Tổng quan nghiên cứu

Ngành sản xuất hoa cảnh, đặc biệt là hoa đồng tiền (Gerbera jamesonii Bolus), đang phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu với tổng giá trị sản lượng năm 2017 đạt khoảng 104.825 tỷ đô la Mỹ, tăng trưởng 5% trong quý cuối năm. Tại Việt Nam, hoa đồng tiền được đánh giá là một trong 10 loại hoa tiêu thụ nhiều nhất thế giới, có giá trị kinh tế cao nhờ màu sắc đa dạng, độ bền hoa và khả năng thu hoạch liên tục từ 2-3 năm. Tuy nhiên, tại Bình Định, việc trồng hoa đồng tiền còn hạn chế do thiếu quy trình kỹ thuật cụ thể, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm.

Luận văn tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của ba nền giá thể khác nhau (đất, phân chuồng, than trấu) đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng của hai giống hoa đồng tiền màu đỏ và màu cam trồng tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định trong giai đoạn từ tháng 10/2019 đến tháng 5/2020. Mục tiêu nhằm xác định giá thể thích hợp giúp tăng năng suất, chất lượng hoa và hiệu quả kinh tế, đồng thời hoàn thiện quy trình kỹ thuật trồng hoa đồng tiền trong chậu phù hợp với điều kiện sinh thái địa phương. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển ngành sản xuất hoa cảnh tại Bình Định và các vùng có điều kiện tương tự, góp phần nâng cao giá trị kinh tế trên đơn vị diện tích đất.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về sinh trưởng thực vật và dinh dưỡng cây trồng, trong đó nhấn mạnh vai trò của giá thể trong việc cung cấp môi trường phát triển cho rễ, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng. Mô hình nghiên cứu tập trung vào ba nền giá thể: đất thịt pha cát, phân chuồng hoai mục và than trấu hun, với các đặc tính vật lý và hóa học khác nhau ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Tỷ lệ sống sau trồng: chỉ số đánh giá khả năng thích nghi và sinh trưởng ban đầu của cây trên từng nền giá thể.
  • Chỉ tiêu sinh trưởng: số lá/cây, số nhánh/cây, đường kính tán cây, thời gian ra nụ, ra hoa.
  • Chỉ tiêu năng suất và chất lượng hoa: số hoa/cây, đường kính hoa, chiều dài cuống hoa, độ bền hoa tự nhiên.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu thu thập từ thí nghiệm trồng hai giống hoa đồng tiền màu đỏ và màu cam tại nhà lưới Vườn Thực nghiệm và Nghiên cứu Sinh học – Nông Nghiệp, Đại học Quy Nhơn. Thí nghiệm bố trí theo phương pháp khối ngẫu nhiên hoàn toàn (RCBD) với 4 công thức giá thể khác nhau, mỗi công thức trồng 18 cây, lặp lại 3 lần, mật độ 4 chậu/m2.

Các chỉ tiêu theo dõi gồm tỷ lệ sống sau trồng, thời gian sinh trưởng các giai đoạn (ra lá, ra nụ, đẻ nhánh, ra hoa), số lá, số nhánh, đường kính tán cây, số hoa/cây, các chỉ tiêu chất lượng hoa và mức độ sâu bệnh. Dữ liệu được thu thập định kỳ từ tháng 10/2019 đến tháng 5/2020, xử lý thống kê bằng phần mềm EXCEL và STATISTIX 8 để phân tích sự khác biệt giữa các công thức.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ sống sau trồng và thời gian sinh trưởng:

    • Tỷ lệ sống cao nhất đạt 100% ở công thức CT2 (50% đất + 25% phân chuồng + 25% than trấu) và CT4 (25% đất + 25% phân chuồng + 50% than trấu) cho cả hai giống.
    • Thời gian ra lá mới, ra nụ và ra hoa 50% ngắn nhất ở CT2 và CT4, ví dụ giống hoa đỏ ra lá mới sau 19-20 ngày, trong khi đối chứng (100% đất) mất 25 ngày.
    • Công thức CT1 và CT3 có tỷ lệ sống thấp (85-90%) và cây chết dần sau 2 tháng.

  2. Số lá/cây và tốc độ ra lá:

    • Sau 5 tháng, số lá/cây cao nhất ở CT2 với 20,2 lá/cây (giống đỏ) và 20,1 lá/cây (giống cam), trong khi đối chứng chỉ đạt 15,7-16,3 lá/cây.
    • CT2 và CT4 giúp cây sinh trưởng thân lá mạnh mẽ, tạo điều kiện quang hợp tốt, tiền đề cho năng suất cao.

  3. Năng suất và chất lượng hoa:

    • Số hoa/cây và tỷ lệ hoa nở cao nhất ở CT2 và CT4, với số hoa/cây tăng khoảng 15-20% so với đối chứng.
    • Đường kính hoa, chiều dài cuống hoa và độ bền hoa cũng được cải thiện rõ rệt trên các nền giá thể có phân chuồng và than trấu.
    • Hai giống hoa đỏ và cam đều cho kết quả tương tự, nhưng giống cam có xu hướng sinh trưởng và ra hoa nhanh hơn.

  4. Khả năng chống chịu sâu bệnh:

    • Mức độ sâu bệnh thấp hơn ở các công thức có phân chuồng và than trấu, nhờ giá thể thoáng khí, giàu dinh dưỡng giúp cây khỏe mạnh.
    • Các loại sâu hại chính gồm nhện chân tơ, rệp nhảy và bọ trĩ được kiểm soát hiệu quả hơn nhờ biện pháp phòng trừ kết hợp.

Thảo luận kết quả

Giá thể đóng vai trò quyết định trong việc cung cấp môi trường sinh trưởng cho rễ, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng. Công thức CT2 và CT4 với tỷ lệ phân chuồng 25% kết hợp than trấu giúp cải thiện độ tơi xốp, giữ ẩm và cung cấp dinh dưỡng đa dạng, từ đó thúc đẩy sinh trưởng nhanh, tăng số lá, nhánh và hoa. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy phân chuồng và than trấu giúp cải tạo đất, tăng hiệu quả sử dụng phân khoáng và nâng cao năng suất cây trồng.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, việc sử dụng giá thể hỗn hợp đã được chứng minh là phương pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng hoa đồng tiền, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa như Quy Nhơn. Việc rút ngắn thời gian sinh trưởng và tăng tỷ lệ sống giúp người trồng chủ động thời vụ, giảm chi phí và tăng lợi nhuận. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thời gian ra lá, ra nụ và số lá/cây để minh họa sự khác biệt giữa các công thức.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng công thức giá thể CT2 (50% đất + 25% phân chuồng + 25% than trấu) trong trồng hoa đồng tiền tại Quy Nhơn và các vùng có điều kiện tương tự nhằm tăng tỷ lệ sống, năng suất và chất lượng hoa. Thời gian áp dụng: ngay trong vụ trồng tiếp theo.

  2. Xây dựng quy trình kỹ thuật trồng hoa đồng tiền trong chậu dựa trên kết quả nghiên cứu, bao gồm chuẩn bị giá thể, mật độ trồng, tưới nước và bón phân hợp lý. Chủ thể thực hiện: các cơ sở sản xuất hoa và nông dân.

  3. Tăng cường công tác phòng trừ sâu bệnh bằng biện pháp sinh học kết hợp thuốc bảo vệ thực vật an toàn, ưu tiên sử dụng các loại thuốc đã được chứng minh hiệu quả trên hoa đồng tiền. Thời gian thực hiện: suốt mùa vụ.

  4. Đào tạo và chuyển giao kỹ thuật cho người trồng hoa tại Bình Định và các tỉnh lân cận nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng chăm sóc hoa đồng tiền, góp phần phát triển ngành hoa cảnh bền vững.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nông dân và nhà sản xuất hoa cảnh: Áp dụng quy trình kỹ thuật trồng hoa đồng tiền hiệu quả, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập.

  2. Các viện nghiên cứu và trường đại học chuyên ngành sinh học thực nghiệm, nông nghiệp: Tham khảo dữ liệu thực nghiệm về ảnh hưởng của giá thể đến sinh trưởng và năng suất hoa đồng tiền, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Doanh nghiệp sản xuất giống và vật tư nông nghiệp: Phát triển sản phẩm giá thể trồng hoa phù hợp, cung cấp dịch vụ kỹ thuật cho người trồng hoa.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp và phát triển nông thôn: Xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển ngành hoa cảnh, thúc đẩy chuyển đổi cây trồng hiệu quả kinh tế cao.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giá thể lại ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng của hoa đồng tiền?
    Giá thể cung cấp môi trường cho rễ phát triển, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng. Giá thể tơi xốp, thoáng khí giúp rễ khỏe mạnh, tăng cường quang hợp và sinh trưởng.

  2. Công thức giá thể nào phù hợp nhất cho hoa đồng tiền tại Quy Nhơn?
    Công thức CT2 (50% đất + 25% phân chuồng + 25% than trấu) cho tỷ lệ sống 100%, thời gian sinh trưởng ngắn và năng suất cao nhất trong nghiên cứu.

  3. Làm thế nào để phòng trừ sâu bệnh hiệu quả trên hoa đồng tiền?
    Kết hợp vệ sinh đồng ruộng, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn như Polytrin P440EC, Supracide 40ND và áp dụng biện pháp sinh học giúp kiểm soát sâu bệnh hiệu quả.

  4. Thời gian từ trồng đến ra hoa của hai giống hoa đồng tiền là bao lâu?
    Thời gian trung bình từ trồng đến ra hoa 50% dao động từ 94 đến 98 ngày, nhanh hơn ở các công thức giá thể có phân chuồng và than trấu.

  5. Làm sao để nâng cao chất lượng hoa đồng tiền?
    Sử dụng giá thể phù hợp, cung cấp đủ dinh dưỡng, kiểm soát sâu bệnh và điều chỉnh điều kiện môi trường như ánh sáng, nhiệt độ giúp hoa có màu sắc tươi sáng, độ bền cao.

Kết luận

  • Giá thể có ảnh hưởng rõ rệt đến tỷ lệ sống, sinh trưởng và năng suất của hai giống hoa đồng tiền màu đỏ và cam tại Quy Nhơn.
  • Công thức giá thể CT2 (50% đất + 25% phân chuồng + 25% than trấu) và CT4 (25% đất + 25% phân chuồng + 50% than trấu) cho kết quả tốt nhất về sinh trưởng, số lá, số hoa và chất lượng hoa.
  • Thời gian sinh trưởng và ra hoa được rút ngắn đáng kể trên các nền giá thể có phân chuồng và than trấu so với đất thuần túy.
  • Khả năng chống chịu sâu bệnh được cải thiện nhờ giá thể giàu dinh dưỡng và thoáng khí.
  • Đề xuất áp dụng quy trình kỹ thuật trồng hoa đồng tiền trên nền giá thể thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển ngành hoa cảnh tại Bình Định.

Tiếp theo, cần triển khai áp dụng quy trình kỹ thuật vào sản xuất thực tế, đồng thời mở rộng nghiên cứu về các giống hoa đồng tiền khác và điều kiện sinh thái đa dạng. Mời các nhà nghiên cứu, nông dân và doanh nghiệp liên hệ để nhận tư vấn kỹ thuật và hợp tác phát triển sản xuất hoa đồng tiền chất lượng cao.