I. Khái quát về bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXH tự nguyện) là một hình thức bảo hiểm nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho những người lao động không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Tại Việt Nam, BHXH tự nguyện ra đời nhằm tạo điều kiện cho mọi người lao động, đặc biệt là những người làm việc trong khu vực phi chính thức, có thể tham gia vào hệ thống bảo hiểm xã hội. Điều này không chỉ giúp họ có nguồn tài chính ổn định khi về hưu mà còn đảm bảo quyền lợi cho bản thân và gia đình trong các trường hợp rủi ro như ốm đau, tai nạn. Theo Điều 22 của Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền, mọi người đều có quyền được hưởng an sinh xã hội, điều này càng khẳng định tầm quan trọng của BHXH tự nguyện trong việc đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Đặc điểm nổi bật của BHXH tự nguyện là tính tự nguyện trong việc tham gia, mức đóng và chế độ hưởng, tạo điều kiện cho người lao động linh hoạt trong việc lựa chọn tham gia. Bên cạnh đó, BHXH tự nguyện cũng góp phần nâng cao ý thức về an sinh xã hội trong cộng đồng, khuyến khích mọi người tích cực tham gia vào các hoạt động bảo vệ quyền lợi của bản thân.
II. Thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội tự nguyện tại tỉnh Bắc Kạn
Tại tỉnh Bắc Kạn, việc thực hiện pháp luật về BHXH tự nguyện đã gặp nhiều thách thức. Mặc dù chính sách BHXH tự nguyện đã được triển khai từ năm 2008, tỷ lệ người tham gia vẫn còn thấp so với kỳ vọng. Theo số liệu thống kê, số người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh chưa đạt được mục tiêu đề ra. Nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức của người dân về lợi ích của BHXH tự nguyện còn hạn chế, cũng như sự thiếu hụt thông tin và tuyên truyền về chính sách này. Ngoài ra, việc thực hiện các chế độ, quyền lợi của người tham gia cũng chưa được rõ ràng, dẫn đến tâm lý e ngại trong việc tham gia. Một số kết quả đạt được trong thực tiễn cho thấy, mặc dù có những nỗ lực trong việc tuyên truyền, nhưng sự tham gia của người dân vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Do đó, cần có các giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về BHXH tự nguyện, từ đó góp phần bảo đảm an sinh xã hội cho người dân.
III. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội tự nguyện
Để nâng cao hiệu quả thực hiện BHXH tự nguyện tại tỉnh Bắc Kạn, một số kiến nghị đã được đưa ra. Trước hết, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của việc tham gia BHXH tự nguyện. Việc tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm có sự tham gia của các chuyên gia, nhà quản lý và người dân sẽ giúp thông tin được truyền tải một cách hiệu quả. Thứ hai, cần xem xét điều chỉnh các quy định pháp luật liên quan đến BHXH tự nguyện để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia. Cụ thể, có thể điều chỉnh mức đóng và chế độ hưởng để phù hợp với thu nhập của người lao động tại địa phương. Cuối cùng, cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong việc thực hiện chính sách BHXH tự nguyện, từ đó tạo ra một môi trường thuận lợi cho người dân tham gia. Những giải pháp này không chỉ giúp nâng cao tỷ lệ tham gia BHXH tự nguyện mà còn góp phần phát triển bền vững hệ thống an sinh xã hội tại tỉnh Bắc Kạn.
