Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học lâm sàng và sinh học phân tử của virus dengue ở bệnh nhân sốt xuất huyết tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk

• Tác giả: Đoàn Hữu Thiển
• Người hướng dẫn: GS. Phan Thị Ngà
• Trường học: Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương
• Chuyên ngành: Dịch tễ học
• Đề tài: Một số đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng và sinh học phân tử của vi rút dengue ở bệnh nhân sốt xuất huyết dengue tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Đắk Lắk, 2010–2016
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Dịch tễ học sốt xuất huyết dengue
• 1.2. Tác nhân gây bệnh
• 1.3. Ổ chứa vi rút trong tự nhiên, nguồn truyền nhiễm
• 1.4. Khối cảm thụ
• 1.5. Yếu tố liên quan
• 1.6. Véc tơ truyền bệnh
• 1.7. Phòng bệnh
• 1.8. Đặc điểm dịch tễ học sốt xuất huyết dengue trên thế giới
• 1.9. Lịch sử xuất hiện và lan truyền sốt xuất huyết dengue
• 1.10. Khối cảm thụ
• 1.11. Mùa dịch, yếu tố liên quan
• 1.12. Véc tơ truyền bệnh
• 1.13. Dự phòng bệnh
• 1.14. Đặc điểm dịch tễ học sốt xuất huyết dengue tại Việt Nam
• 1.15. Tác nhân gây bệnh
• 1.16. Tình hình sốt xuất huyết dengue ở Việt Nam
• 1.17. Khối cảm thụ
• 1.18. Véc tơ truyền bệnh
• 1.19. Phòng bệnh
• 1.20. Một số đặc điểm về sốt xuất huyết dengue ở khu vực Tây Nguyên
• 1.21. Mối liên quan giữa đặc điểm lâm sàng và týp vi rút gây bệnh
• 1.22. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của SXHD
• 1.23. Tình trạng lâm sàng liên quan với các týp vi rút dengue gây bệnh
• 1.24. Đặc điểm sinh học phân tử các týp vi rút dengue
• 1.24.1. Đặc điểm sinh học phân tử các týp vi rút dengue trên thế giới
• 1.24.2. Đặc điểm sinh học phân tử các týp vi rút dengue tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng của mục tiêu 1
• 2.3. Đối tượng của mục tiêu 2
• 2.4. Đối tượng của mục tiêu 3
• 2.5. Tiêu chuẩn lựa chọn hoặc loại trừ đối tượng nghiên cứu
• 2.6. Thời gian, địa điểm nghiên cứu
• 2.7. Phương pháp nghiên cứu
• 2.7.1. Phương pháp nghiên cứu mục tiêu 1
• 2.7.2. Phương pháp nghiên cứu mục tiêu 2
• 2.7.3. Phương pháp nghiên cứu mục tiêu 3
• 2.8. Các chỉ số nghiên cứu
• 2.8.1. Các chỉ số nghiên cứu mục tiêu 1
• 2.8.2. Các chỉ số về đặc điểm lâm sàng và mối liên quan đến sự lưu hành các týp vi rút dengue trong nghiên cứu mô tả 2010 - 2016
• 2.8.3. Một số đặc điểm sinh học phân tử các genotýp của từng týp vi rút dengue ở Đắk Lắk, 2010 - 2016
• 2.9. Các biện pháp hạn chế sai số
• 2.10. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.11. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Kết quả mô tả đặc điểm dịch tễ học và yếu tố liên quan của SXHD ở tỉnh Đắk Lắk, 2010-2016
• 3.2. Một số đặc điểm dịch tễ học
• 3.3. Một số yếu tố liên quan
• 3.4. Kết quả xác định một số đặc điểm lâm sàng sốt xuất huyết dengue và sự liên quan với các týp vi rút gây bệnh ở tỉnh Đắk Lắk, 2010-2016
• 3.5. Kết quả xác định một số đặc điểm sinh học phân tử các týp vi rút dengue lưu hành ở Đắk Lắk, Tây Nguyên 2010-2016
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Một số đặc điểm dịch tễ học và yếu tố liên quan của sốt xuất huyết dengue ở tỉnh Đắk Lắk, 2010-2016
• 4.2. Một số đặc điểm lâm sàng sốt xuất huyết dengue và sự liên quan với các týp vi rút dengue gây bệnh ở tỉnh Đắk Lắk, 2010-2016
• 4.3. Một số đặc điểm sinh học phân tử các týp vi rút dengue lưu hành ở Đắk Lắk, Tây Nguyên 2010-2016
• 4.4. Hạn chế của nghiên cứu
• CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1. Phiếu điều tra về dịch tễ và các yếu tố liên quan của sốt xuất huyết dengue
• Phụ lục 2. Phiếu điều tra hồi cứu ca bệnh sốt xuất huyết dengue
• Phụ lục 3. Danh sách các chủng VR dengue phân lập từ bệnh nhân ở bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk, 2010-2016
• Phụ lục 4. Mã số trong Genbank một phần vùng gen C-PrM của các chủng VR dengue phân lập từ bệnh nhân tại Đắk Lắk, Tây Nguyên, 2010-2016
• Phụ lục 5. Danh sách các chủng VR dengue tham khảo sử dụng để xây dựng cây phát sinh loài

I. Dịch tễ học sốt xuất huyết dengue

Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm dịch tễ học của virus dengue tại tỉnh Đắk Lắk từ năm 2010 đến 2016. Các yếu tố như môi trường, thời tiết, và thói quen sinh hoạt của người dân được phân tích để hiểu rõ nguyên nhân bùng phát dịch. Virus dengue lây truyền chủ yếu qua muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus, với tỷ lệ mắc bệnh cao trong mùa mưa. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tình hình dịch tễ tại Đắk Lắk có sự biến động theo năm, đặc biệt là các đợt dịch lớn vào năm 2010 và 2013.

1.1. Tác nhân gây bệnh

Virus dengue thuộc chi Flavivirus, họ Flaviviridae, có 4 týp huyết thanh (DENV-1, DENV-2, DENV-3, DENV-4). Mỗi týp virus có nhiều genotýp khác nhau, trong đó DENV-2 thường liên quan đến các ca bệnh nặng. Virus này có cấu trúc ARN một sợi đơn dương, mã hóa cho các protein cấu trúc và phi cấu trúc, đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhân lên và độc lực của virus.

1.2. Véc tơ truyền bệnh

Muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus là véc tơ truyền bệnh chính của virus dengue. Muỗi Aedes aegypti ưa thích đốt người vào ban ngày, đặc biệt là buổi sáng sớm và chiều tối. Chúng thường trú đậu ở các góc tối trong nhà và đẻ trứng ở các vật dụng chứa nước. Sự phát triển của muỗi phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, đặc biệt là mùa mưa.

II. Đặc điểm lâm sàng và sinh học phân tử

Nghiên cứu mô tả biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân sốt xuất huyết tại Đắk Lắk, bao gồm các triệu chứng như sốt cao, xuất huyết da, và cô đặc máu. Các triệu chứng này có sự khác biệt tùy thuộc vào týp virus dengue gây bệnh. Ngoài ra, nghiên cứu cũng phân tích đặc điểm sinh học phân tử của các týp virus, bao gồm trình tự nucleotide vùng gen C-PrM, để xác định sự đa dạng genotýp và mối liên quan với độc lực của virus.

2.1. Biểu hiện lâm sàng

Các bệnh nhân sốt xuất huyết tại Đắk Lắk thường có triệu chứng sốt cao đột ngột, kèm theo xuất huyết da, niêm mạc, và cô đặc máu. Các triệu chứng này có thể nặng hơn ở những bệnh nhân nhiễm DENV-2. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng thời gian nằm viện và kết quả điều trị phụ thuộc vào týp virus gây bệnh.

2.2. Sinh học phân tử

Nghiên cứu sử dụng phương pháp RT-PCR để phân tích trình tự nucleotide vùng gen C-PrM của virus dengue. Kết quả cho thấy sự đa dạng genotýp của các týp virus lưu hành tại Đắk Lắk, với sự tương đồng cao với các chủng virus ở khu vực Đông Nam Á. Điều này giúp hiểu rõ hơn về sự tiến hóa và lan truyền của virus trong khu vực.

III. Phương pháp nghiên cứu và ứng dụng

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp nghiên cứu dịch tễ học và sinh học phân tử để thu thập và phân tích dữ liệu. Các chỉ số nghiên cứu bao gồm tỷ lệ mắc bệnh, đặc điểm lâm sàng, và trình tự gen của virus. Kết quả nghiên cứu có giá trị trong việc xây dựng chiến lược phòng chống dịch, đặc biệt là trong việc phát triển vaccine virus dengue và các biện pháp kiểm soát véc tơ truyền bệnh.

3.1. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả và phân tích dữ liệu từ các bệnh nhân sốt xuất huyết tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk từ năm 2010 đến 2016. Các chỉ số nghiên cứu bao gồm tỷ lệ mắc bệnh, đặc điểm lâm sàng, và trình tự gen của virus. Phương pháp RT-PCR được sử dụng để xác định týp và genotýp của virus.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu cung cấp thông tin quan trọng về đặc điểm dịch tễ và sinh học phân tử của virus dengue tại Đắk Lắk, giúp xây dựng chiến lược phòng chống dịch hiệu quả. Nghiên cứu cũng góp phần vào việc phát triển vaccine virus dengue và các biện pháp kiểm soát véc tơ truyền bệnh, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh đang có xu hướng gia tăng.