I. Tổng Quan Nghiên Cứu Quản Lý Thuế GTGT Tại Thanh Hóa
Công tác quản lý thuế những năm qua liên tục đổi mới, cải cách, phù hợp với phát triển đất nước và cam kết quốc tế. Thủ tục hành chính thuế ngày càng đơn giản. Hệ thống thuế thống nhất, không phân biệt đầu tư trong và ngoài nước. Mục tiêu là thu đúng, đủ, kịp thời vào ngân sách nhà nước, đồng thời nuôi dưỡng nguồn thu và hiện đại hóa công tác quản lý. Cơ chế tự khai, tự nộp là bước ngoặt, tạo chủ động cho người nộp thuế. Tuy nhiên, cần biện pháp quản lý phù hợp với từng đối tượng nộp thuế. Mục tiêu quản lý thuế đạt được khi có đổi mới về quan điểm, chiến lược, coi đối tượng nộp thuế là khách hàng và cơ quan thuế là người cung cấp dịch vụ tư vấn, hỗ trợ. Đối với thuế GTGT, do tính chất đặc thù, tránh được quan hệ trực tiếp giữa người tiêu dùng và cơ quan thuế, nên dễ thu hơn thuế trực thu. Việc áp dụng thuế GTGT giúp Nhà nước tạo nguồn thu cơ bản, tập trung một phần của cải xã hội vào NSNN.
1.1. Các Nghiên Cứu Về Quản Lý Thuế GTGT Hiện Nay
Nhiều công trình nghiên cứu về thuế GTGT và quản lý thuế GTGT. Các nghiên cứu trong nước tập trung vào giải pháp hoàn thiện hoặc nâng cao công tác quản lý, dựa trên đánh giá thực trạng. Ví dụ, Nguyễn Thị Mai Phương (2003) nghiên cứu về đổi mới hệ thống thu thuế, đánh giá thực trạng quản lý thuế trên hai góc độ: tổ chức bộ máy và công tác thu thuế. Phan Xuân Quang (2008) nghiên cứu về tăng cường kiểm soát thuế GTGT tại Đà Nẵng, đề cập đến tồn tại và bất cập trong công tác kiểm soát. Các nghiên cứu này cung cấp cơ sở lý luận quan trọng cho đề tài.
1.2. Khoảng Trống Nghiên Cứu Về Chất Lượng Quản Lý Thuế
Nghiên cứu về chất lượng quản lý thuế GTGT đã được đề cập trong một số công trình, như nghiên cứu của Nguyễn Thị Thùy Dung (2013) và Nguyễn Thị Phượng (2014). Tuy nhiên, các công trình này chưa đi sâu nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế GTGT tại các đơn vị. Các nghiên cứu chủ yếu nghiên cứu về quản lý thuế nói chung chứ chưa đi sâu về quản lý thuế giá trị gia tăng. Nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng quản lý thuế giá trị gia tăng còn ít được thực hiện.
II. Thực Trạng Quản Lý Thuế GTGT Tại Cục Thuế Thanh Hóa
Trong những năm gần đây, Cục Thuế Thanh Hóa đã có nhiều giải pháp như phối hợp đôn đốc thu, chống thất thu thuế, đẩy mạnh thủ tục hành chính. Tuy nhiên, do địa bàn quản lý rộng, cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa. Tính đặc thù của hoạt động quản lý thuế GTGT phát sinh nhiều phức tạp, dẫn đến khó tính toán lượng thuế phải thu, nguồn thu không ổn định, hoặc khó nuôi dưỡng nguồn thu. Nếu không tiếp tục đổi mới, hoàn thiện quản lý thuế GTGT, có thể dẫn đến thất thu hoặc thu chồng chéo. Việc nghiên cứu các nhân tố tác động đến chất lượng quản lý thuế giá trị gia tăng sẽ giúp Cục Thuế Thanh Hóa phát huy yếu tố tích cực, hạn chế yếu tố tiêu cực, góp phần nâng cao hiệu quả.
2.1. Khó Khăn Trong Quản Lý Thuế GTGT Tại Địa Phương
Địa bàn quản lý rộng, cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa công tác quản lý thuế. Tính đặc thù hoạt động quản lý thuế GTGT phát sinh nhiều phức tạp dẫn đến khó tính toán lượng thuế phải thu, nguồn thu không ổn định, hoặc rất khó nuôi dưỡng nguồn thu. Nếu không tiếp tục đổi mới, hoàn thiện quản lý thuế GTGT, có thể dẫn đến thất thu, hoặc thu chồng chéo.
2.2. Sự Cần Thiết Nâng Cao Chất Lượng Quản Lý Thuế GTGT
Làm sao để nâng cao chất lượng công tác quản lý thuế GTGT là yêu cầu cấp thiết hiện nay. Nghiên cứu các nhân tố tác động đến chất lượng quản lý thuế giá trị gia tăng sẽ giúp cho Cục thuế Thanh Hóa phát huy được các yếu tố tích cực, quan trọng và hạn chế được các yếu tố tiêu cực, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế CTGT tại Cục thuế Thanh Hóa.
III. Cơ Sở Lý Luận Về Thuế GTGT Và Quản Lý Thuế GTGT
Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là thuế đánh trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa và dịch vụ phát sinh trong quá trình sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Thuế GTGT có xuất phát điểm từ Pháp, đất nước đầu tiên ban hành Luật thuế GTGT vào năm 1954. Hiện nay, thuế GTGT đã được áp dụng rộng rãi trên hầu như toàn bộ các nước trên thế giới. Thuế GTGT do các cơ sở sản xuất kinh doanh hàng hóa dịch vụ nộp hộ người tiêu dùng thông qua việc tính gộp thuế này vào giá bán hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng phải trả cho người bán. Người tiêu dùng là người chịu thuế.
3.1. Khái Niệm Và Đặc Điểm Của Thuế Giá Trị Gia Tăng
Thuế GTGT là một loại thuế hiện đại, được các nhà kinh tế nghiên cứu từ rất sớm. Trên thế giới, thuế GTGT hay còn gọi là VAT đã có lịch sử lâu đời, lần đầu xuất hiện năm 1917 và trải qua nhiều quá trình áp dụng, kiểm nghiệm ở nhiều quốc gia trên thế giới. Theo quan điểm chung của các quốc gia thì, thuế GTGT (thường được gọi tắt theo tiếng Anh là VAT – Value Added Tax) là một loại thuế đánh trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa dịch vụ phát sinh qua mỗi khâu của quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.
3.2. Vai Trò Của Thuế GTGT Trong Ngân Sách Nhà Nước
Khái niệm thuế giá trị gia tăng ở Việt Nam lần đầu tiên được quy định tại Luật thuế giá trị gia tăng được Quốc hội nước ta đưa ra ngày 10/5/1997, có hiệu lực từ ngày 1/1/1999 thay thế cho luật thuế doanh thu. Sau này được quy định tại điều 2, luật thuế GTGT số 13/2008/QH12 ngày 3 tháng 6 năm 2008, “thuế giá trị gia tăng là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dung” (luật thuế GTGT số 13/2008/QH12 ngày 3 tháng 6 năm 2008).
IV. Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Quản Lý Thuế GTGT
Để nâng cao chất lượng quản lý thuế GTGT tại Cục Thuế Thanh Hóa, cần có định hướng chiến lược chung của ngành thuế. Các giải pháp chủ yếu bao gồm tăng cường công tác cưỡng chế và thu nợ thuế, thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, dễ thực hiện, công khai, minh bạch thông tin. Đồng thời, cần tăng cường công tác thanh, kiểm tra, phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu phục vụ công tác quản lý thuế, và tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế.
4.1. Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Thuế GTGT
Giải pháp thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, dễ thực hiện, công khai, minh bạch thông tin. Cải cách thủ tục hành chính là yếu tố quan trọng để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế.
4.2. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Quản Lý Thuế
Giải pháp phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu phục vụ công tác quản lý thuế. Ứng dụng công nghệ thông tin giúp nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu sai sót và gian lận thuế. Cần đầu tư vào hạ tầng công nghệ và đào tạo cán bộ để sử dụng hiệu quả các công cụ này.
4.3. Tăng Cường Thanh Tra Kiểm Tra Thuế GTGT
Tăng cường công tác thanh, kiểm tra. Thanh tra, kiểm tra là biện pháp quan trọng để phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật thuế. Cần tập trung vào các lĩnh vực có rủi ro cao và tăng cường phối hợp giữa các đơn vị chức năng.
V. Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Quản Lý Thuế GTGT
Nghiên cứu của Mai Thị Lan Hương và Lê Đình Hải (2018) đã xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng công tác quản lý thuế. Trong phạm vi nghiên cứu này, tác giả kế thừa khung cơ sở lý thuyết từ nghiên cứu trên và nghiên cứu cụ thể về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng quản lý thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế Thanh Hóa. Các nhân tố này bao gồm năng lực cán bộ thuế, chính sách thuế, công tác tuyên truyền hỗ trợ, và ứng dụng công nghệ thông tin.
5.1. Năng Lực Cán Bộ Thuế Và Quản Lý Thuế GTGT
Năng lực cán bộ thuế là yếu tố quan trọng hàng đầu. Cán bộ thuế cần có kiến thức chuyên môn vững vàng, kỹ năng nghiệp vụ tốt và tinh thần trách nhiệm cao. Cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao năng lực cho cán bộ thuế.
5.2. Chính Sách Thuế GTGT Và Ảnh Hưởng Đến Quản Lý
Chính sách thuế cần rõ ràng, minh bạch và ổn định. Các quy định cần dễ hiểu, dễ thực hiện và phù hợp với thực tế. Cần thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung chính sách để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
VI. Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Thuế GTGT Tại Thanh Hóa
Đánh giá hiệu quả quản lý thuế GTGT tại Thanh Hóa cần dựa trên các tiêu chí cụ thể, như số thu thuế, tỷ lệ nợ đọng thuế, số vụ vi phạm pháp luật thuế được phát hiện và xử lý. Cần so sánh kết quả đạt được với các mục tiêu đề ra và với các địa phương khác để xác định điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất giải pháp cải thiện.
6.1. Các Tiêu Chí Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Thuế GTGT
Số thu thuế, tỷ lệ nợ đọng thuế, số vụ vi phạm pháp luật thuế được phát hiện và xử lý. Cần có hệ thống chỉ tiêu đánh giá rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường được.
6.2. So Sánh Với Các Địa Phương Khác Về Quản Lý Thuế
So sánh kết quả đạt được với các mục tiêu đề ra và với các địa phương khác để xác định điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất giải pháp cải thiện. Cần học hỏi kinh nghiệm tốt từ các địa phương khác và áp dụng phù hợp với điều kiện thực tế của Thanh Hóa.
