Luận án tiến sĩ: Đánh giá tác động môi trường của hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng tại vùng biển ven bờ Hải Phòng

• Tác giả: Đỗ Gia Khánh
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Đình Lân
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên và môi trường
• Đề tài: Nghiên cứu mức độ ảnh hưởng môi trường của hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng vùng biển ven bờ Hải Phòng
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Địa điểm: Hải Phòng

Mục lục chi tiết

• Lời cam đoan
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Các nội dung nghiên cứu chính của luận án
• 1.4. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
• 1.6. Điểm mới của luận án
• 1.7. Cấu trúc của luận án
• 2. TỔNG QUAN KHU VỰC VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội liên quan ở vùng bờ biển Hải Phòng
• 2.2. Đặc điểm môi trường tự nhiên liên quan ở khu vực nghiên cứu
• 2.3. Hoạt động kinh tế - xã hội liên quan ở khu vực nghiên cứu
• 2.4. Tổng quan nghiên cứu về ảnh hưởng môi trường của các hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải
• 2.4.1. Tổng quan về hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng trên thế giới
• 2.4.2. Khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải ở Việt Nam
• 2.4.3. Nghiên cứu về ảnh hưởng môi trường của khai thác cát và nạo vét trên thế giới
• 2.4.4. Nghiên cứu đánh giá mức độ ảnh hưởng môi trường của khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải ở Việt Nam
• 2.4.5. Nghiên cứu về lượng hóa mức độ ảnh hưởng môi trường của hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ TÀI LIỆU
• 3.1. Cách tiếp cận
• 3.2. Tiếp cận hệ thống và quản lý tổng hợp vùng bờ biển
• 3.3. Tiếp cận liên ngành
• 3.4. Kế thừa các tài liệu và kết quả nghiên cứu đã có
• 3.5. Phương pháp nghiên cứu
• 3.5.1. Phương pháp thu thập và phân tích tài liệu
• 3.5.2. Phương pháp mô hình
• 3.5.3. Phương pháp GIS và phân tích đa tiêu chí
• 3.5.4. Phân tích mô hình động lực đáp ứng
• 3.5.5. Phương pháp ma trận Delphi
• 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Ảnh hưởng môi trường của hoạt động khai thác cát, nạo vét luồng hàng hải
• 4.1.1. Đánh giá hiện trạng hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải
• 4.1.2. Một số vấn đề tồn tại liên quan đến hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải ở vùng bờ biển Hải Phòng
• 4.1.3. Đánh giá ảnh hưởng môi trường của hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải
• 4.1.4. Ảnh hưởng đến các HST ở vùng bờ biển
• 4.1.5. Phân tích mức độ ảnh hưởng của các hoạt động khai thác cát, nạo vét luồng hàng hải theo mô hình động lực – đáp ứng
• 4.1.6. Đề xuất bộ tiêu chí đánh giá mức độ tác động của hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải đến môi trường
• 4.1.7. Thử nghiệm áp dụng bộ tiêu chí đã được đề xuất cho hoạt động khai thác cát vùng bờ biển Hải Phòng
• 4.1.8. Xu thế ảnh hưởng của các hoạt động khai thác cát, nạo vét luồng hàng hải đến môi trường
• 4.1.8.1. Xu thế hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng hàng hải
• 4.1.8.2. Xu thế ảnh hưởng của các hoạt động khai thác cát, nạo vét luồng hàng hải đến môi trường
• 4.1.9. Đề xuất các giải pháp quản lý
• 4.1.9.1. Tổng hợp các căn cứ đề xuất
• 4.1.9.2. Đề xuất giải pháp quản lý
• 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC: DANH SÁCH CHUYÊN GIA LẤY PHIẾU XIN Ý KIẾN

Tóm tắt

I. Nghiên cứu môi trường và khai thác cát

Nghiên cứu môi trường tập trung vào đánh giá tác động của khai thác cát và nạo vét luồng biển tại vùng biển ven bờ Hải Phòng. Các hoạt động này gây ra sự thay đổi địa hình đáy biển, ảnh hưởng đến hệ sinh thái và chất lượng nước. Khai thác tài nguyên cát quá mức dẫn đến xói lở bờ biển và suy giảm đa dạng sinh học. Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô hình động lực để lượng hóa các tác động này, giúp đưa ra các giải pháp bảo vệ môi trường biển hiệu quả.

1.1. Tác động sinh thái

Tác động sinh thái từ khai thác cát và nạo vét luồng biển bao gồm sự xáo trộn môi trường sống của các loài sinh vật đáy, giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng đến các hệ sinh thái như rừng ngập mặn và san hô. Nghiên cứu chỉ ra rằng, các hoạt động này gây ra sự thay đổi đáng kể trong cấu trúc và chức năng của các HST ven biển.

1.2. Quản lý tài nguyên biển

Quản lý tài nguyên biển cần được thực hiện dựa trên các nghiên cứu khoa học để đảm bảo phát triển bền vững. Các giải pháp đề xuất bao gồm giới hạn khối lượng khai thác cát hàng năm, phân kỳ khai thác và quy hoạch không gian khai thác hợp lý. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và duy trì nguồn tài nguyên cho tương lai.

II. Ảnh hưởng môi trường từ nạo vét luồng biển

Nạo vét luồng biển tại Hải Phòng gây ra nhiều ảnh hưởng môi trường, bao gồm sự thay đổi địa hình đáy biển, tăng hàm lượng trầm tích lơ lửng và ảnh hưởng đến chất lượng nước. Nghiên cứu sử dụng mô hình thủy động lực để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các hoạt động này. Kết quả cho thấy, nạo vét luồng biển làm thay đổi dòng chảy và tăng nguy cơ xói lở bờ biển, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

2.1. Tác động đến chất lượng nước

Nạo vét luồng biển làm tăng hàm lượng các chất ô nhiễm như COD và BOD trong nước biển, ảnh hưởng đến chất lượng môi trường nước. Nghiên cứu chỉ ra rằng, các hoạt động này cần được kiểm soát chặt chẽ để giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái và sức khỏe cộng đồng.

2.2. Giải pháp quản lý

Các giải pháp quản lý tài nguyên biển được đề xuất bao gồm việc sử dụng các phương pháp nạo vét thân thiện với môi trường, quy hoạch các khu vực nhận chìm vật liệu nạo vét và tăng cường giám sát môi trường. Những giải pháp này giúp đảm bảo phát triển bền vững và bảo vệ môi trường biển.

III. Phát triển bền vững và bảo vệ môi trường biển

Phát triển bền vững tại vùng biển ven bờ Hải Phòng đòi hỏi sự cân bằng giữa khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường. Nghiên cứu đề xuất các tiêu chí lượng hóa tác động môi trường, bao gồm 11 tiêu chí thuộc ba nhóm: Động lực – Sức ép, Hiện trạng – Tác động và Đáp ứng. Các tiêu chí này được áp dụng thử nghiệm cho hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng biển, cho thấy hiệu quả trong việc đánh giá và quản lý tác động môi trường.

3.1. Tiêu chí đánh giá

Các tiêu chí đánh giá mức độ tác động môi trường bao gồm sản lượng khai thác cát, khối lượng nạo vét, độ sâu khai thác và khoảng cách đến các hệ sinh thái. Những tiêu chí này giúp lượng hóa tác động của các hoạt động khai thác tài nguyên và đưa ra các giải pháp quản lý phù hợp.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu được áp dụng trong việc quy hoạch và quản lý các hoạt động khai thác cát và nạo vét luồng biển tại Hải Phòng. Các giải pháp đề xuất giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và đảm bảo phát triển bền vững kinh tế biển.