biến môi trường liên quan đến hoạt động khai thác
• 1.2.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu tai biến môi trường liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản trong nước và ngoài nước
• 1.2.1.1. Trên thế giới
• 1.2.1.2. Tại Việt Nam
• 1.2.2. Nguyên tắc lựa chọn các phương pháp phân tích nguy cơ tai biến môi trường
• 1.3. Khái quát chung và hiện trạng môi trường khu vực nghiên cứu
• 1.3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, nhân văn
• 1.3.2. Khái quát đặc điểm địa chất - khoáng sản vùng nghiên cứu
• 1.3.3. Hiện trạng khai thác, chế biến khoáng sản
• 1.3.4. Hiện trạng môi trường tại các khu vực khai thác khoáng sản đặc trưng của vùng nghiên cứu
• 1.4. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CÁCH TIẾP CẬN VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Cách tiếp cận trong nghiên cứu tai biến môi trường
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Phương pháp thu thập, xử lý và tổng hợp tài liệu
• 2.2.2. Phương pháp nghiên cứu khảo sát địa chất môi trường
• 2.2.3. Phương pháp phân tích ảnh viễn thám kết hợp GIS
• 2.2.4. Phương pháp nghiên cứu địa động lực
• 2.2.5. Phương pháp mô hình hóa môi trường
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả xây dựng cơ sở dữ liệu tai biến môi trường liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản
• 3.1.1. Kết quả xây dựng cơ sở dữ liệu các vị trí khai thác khoáng sản
• 3.1.2. Kết quả xây dựng cơ sở dữ liệu các điều kiện môi trường
• 3.1.3. Kết quả xây dựng CSDL nền phân tích nguy cơ xảy ra tai biến
• 3.2. Kết quả xác định các yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ xảy ra tai biến tại vùng
• 3.2.1. Nhóm các yếu tố tự nhiên
• 3.2.2. Nhóm các yếu tố liên quan đến công nghệ khai thác, chế biến khoáng sản
• 3.3. Kết quả đánh giá nguy cơ tai biến môi trường liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản khu vực nghiên cứu
• 3.3.1. Kết quả đánh giá nguy cơ xảy ra tai biến trượt lở liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản khu vực nghiên cứu (Vùng Quỳ Hợp và vùng Tương Dương Nghệ An)
• 3.3.2. Kết quả phân vùng lũ bùn đá tại vùng Nghiên cứu (Quỳ Hợp - Nghệ An)
• 3.3.3. Kết quả mô phỏng quá trình lan truyền một số chất gây ô nhiễm môi trường tại một số bãi thải quặng đuôi các khu vực khai thác, chế biến khoáng sản
• 3.3.4. Kết quả phân vùng dự báo nguy cơ ô nhiễm môi trường tại các khu vực khai thác khoáng sản
• 3.4. Phân tích đặc điểm tai biến môi trường liên quan đến các hoạt động khai thác khoáng sản khu vực nghiên cứu
• 3.4.1. Đặc điểm tai biến môi trường liên quan đến công nghệ khai thác
• 3.4.2. Đặc điểm tai biến liên quan đến điều kiện địa chất và loại hình khoáng sản
• 3.5. Phân tích nguyên nhân gây tai biến môi trường tại khu vực Nghiên cứu
• 3.5.1. Nguyên nhân tự nhiên
• 3.5.2. Các nguyên nhân liên quan đến hoạt động nhân sinh
• 3.6. Công tác quản lý nhà nước về khoáng sản và môi trường
• 3.7. Xây dựng giải pháp giảm thiểu và phòng ngừa tai biến môi trường liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản
• 3.7.1. Xây dựng và hoàn thiện các giải pháp tổng thể
• 3.7.2. Các giải pháp cụ thể đối với hoạt động khai thác khoáng sản tại khu vực
• 3.7.3. Xây dựng các giải pháp giảm thiểu các tác nhân gây tai biến
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA LUẬN ÁN

I. Tổng quan về tai biến môi trường và hiện trạng môi trường khu vực Nghệ An Hà Tĩnh

Tai biến môi trường liên quan đến khai thác khoáng sản là vấn đề nghiêm trọng tại khu vực Nghệ An và Hà Tĩnh. Các hoạt động khai thác gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường, bao gồm suy thoái môi trường, ô nhiễm môi trường, và mất đa dạng sinh học. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá các tác động môi trường từ hoạt động khai thác khoáng sản, đồng thời phân tích hiện trạng môi trường tại các khu vực khai thác. Các yếu tố tự nhiên và nhân tạo đều được xem xét để hiểu rõ nguyên nhân gây ra tai biến môi trường. Kết quả cho thấy, việc quản lý môi trường chưa hiệu quả là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này.

1.1. Khái niệm và tiêu chuẩn liên quan

Các khái niệm về tai biến môi trường và khai thác khoáng sản được định nghĩa rõ ràng trong nghiên cứu. Các tiêu chuẩn và quy chuẩn về bảo vệ môi trường cũng được áp dụng để đánh giá mức độ ảnh hưởng. Các tiêu chuẩn này bao gồm các quy định về đánh giá môi trường, quản lý môi trường, và phục hồi môi trường sau khai thác. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này là cần thiết để giảm thiểu tác động môi trường từ hoạt động khai thác.

1.2. Hiện trạng môi trường khu vực nghiên cứu

Hiện trạng môi trường tại Nghệ An và Hà Tĩnh cho thấy sự suy thoái môi trường nghiêm trọng do khai thác tài nguyên. Các khu vực khai thác khoáng sản đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường đất, nước, và không khí. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc thiếu các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả đã dẫn đến sự gia tăng các tai biến môi trường. Các dữ liệu thu thập được cho thấy sự cần thiết của việc áp dụng các giải pháp giảm thiểu để cải thiện tình hình.

II. Phương pháp nghiên cứu và cách tiếp cận

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp khoa học để đánh giá tai biến môi trường do khai thác khoáng sản. Các phương pháp bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích ảnh viễn thám, và mô hình hóa môi trường. Cách tiếp cận này cho phép xác định các yếu tố nguy cơ và dự báo khả năng xảy ra tai biến môi trường. Nghiên cứu cũng sử dụng các công cụ GIS để phân tích không gian và thời gian của các tác động môi trường. Kết quả từ các phương pháp này sẽ là cơ sở để đề xuất các giải pháp giảm thiểu hiệu quả.

2.1. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu

Quá trình thu thập dữ liệu bao gồm việc khảo sát thực địa và thu thập các mẫu môi trường. Các dữ liệu này được xử lý và tổng hợp để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tai biến môi trường. Các công cụ phần mềm được sử dụng để xử lý dữ liệu một cách chính xác và hiệu quả. Kết quả từ quá trình này giúp xác định các khu vực có nguy cơ cao và đề xuất các biện pháp quản lý môi trường phù hợp.

2.2. Phương pháp mô hình hóa môi trường

Mô hình hóa môi trường được sử dụng để dự báo các tác động môi trường từ hoạt động khai thác khoáng sản. Các mô hình này giúp đánh giá khả năng xảy ra tai biến môi trường và dự báo sự lan truyền của các chất ô nhiễm. Kết quả từ mô hình hóa cung cấp thông tin quan trọng để xây dựng các giải pháp giảm thiểu và phục hồi môi trường sau khai thác.

III. Kết quả và thảo luận

Nghiên cứu đã xác định được các yếu tố nguy cơ gây ra tai biến môi trường tại Nghệ An và Hà Tĩnh. Các kết quả cho thấy, hoạt động khai thác khoáng sản đã gây ra nhiều tác động môi trường nghiêm trọng, bao gồm ô nhiễm môi trường và suy thoái môi trường. Nghiên cứu cũng đã khoanh vùng các khu vực có nguy cơ cao và đề xuất các giải pháp giảm thiểu hiệu quả. Các giải pháp này bao gồm việc cải thiện quản lý môi trường, áp dụng các công nghệ khai thác thân thiện với môi trường, và thực hiện các biện pháp phục hồi môi trường sau khai thác.

3.1. Đánh giá nguy cơ tai biến môi trường

Nghiên cứu đã đánh giá nguy cơ xảy ra tai biến môi trường tại các khu vực khai thác khoáng sản. Các yếu tố tự nhiên và nhân tạo đều được xem xét để xác định mức độ nguy cơ. Kết quả cho thấy, các khu vực có địa hình phức tạp và công nghệ khai thác lạc hậu có nguy cơ cao hơn. Các dữ liệu này là cơ sở để đề xuất các biện pháp giảm thiểu và quản lý môi trường hiệu quả.

3.2. Giải pháp giảm thiểu tai biến môi trường

Các giải pháp giảm thiểu được đề xuất bao gồm việc cải thiện công nghệ khai thác, tăng cường quản lý môi trường, và thực hiện các biện pháp phục hồi môi trường sau khai thác. Các giải pháp này nhằm giảm thiểu tác động môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững của khu vực. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác khoáng sản.