NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN ĐẦU TƯ XANH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM

• Tác giả: Đỗ Minh Long
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Tiến Mạnh
• Trường học: Học viện Ngân hàng
• Chuyên ngành: Tài chính
• Đề tài: Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư xanh tại các doanh nghiệp Việt Nam
• Loại tài liệu: Đề tài nghiên cứu khoa học
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN ĐẦU TƯ XANH CỦA DOANH NGHIỆP
• 1.1. Những vấn đề cơ bản về đầu tư xanh
• 1.1.1. Khái niệm về đầu tư
• 1.1.2. Đầu tư xanh và các hình thức đầu tư xanh
• 1.1.3. Lợi ích của đầu tư xanh
• 1.1.4. Vai trò của Chính phủ tới sự phát triển đầu tư xanh
• 1.2. Nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư xanh của Doanh nghiệp
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Dữ liệu nghiên cứu
• 2.2. Xây dựng mô hình nhân tố khám phá (EFA) nghiên cứu các nhân tố tác động đến đầu tư xanh được sử dụng trong nghiên cứu
• 2.3. Giả thuyết nghiên cứu
• 2.4. Các biến số và mô hình nghiên cứu nhân tố ảnh hưởng tới đầu tư xanh của Doanh nghiệp
• 2.5. Phương pháp kiểm định
• 2.6. Thu thập và xử lý số liệu thứ cấp
• 2.7. Xây dựng mô hình hồi quy OLS phân tích tác động của đầu tư xanh tới lợi nhuận của Doanh nghiệp
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô tả số liệu
• 3.2. Kết quả mô tả thông tin sơ cấp từ khảo sát
• 3.3. Kết quả mô tả thông tin thứ cấp thu thập được
• 3.4. Kết quả chạy mô hình và thảo luận
• 3.4.1. Kết quả kiểm định nhân tố ảnh hưởng tới đầu tư xanh
• 3.4.2. Phân tích nhân tố khám phá EFA
• 3.4.3. Kết quả chạy mô hình hồi quy tuyến tính đa biến và thảo luận
• 3.4.4. Kiểm định giả thuyết hệ số hồi quy, kiểm định F và giá trị R-Squared
• 3.4.5. Thảo luận, phân tích các nhân tố tác động đến đầu tư xanh
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 4.1. Bình luận kết quả nghiên cứu
• 4.2. Thực trạng khuôn khổ pháp luật tại Việt Nam về đầu tư xanh
• 4.3. Thực trạng đầu tư xanh tại Việt Nam
• 4.4. Đầu tư xanh tại thị trường trung gian trong Hệ thống Tài chính xanh
• 4.5. Đầu tư xanh tại các Doanh nghiệp
• 4.6. Đối với Chính phủ
• 4.7. Đối với các Trung gian tài chính
• 4.8. Đối với Doanh nghiệp
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC, BẢNG BIỂU
• 1. Bảng hỏi khảo sát về đầu tư xanh

I. Tổng Quan Về Đầu Tư Xanh Khái Niệm Tầm Quan Trọng

Đầu tư, theo nghĩa rộng, là sự hy sinh nguồn lực hiện tại để thu về kết quả lớn hơn trong tương lai. Nguồn lực có thể là tiền, tài nguyên, lao động, trí tuệ. Kết quả có thể là tăng thêm tài sản tài chính, vật chất, trí tuệ, nguồn lực. Trong kinh tế học, đầu tư là sử dụng nguồn lực để tăng sản lượng hoặc thu nhập trong tương lai (Mankiw, 2011). Theo quan điểm của Karl Marx, vốn là toàn bộ giá trị vật chất mà doanh nghiệp đầu tư để sản xuất kinh doanh. Như vậy, đầu tư là hoạt động sử dụng nguồn lực để phát triển năng lực sản xuất, chấp nhận hy sinh để thu về nguồn lực mới, thúc đẩy sản xuất và tăng lợi nhuận cho Doanh nghiệp. Quyết định đầu tư đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra lợi nhuận và thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp, đồng thời giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội. Nền kinh tế Việt Nam vẫn còn dựa nhiều vào khai thác tài nguyên, đặt ra những thách thức về chất lượng đầu tư, sự bền vững, và ô nhiễm môi trường. Chuyển dịch sang nền kinh tế xanh là một yêu cầu cấp thiết, đòi hỏi sự quan tâm đến Đầu tư Xanh.

1.1. Định Nghĩa Chi Tiết Về Đầu Tư Xanh Quan Điểm IMF

Đầu tư xanh là một chủ đề mới nổi và được quan tâm trên toàn cầu, đòi hỏi một định nghĩa chính xác. Theo IMF (2011), đầu tư xanh là hoạt động đầu tư cần thiết để giảm thiểu phát thải khí nhà kính (CO2) và các chất gây ô nhiễm không khí, mà không làm giảm sản lượng và tiêu thụ các sản phẩm Non-Energy (Eyraud et al,. 2011). Họ cũng định nghĩa Đầu tư Xanh liên quan đến việc chuyển đổi từ nguồn cung năng lượng cao carbon sang các nguồn năng lượng sạch hơn, như năng lượng tái tạo, và cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng. Định nghĩa này nhấn mạnh mục tiêu giảm tác động tiêu cực đến môi trường trong quá trình đầu tư, tập trung vào các dự án và hoạt động có lợi cho khí hậu và hệ sinh thái. Việc hiểu rõ định nghĩa này là cơ sở để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến đầu tư xanh tại các Doanh nghiệp Việt Nam.

1.2. Các Hình Thức Đầu Tư Xanh Phổ Biến Hiện Nay

Đầu tư xanh bao gồm nhiều hình thức khác nhau, từ đầu tư vào năng lượng tái tạo (như điện mặt trời, điện gió) đến các dự án sử dụng năng lượng hiệu quả, quản lý chất thải, và phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường. Nó có thể là đầu tư trực tiếp vào các dự án cụ thể, hoặc đầu tư gián tiếp thông qua các quỹ đầu tư xanh, trái phiếu xanh, hoặc các công cụ tài chính khác. Các hình thức đầu tư này đều hướng đến mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, thúc đẩy sử dụng tài nguyên bền vững, và tạo ra các lợi ích kinh tế - xã hội dài hạn. Các Doanh nghiệp Việt Nam có thể lựa chọn các hình thức đầu tư xanh phù hợp với quy mô, lĩnh vực hoạt động, và chiến lược phát triển của mình.

II. Lợi Ích Vai Trò Của Đầu Tư Xanh Góc Nhìn Doanh Nghiệp

Đầu tư xanh không chỉ mang lại lợi ích cho môi trường mà còn tạo ra nhiều cơ hội và lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Nó có thể giúp doanh nghiệp giảm chi phí hoạt động thông qua sử dụng năng lượng hiệu quả hơn, giảm thiểu chất thải, và sử dụng tài nguyên bền vững. Đồng thời, nó cũng giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín thương hiệu, thu hút khách hàng, và đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường về sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường. Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư xanh thông qua xây dựng chiến lược, thị trường, và điều kiện phát triển đầu tư xanh. Đồng thời, Chính phủ cũng cần dự báo, chia sẻ thông tin, và hướng dẫn các doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh doanh xanh.

2.1. Lợi Ích Kinh Tế Từ Đầu Tư Xanh Tăng Lợi Nhuận Giảm Chi Phí

Đầu tư xanh có thể giúp doanh nghiệp giảm chi phí hoạt động thông qua nhiều cách khác nhau. Ví dụ, sử dụng năng lượng hiệu quả hơn giúp giảm hóa đơn tiền điện, quản lý chất thải tốt hơn giúp giảm chi phí xử lý rác thải, và sử dụng tài nguyên bền vững giúp giảm chi phí nguyên vật liệu. Ngoài ra, việc áp dụng công nghệ xanh và quy trình sản xuất sạch hơn có thể giúp doanh nghiệp tăng năng suất lao động, giảm thiểu rủi ro pháp lý liên quan đến môi trường, và tiếp cận các thị trường xuất khẩu có yêu cầu cao về tiêu chuẩn xanh. Những lợi ích kinh tế này tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư vào các dự án xanh.

2.2. Lợi Ích Phi Tài Chính Nâng Cao Uy Tín Thu Hút Khách Hàng

Ngoài lợi ích kinh tế, đầu tư xanh còn mang lại nhiều lợi ích phi tài chính quan trọng cho doanh nghiệp. Một doanh nghiệp có cam kết mạnh mẽ với môi trường thường được đánh giá cao hơn bởi khách hàng, nhà đầu tư, và cộng đồng. Điều này giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín thương hiệu, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với các bên liên quan, và thu hút nhân tài. Đặc biệt, trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, đầu tư xanh trở thành một yếu tố cạnh tranh quan trọng, giúp doanh nghiệp tạo sự khác biệt và thu hút khách hàng.

2.3. Vai Trò Của Chính Phủ Trong Thúc Đẩy Đầu Tư Xanh

Chính phủ đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho đầu tư xanh. Điều này bao gồm việc xây dựng khung pháp lý rõ ràng và minh bạch về môi trường, ban hành các chính sách khuyến khích đầu tư xanh (như ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính, giảm thiểu thủ tục hành chính), và tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức về lợi ích của đầu tư xanh cho cộng đồng và doanh nghiệp. Ngoài ra, Chính phủ cũng cần hợp tác với các tổ chức quốc tế và các quốc gia khác để chia sẻ kinh nghiệm và nguồn lực trong lĩnh vực đầu tư xanh.

III. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quyết Định Đầu Tư Xanh Tại Việt Nam

Quyết định đầu tư xanh của doanh nghiệp chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm hiểu biết của doanh nghiệp về đầu tư xanh, cấu trúc sở hữu, sự phát triển của thị trường trung gian trong hệ thống tài chính xanh, mục đích và lợi ích của doanh nghiệp, khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn xanh, nhu cầu về sản phẩm xanh của người tiêu dùng, và các ưu đãi mà doanh nghiệp được nhận khi thực hiện đầu tư xanh. Nghiên cứu này sẽ lượng hóa các yếu tố này để xác định mức độ ảnh hưởng của chúng đến quyết định đầu tư xanh của doanh nghiệp Việt Nam.

3.1. Hiểu Biết Về Đầu Tư Xanh Nền Tảng Cho Quyết Định Đúng Đắn

Hiểu biết đầy đủ và chính xác về đầu tư xanh là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến quyết định của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp không nhận thức được lợi ích của đầu tư xanh, hoặc không hiểu rõ về các cơ hội và rủi ro liên quan, thì họ sẽ ít có khả năng đưa ra quyết định đầu tư xanh. Do đó, việc nâng cao nhận thức và kiến thức về đầu tư xanh cho doanh nghiệp là một trong những ưu tiên hàng đầu. Điều này có thể được thực hiện thông qua các chương trình đào tạo, hội thảo, và các kênh truyền thông khác.

3.2. Cấu Trúc Sở Hữu Ảnh Hưởng Đến Khả Năng Tiếp Cận Nguồn Vốn

Cấu trúc sở hữu của doanh nghiệp cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định đầu tư xanh. Ví dụ, các doanh nghiệp nhà nước có thể có lợi thế hơn trong việc tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi từ chính phủ, trong khi các doanh nghiệp tư nhân có thể linh hoạt hơn trong việc đưa ra các quyết định đầu tư. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thường có kinh nghiệm và kiến thức về đầu tư xanh tốt hơn so với các doanh nghiệp trong nước. Do đó, cấu trúc sở hữu có thể ảnh hưởng đến khả năng và động lực của doanh nghiệp trong việc thực hiện đầu tư xanh.

3.3. Thị Trường Trung Gian Cầu Nối Giữa Nguồn Vốn Và Dự Án Xanh

Sự phát triển của thị trường trung gian trong hệ thống tài chính xanh, bao gồm các ngân hàng xanh, quỹ đầu tư xanh, và các tổ chức tài chính khác, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư xanh. Các tổ chức này cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tài chính chuyên biệt cho các dự án xanh, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn. Sự phát triển của thị trường trung gian cũng tạo ra sự cạnh tranh, thúc đẩy các tổ chức tài chính cung cấp các điều kiện vay vốn và đầu tư hấp dẫn hơn cho các dự án xanh.

IV. Phương Pháp Nghiên Cứu Yếu Tố Ảnh Hưởng Đầu Tư Xanh

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến đầu tư xanh tại các doanh nghiệp Việt Nam. Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát các doanh nghiệp bằng bảng hỏi Likert 5 cấp độ và từ các báo cáo tài chính thường niên. Mô hình nhân tố khám phá (EFA) được sử dụng để xác định các nhóm yếu tố chính, và mô hình hồi quy OLS được sử dụng để phân tích tác động của các yếu tố này đến lợi nhuận của doanh nghiệp.

4.1. Dữ Liệu Nghiên Cứu Khảo Sát Doanh Nghiệp Và Báo Cáo Tài Chính

Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát các doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam. Bảng hỏi được thiết kế dựa trên thang đo Likert 5 cấp độ, cho phép doanh nghiệp đánh giá mức độ đồng ý của mình với các phát biểu liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến đầu tư xanh. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính thường niên của các doanh nghiệp, cung cấp thông tin về lợi nhuận, doanh thu, và các chỉ số tài chính khác.

4.2. Xây Dựng Mô Hình EFA Nhận Diện Các Nhóm Yếu Tố Chính

Mô hình nhân tố khám phá (EFA) được sử dụng để giảm số lượng biến và xác định các nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến đầu tư xanh. EFA giúp nhóm các biến có tương quan cao với nhau vào cùng một nhóm, từ đó giúp đơn giản hóa phân tích và hiểu rõ hơn về cấu trúc của các yếu tố ảnh hưởng. Các yếu tố được xác định từ EFA sẽ được sử dụng trong mô hình hồi quy OLS.

4.3. Mô Hình Hồi Quy OLS Đo Lường Tác Động Của Đầu Tư Xanh

Mô hình hồi quy OLS (Ordinary Least Squares) được sử dụng để phân tích tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến đầu tư xanh đối với lợi nhuận của doanh nghiệp. Mô hình này cho phép xác định mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố, cũng như kiểm tra các giả thuyết nghiên cứu. Kết quả từ mô hình hồi quy OLS sẽ cung cấp bằng chứng để đưa ra các khuyến nghị chính sách và giải pháp cho doanh nghiệp.

V. Khuyến Nghị Giải Pháp Thúc Đẩy Đầu Tư Xanh Góc Nhìn Chính Sách

Dựa trên kết quả nghiên cứu, cần có các khuyến nghị và giải pháp cụ thể để thúc đẩy đầu tư xanh tại doanh nghiệp Việt Nam. Các khuyến nghị này tập trung vào việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, tăng cường hỗ trợ tài chính, nâng cao nhận thức, và khuyến khích sự tham gia của các bên liên quan. Đồng thời, cần có các giải pháp cụ thể cho từng nhóm đối tượng, bao gồm chính phủ, các trung gian tài chính, và các doanh nghiệp.

5.1. Đối Với Chính Phủ Hoàn Thiện Khung Pháp Lý Chính Sách

Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về môi trường, đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, và dễ thực thi. Đồng thời, cần ban hành các chính sách khuyến khích đầu tư xanh mạnh mẽ hơn, bao gồm ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính, và giảm thiểu thủ tục hành chính. Ngoài ra, Chính phủ cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực thi các quy định về môi trường, đảm bảo tính công bằng và hiệu quả.

5.2. Đối Với Trung Gian Tài Chính Phát Triển Sản Phẩm Dịch Vụ Xanh

Các trung gian tài chính cần phát triển các sản phẩm và dịch vụ tài chính chuyên biệt cho các dự án xanh, đáp ứng nhu cầu đa dạng của doanh nghiệp. Đồng thời, cần tăng cường thẩm định dự án, đánh giá rủi ro, và cung cấp tư vấn cho doanh nghiệp về đầu tư xanh. Ngoài ra, các trung gian tài chính cần chủ động tìm kiếm và hợp tác với các tổ chức quốc tế để tiếp cận các nguồn vốn xanh và kinh nghiệm quốc tế.

5.3. Đối Với Doanh Nghiệp Nâng Cao Nhận Thức Xây Dựng Chiến Lược Xanh

Các doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về lợi ích của đầu tư xanh và xây dựng chiến lược kinh doanh xanh phù hợp với đặc thù của mình. Đồng thời, cần chủ động tìm kiếm thông tin, tiếp cận các nguồn vốn xanh, và áp dụng các công nghệ và quy trình sản xuất thân thiện với môi trường. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với các bên liên quan, đặc biệt là khách hàng và cộng đồng, để tạo dựng uy tín thương hiệu và thu hút khách hàng.

VI. Tương Lai Đầu Tư Xanh Tại Việt Nam Cơ Hội Thách Thức

Đầu tư xanh tại Việt Nam có tiềm năng phát triển rất lớn trong tương lai, nhờ vào sự quan tâm ngày càng tăng của chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Tuy nhiên, cũng còn nhiều thách thức cần vượt qua, bao gồm thiếu vốn, thiếu kiến thức, và thiếu một khung pháp lý hoàn chỉnh. Để tận dụng tối đa các cơ hội và vượt qua các thách thức này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và một tầm nhìn chiến lược dài hạn.

6.1. Cơ Hội Tăng Trưởng Kinh Tế Xanh Thị Trường Mới

Đầu tư xanh mở ra cơ hội tăng trưởng kinh tế mới, tạo ra các thị trường mới cho các sản phẩm và dịch vụ xanh. Các doanh nghiệp đầu tư vào các dự án xanh có thể tận dụng các cơ hội này để mở rộng thị trường, tăng doanh thu, và tạo ra việc làm. Đồng thời, đầu tư xanh cũng giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế toàn cầu, nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

6.2. Thách Thức Thiếu Vốn Thiếu Kiến Thức Chuyên Môn

Một trong những thách thức lớn nhất đối với đầu tư xanh tại Việt Nam là thiếu vốn. Các dự án xanh thường đòi hỏi vốn đầu tư lớn và thời gian hoàn vốn dài, khiến nhiều doanh nghiệp e ngại. Ngoài ra, cũng còn thiếu kiến thức chuyên môn về đầu tư xanh, từ việc đánh giá dự án đến quản lý rủi ro. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ chính phủ, các tổ chức quốc tế, và các trung gian tài chính.

6.3. Tầm Nhìn Dài Hạn Phát Triển Bền Vững Cho Việt Nam

Đầu tư xanh không chỉ là một xu hướng ngắn hạn mà là một yếu tố then chốt để đạt được phát triển bền vững cho Việt Nam. Để thành công, cần có một tầm nhìn chiến lược dài hạn, trong đó đầu tư xanh được coi là một ưu tiên hàng đầu. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, từ chính phủ đến doanh nghiệp và cộng đồng, để cùng nhau xây dựng một tương lai xanh và bền vững cho Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế nóng tại Việt Nam, đầu tư xanh trở thành một chủ đề cấp thiết nhằm hướng tới phát triển bền vững. Tỉ lệ che phủ rừng của Việt Nam đã giảm từ 43,8% năm 1943 xuống còn khoảng 33% năm 1999, góp phần làm gia tăng lượng khí nhà kính phát thải. Quá trình phát triển kinh tế dựa nhiều vào khai thác tài nguyên và xuất khẩu nguyên liệu thô đã gây thiệt hại môi trường nghiêm trọng. Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách, trong đó có Nghị quyết 35 năm 2016, nhằm thúc đẩy doanh nghiệp phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, đầu tư xanh tại các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn hạn chế về số lượng và hiệu quả, do động lực phát triển còn yếu và nhận thức chưa đầy đủ.

Mục tiêu nghiên cứu là hệ thống hóa cơ sở lý luận về đầu tư xanh và các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư xanh của doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời lượng hóa các nhân tố này và đề xuất chính sách phát triển đầu tư xanh phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp tại Việt Nam, với dữ liệu khảo sát thu thập từ tháng 12/2020 và số liệu tài chính giai đoạn 2017-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy đầu tư xanh, góp phần giảm phát thải khí nhà kính và phát triển kinh tế bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết đầu tư: Đầu tư được hiểu là việc sử dụng nguồn lực hiện tại nhằm tăng sản lượng hoặc thu nhập trong tương lai. Đầu tư xanh là một hình thức đầu tư đặc thù nhằm giảm thiểu phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường, đồng thời tạo ra lợi nhuận tài chính và phát triển bền vững kinh tế - xã hội.

• Mô hình tài chính xanh: Tập trung vào vai trò của các trung gian tài chính xanh như ngân hàng xanh, quỹ đầu tư xanh trong việc huy động và phân bổ vốn cho các dự án đầu tư xanh.

• Khung phân tích nhân tố ảnh hưởng: Bao gồm 7 nhân tố chính tác động đến đầu tư xanh của doanh nghiệp: (i) Hiểu biết của doanh nghiệp về đầu tư xanh; (ii) Cấu trúc sở hữu doanh nghiệp; (iii) Sự phát triển của thị trường trung gian tài chính xanh; (iv) Mục đích và lợi ích của doanh nghiệp khi đầu tư xanh; (v) Khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn xanh; (vi) Nhu cầu sản phẩm xanh của người tiêu dùng trong nước; (vii) Ưu đãi doanh nghiệp nhận được khi thực hiện đầu tư xanh.

Các khái niệm chuyên ngành như "đầu tư xanh", "tài chính xanh", "cấu trúc sở hữu doanh nghiệp", "mô hình hồi quy tuyến tính đa biến" được sử dụng xuyên suốt nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

• Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát 93 doanh nghiệp tại Việt Nam trong tháng 12/2020, sử dụng bảng hỏi gồm 25 câu hỏi theo thang đo Likert 5 cấp độ, tập trung vào các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư xanh.

• Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ báo cáo tài chính thường niên của 34 doanh nghiệp có dự án đầu tư xanh giai đoạn 2017-2019, lấy từ các nguồn uy tín như Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh và cổng thông tin doanh nghiệp.

• Phân tích dữ liệu: Áp dụng phân tích nhân tố khám phá (EFA) để rút gọn biến và xác định các nhóm nhân tố tác động. Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha. Sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính đa biến (MLR) để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến đầu tư xanh và tác động của đầu tư xanh đến lợi nhuận doanh nghiệp.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: 93 doanh nghiệp được chọn ngẫu nhiên từ nhiều ngành khác nhau như cung cấp dịch vụ (45%), bán buôn bán lẻ (28%), sản xuất sản phẩm (20%) và tích hợp hệ thống giải pháp (7%). Cỡ mẫu đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cho phân tích thống kê.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu sơ cấp tháng 12/2020, dữ liệu thứ cấp giai đoạn 2017-2019, phân tích và xử lý dữ liệu trong năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiểu biết của doanh nghiệp về đầu tư xanh có tác động tích cực rõ rệt: 100% doanh nghiệp khảo sát có nhận thức đầy đủ về đầu tư xanh, chủ yếu qua các kênh truyền thông như báo đài và TV. Điều này giúp doanh nghiệp có quyết định đầu tư chính xác hơn.

2. Cấu trúc sở hữu doanh nghiệp ảnh hưởng đa chiều: Sở hữu nhà nước có tác động tiêu cực đến đầu tư xanh do quản lý quan liêu và thiếu động lực phát triển, trong khi sở hữu tư nhân và nước ngoài có xu hướng tác động tích cực nhờ năng lực quản trị và linh hoạt trong đầu tư. Tuy nhiên, cũng có trường hợp sở hữu tư nhân và nước ngoài xem nhẹ yếu tố môi trường để tối đa hóa lợi nhuận ngắn hạn.

3. Sự phát triển của thị trường trung gian tài chính xanh thúc đẩy đầu tư xanh: Các trung gian tài chính xanh như ngân hàng xanh, quỹ đầu tư xanh đã mở rộng quy mô và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn đầu tư xanh, góp phần tăng tỷ lệ doanh nghiệp có dự án đầu tư xanh lên tới 79,6%.

4. Khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn xanh là rào cản lớn: 89% doanh nghiệp cho biết gặp khó khăn trong việc nhận được hỗ trợ và ưu đãi từ Nhà nước và các tổ chức tín dụng, làm giảm động lực đầu tư xanh.

5. Nhu cầu sản phẩm xanh của người tiêu dùng tăng cao tại các thành phố lớn: Khoảng 80% người tiêu dùng sẵn sàng trả thêm tiền cho sản phẩm xanh, tạo cơ hội phát triển cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhu cầu này còn hạn chế ở khu vực nông thôn.

6. Ưu đãi từ Nhà nước có tác động tích cực nhưng cần cân bằng: Các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng giúp doanh nghiệp giảm chi phí đầu tư xanh, nhưng nếu hỗ trợ quá mức có thể gây ỷ lại và lãng phí nguồn lực.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức và hiểu biết của doanh nghiệp là nền tảng quan trọng thúc đẩy đầu tư xanh, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về vai trò của kiến thức trong quyết định đầu tư. Cấu trúc sở hữu doanh nghiệp phản ánh sự đa dạng trong quản trị và mục tiêu kinh doanh, ảnh hưởng đến chiến lược đầu tư xanh. Sự phát triển của thị trường trung gian tài chính xanh tại Việt Nam đang tạo ra môi trường thuận lợi, tuy nhiên khó khăn về vốn vẫn là thách thức lớn, nhất là đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Nhu cầu tiêu dùng sản phẩm xanh tăng cao tại các đô thị lớn là động lực quan trọng, nhưng cần có chiến lược mở rộng nhận thức và thị trường tại khu vực nông thôn. Chính sách ưu đãi của Nhà nước cần được thiết kế linh hoạt, vừa khuyến khích đầu tư xanh vừa tránh tạo ra sự phụ thuộc và lãng phí.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố doanh nghiệp theo ngành, tỷ lệ doanh nghiệp có dự án đầu tư xanh, biểu đồ mức độ khó khăn tiếp cận vốn, và bảng hồi quy thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến đầu tư xanh.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường truyền thông và đào tạo nâng cao nhận thức doanh nghiệp về đầu tư xanh: Triển khai các chương trình đào tạo, hội thảo, và chiến dịch truyền thông nhằm nâng cao hiểu biết về lợi ích và rủi ro của đầu tư xanh. Chủ thể thực hiện: Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các hiệp hội doanh nghiệp. Thời gian: 1-2 năm.

2. Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách ưu đãi đầu tư xanh: Xây dựng và ban hành các quy định rõ ràng về đầu tư xanh, đồng thời thiết kế các chính sách ưu đãi thuế, tín dụng phù hợp, tránh tình trạng ỷ lại. Chủ thể thực hiện: Chính phủ, Quốc hội. Thời gian: 2-3 năm.

3. Phát triển thị trường trung gian tài chính xanh: Khuyến khích các ngân hàng thương mại, quỹ đầu tư phát triển sản phẩm tài chính xanh, áp dụng tiêu chuẩn môi trường trong phê duyệt vốn. Chủ thể thực hiện: Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tài chính. Thời gian: 1-3 năm.

4. Khuyến khích doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận nguồn vốn xanh: Thiết lập các quỹ hỗ trợ, giảm thiểu thủ tục vay vốn, cung cấp tư vấn kỹ thuật cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Chủ thể thực hiện: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước. Thời gian: 1-2 năm.

5. Mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm xanh: Tăng cường giáo dục người tiêu dùng, đặc biệt tại khu vực nông thôn, về lợi ích của sản phẩm xanh, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản phẩm phù hợp. Chủ thể thực hiện: Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Thời gian: 2-4 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và hoàn thiện chính sách phát triển đầu tư xanh, giúp định hướng phát triển kinh tế bền vững.

2. Doanh nghiệp Việt Nam: Đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể áp dụng các kiến thức và đề xuất để nâng cao hiệu quả đầu tư xanh, tiếp cận nguồn vốn và thị trường mới.

3. Các tổ chức tài chính và ngân hàng: Tham khảo để phát triển các sản phẩm tài chính xanh, cải thiện quy trình cấp vốn và quản lý rủi ro liên quan đến đầu tư xanh.

4. Học giả và sinh viên ngành tài chính, kinh tế môi trường: Tài liệu tham khảo hữu ích cho nghiên cứu chuyên sâu về tài chính xanh, đầu tư bền vững và quản trị doanh nghiệp xanh.

Câu hỏi thường gặp

1. Đầu tư xanh là gì và tại sao quan trọng?
   Đầu tư xanh là hoạt động đầu tư nhằm giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường, đồng thời tạo ra lợi nhuận tài chính và phát triển bền vững. Nó quan trọng vì giúp cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường, giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định đầu tư xanh của doanh nghiệp?
   Hiểu biết của doanh nghiệp về đầu tư xanh, cấu trúc sở hữu, sự phát triển của thị trường trung gian tài chính xanh, và khả năng tiếp cận nguồn vốn xanh là những nhân tố chính ảnh hưởng đến quyết định đầu tư xanh.

3. Doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn gì khi thực hiện đầu tư xanh?
   Khó khăn lớn nhất là tiếp cận nguồn vốn xanh do rủi ro và thiếu minh bạch trong mục đích sử dụng vốn, cùng với hạn chế về nhận thức và kỹ thuật thực hiện dự án xanh.

4. Chính sách ưu đãi nào hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xanh?
   Các chính sách ưu đãi bao gồm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm tiền thuê đất, hỗ trợ tín dụng với lãi suất ưu đãi, và các quỹ thưởng cho dự án tiết kiệm năng lượng.

5. Làm thế nào để doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tham gia đầu tư xanh hiệu quả?
   Doanh nghiệp vừa và nhỏ cần được hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật và đào tạo nâng cao nhận thức. Việc tiếp cận các quỹ hỗ trợ, giảm thủ tục vay vốn và hợp tác với các trung gian tài chính xanh là các giải pháp thiết thực.

Kết luận

• Đầu tư xanh là yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam, góp phần giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường.
• Hiểu biết của doanh nghiệp và sự phát triển của thị trường trung gian tài chính xanh là những nhân tố tích cực thúc đẩy đầu tư xanh.
• Cấu trúc sở hữu doanh nghiệp có ảnh hưởng đa chiều, trong đó sở hữu nhà nước có thể gây cản trở, còn sở hữu tư nhân và nước ngoài có thể thúc đẩy đầu tư xanh.
• Khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn xanh và nhu cầu sản phẩm xanh chưa đồng đều là những thách thức cần giải quyết.
• Các chính sách ưu đãi của Nhà nước cần được hoàn thiện và cân bằng để khuyến khích đầu tư xanh hiệu quả.

Next steps: Triển khai các chương trình nâng cao nhận thức, hoàn thiện khung pháp lý, phát triển thị trường tài chính xanh và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm xanh trong 1-3 năm tới.

Call-to-action: Các nhà quản lý, doanh nghiệp và tổ chức tài chính cần phối hợp chặt chẽ để thúc đẩy đầu tư xanh, góp phần xây dựng nền kinh tế xanh, sạch và phát triển bền vững cho Việt Nam.