Tổng quan nghiên cứu

Cây cam Sành không hạt LĐ6 là giống cây ăn quả có múi được Viện Cây ăn quả miền Nam chọn tạo nhằm giảm số lượng hạt trong quả, nâng cao giá trị kinh tế và đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước. Tại huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, diện tích trồng cam Sành chiếm khoảng 23,14% tổng diện tích cây ăn quả, với diện tích cho thu hoạch đạt 197,6 ha năm 2016, năng suất trung bình 63 tạ/ha, sản lượng 1.244,88 tấn (Cục Thống kê tỉnh Yên Bái, 2016). Tuy nhiên, diện tích cam Sành có xu hướng giảm, năng suất và chất lượng quả chưa cao do giống cam địa phương có vị chua, nhiều hạt (20-30 hạt/quả), hạn chế khả năng tiêu thụ rộng rãi.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật gồm gốc ghép, phân bón lá, chất kích thích sinh trưởng và bọc quả đến khả năng sinh trưởng, phát triển, năng suất và chất lượng của giống cam Sành không hạt LĐ6 tại huyện Lục Yên trong giai đoạn 2016-2017. Nghiên cứu tập trung tại xã Khánh Hòa, huyện Lục Yên, nhằm đề xuất các giải pháp kỹ thuật phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất cam Sành không hạt, tăng thu nhập cho người dân địa phương.

Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ mang tính khoa học khi làm cơ sở xây dựng quy trình thâm canh phù hợp mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc lựa chọn giống cam thích nghi với điều kiện sinh thái vùng miền núi phía Bắc, đồng thời giúp người dân tiếp cận các biện pháp kỹ thuật mới, nâng cao năng suất và chất lượng quả, hạn chế sâu bệnh, phát triển sản xuất bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết về gốc ghép trong nhân giống cây ăn quả: Gốc ghép ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng, phát triển và năng suất của cây ghép. Gốc ghép khỏe, thích nghi tốt với điều kiện sinh thái sẽ tạo ra cây ghép có tuổi thọ cao và năng suất ổn định.

  • Lý thuyết về phân bón lá và chất kích thích sinh trưởng: Phân bón lá cung cấp nhanh các chất dinh dưỡng đa lượng, trung lượng và vi lượng, giúp cây hấp thu hiệu quả, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh và điều kiện bất lợi. Chất kích thích sinh trưởng như Gibberellin (GA3) kích thích sự giãn tế bào, tăng chiều dài cành, thúc đẩy ra hoa, đậu quả và phát triển quả không hạt.

  • Lý thuyết về kỹ thuật bọc quả: Bọc quả giúp ngăn ngừa sâu bệnh, đặc biệt là ruồi đục quả, giảm tổn thất sau thu hoạch, nâng cao chất lượng và mẫu mã quả, đồng thời giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng.

Các khái niệm chính bao gồm: gốc ghép, phân bón lá, chất kích thích sinh trưởng, bọc quả, năng suất, chất lượng quả, sâu bệnh hại.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu thực hiện tại xã Khánh Hòa, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái trong hai năm 2016-2017 trên giống cam Sành không hạt LĐ6. Dữ liệu thu thập từ các thí nghiệm thực địa gồm 3 nhóm: ảnh hưởng của gốc ghép, phân bón lá và chất kích thích sinh trưởng, bọc quả.

  • Phương pháp phân tích: Thí nghiệm bố trí theo kiểu khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh với số lần nhắc lại từ 5 lần, số cây theo dõi từ 10 đến 45 cây tùy thí nghiệm. Số liệu được xử lý bằng phần mềm EXCEL và IRRISTAT, áp dụng phương pháp thống kê sinh học để đánh giá sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p<0,05).

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu kéo dài trong 2 năm (2016-2017), theo dõi các chỉ tiêu sinh trưởng (chiều cao cây, đường kính tán, đường kính gốc), sinh trưởng cành, ra hoa, đậu quả, năng suất, chất lượng quả và mức độ sâu bệnh hại.

  • Vật liệu nghiên cứu: Giống cam Sành không hạt LĐ6 ghép trên gốc chanh Volca và cam Mật; phân bón lá Thiên Nông, Đầu Trâu 902; chất kích thích sinh trưởng Gibberellin 50 ppm; túi bọc quả loại giấy Trung Quốc và túi dệt sợi tơ Bình Dương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của gốc ghép đến sinh trưởng cây:

    • Chiều cao cây cam Sành không hạt LĐ6 ghép trên gốc chanh Volca đạt 235,2 cm năm 2017, cao hơn 48,6 cm so với ghép trên gốc cam Mật (186,6 cm), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p<0,05).

    • Đường kính tán cây trên gốc chanh Volca đạt 138 cm, lớn hơn 29,6 cm so với gốc cam Mật (108,4 cm).

    • Đường kính gốc cũng lớn hơn đáng kể trên gốc chanh Volca (4,16 cm so với 3,65 cm).

  2. Ảnh hưởng của phân bón lá và chất kích thích sinh trưởng:

    • Các công thức kết hợp phân bón lá Thiên Nông và kích thích tố hoa trái Thiên Nông hoặc Gibberellin 50 ppm làm tăng chiều dài lộc, số lượng lộc và tỷ lệ đậu quả so với đối chứng không sử dụng.

    • Năng suất cam Sành không hạt LĐ6 tăng từ khoảng 5 kg/cây/năm lên đến 20-25 kg/cây/năm khi áp dụng các biện pháp kỹ thuật này.

    • Độ Brix trung bình của quả đạt 8%, độ ngọt và độ chua phù hợp với tiêu chuẩn quả ngon, số hạt giảm dưới 2 hạt/quả.

  3. Ảnh hưởng của bọc quả:

    • Bọc quả bằng túi giấy Trung Quốc và túi dệt sợi tơ Bình Dương làm giảm tỷ lệ sâu bệnh hại, đặc biệt ruồi đục quả, giảm tổn thất quả từ 8-10 lần phun thuốc bảo vệ thực vật.

    • Năng suất quả loại 1 tăng từ 40-55% so với không bọc quả.

    • Quả có màu sắc đẹp, vỏ quả ít sần sùi, kéo dài thời gian bảo quản thêm 3-5 ngày.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy gốc ghép chanh Volca phù hợp hơn với giống cam Sành không hạt LĐ6 tại huyện Lục Yên, giúp cây sinh trưởng mạnh mẽ hơn, tạo bộ khung tán vững chắc, tiền đề cho năng suất cao và ổn định. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò quan trọng của gốc ghép trong việc ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất cây ăn quả.

Việc sử dụng phân bón lá kết hợp với chất kích thích sinh trưởng như Gibberellin và kích phát tố hoa trái đã chứng minh hiệu quả trong việc thúc đẩy sinh trưởng cành, tăng tỷ lệ đậu quả và cải thiện chất lượng quả. Đây là biện pháp kỹ thuật tối ưu giúp cây hấp thu dinh dưỡng nhanh, tăng sức đề kháng và giảm hiện tượng ra quả cách năm.

Kỹ thuật bọc quả được đánh giá là giải pháp hiệu quả trong phòng trừ sâu bệnh, giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch, nâng cao giá trị thương phẩm của quả cam. Việc giảm số lần phun thuốc bảo vệ thực vật không chỉ giảm chi phí sản xuất mà còn góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe người sản xuất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh chiều cao cây, đường kính tán giữa các gốc ghép; bảng tổng hợp năng suất và chất lượng quả theo từng công thức phân bón và bọc quả; biểu đồ mức độ sâu bệnh hại giữa các nhóm thí nghiệm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Khuyến khích sử dụng gốc ghép chanh Volca trong nhân giống cam Sành không hạt LĐ6 tại huyện Lục Yên nhằm tăng cường sinh trưởng và năng suất cây trồng. Thời gian áp dụng: ngay trong các vụ trồng mới; Chủ thể thực hiện: các cơ sở sản xuất cây giống và nông dân.

  2. Áp dụng phun phân bón lá Thiên Nông kết hợp với chất kích thích sinh trưởng Gibberellin 50 ppm để thúc đẩy sinh trưởng cành, tăng tỷ lệ đậu quả và nâng cao chất lượng quả. Thời gian phun: 1 tháng/lần, bắt đầu trước khi ra hoa và sau khi đậu quả; Chủ thể: người làm vườn và kỹ thuật viên nông nghiệp.

  3. Triển khai kỹ thuật bọc quả bằng túi giấy hoặc túi dệt sợi tơ nhằm giảm sâu bệnh hại, tăng tỷ lệ quả loại 1 và kéo dài thời gian bảo quản. Thời điểm bọc: sau đậu quả 40-45 ngày; Chủ thể: người trồng cam và các tổ chức hỗ trợ kỹ thuật.

  4. Tăng cường tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cho nông dân về các biện pháp kỹ thuật trên để nâng cao nhận thức và khả năng áp dụng hiệu quả. Thời gian: liên tục hàng năm; Chủ thể: Sở Nông nghiệp, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, các trung tâm khuyến nông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nông dân và hộ sản xuất cam Sành không hạt LĐ6: Nắm bắt các biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, chất lượng quả, giảm sâu bệnh, tăng thu nhập.

  2. Các cơ sở sản xuất cây giống: Áp dụng kết quả nghiên cứu về gốc ghép phù hợp để sản xuất cây giống chất lượng cao, đồng đều.

  3. Chuyên gia, cán bộ kỹ thuật nông nghiệp: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo trong tư vấn kỹ thuật, xây dựng quy trình thâm canh cam Sành không hạt.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Khoa học cây trồng: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả thực nghiệm và cơ sở lý thuyết về cây ăn quả có múi, đặc biệt là cam không hạt.

Câu hỏi thường gặp

  1. Gốc ghép nào phù hợp nhất cho cam Sành không hạt LĐ6 tại Lục Yên?
    Gốc chanh Volca được chứng minh có khả năng sinh trưởng tốt hơn gốc cam Mật, giúp cây cao hơn 20-25% và tán rộng hơn, tạo điều kiện cho năng suất cao.

  2. Phân bón lá và chất kích thích sinh trưởng có tác dụng gì?
    Phân bón lá cung cấp nhanh các chất dinh dưỡng cần thiết, còn chất kích thích sinh trưởng như Gibberellin giúp tăng chiều dài cành, thúc đẩy ra hoa và đậu quả, nâng cao năng suất và chất lượng quả.

  3. Kỹ thuật bọc quả có lợi ích gì?
    Bọc quả giúp ngăn ngừa sâu bệnh, đặc biệt ruồi đục quả, giảm tổn thất, tăng tỷ lệ quả loại 1 lên 40-55%, đồng thời kéo dài thời gian bảo quản quả thêm 3-5 ngày.

  4. Bao lâu nên phun phân bón lá và chất kích thích sinh trưởng?
    Nên phun một tháng một lần, vào thời điểm trời râm mát, tránh phun khi trời mưa hoặc nắng gắt để đảm bảo hiệu quả hấp thu.

  5. Có thể áp dụng các biện pháp này cho các giống cam khác không?
    Các biện pháp kỹ thuật này có thể áp dụng cho nhiều giống cam có múi, tuy nhiên hiệu quả cụ thể cần được thử nghiệm và điều chỉnh phù hợp với từng giống và điều kiện địa phương.

Kết luận

  • Gốc ghép chanh Volca giúp cam Sành không hạt LĐ6 sinh trưởng mạnh hơn, tạo bộ khung tán vững chắc, tăng năng suất và chất lượng quả.
  • Phân bón lá kết hợp với chất kích thích sinh trưởng như Gibberellin thúc đẩy sinh trưởng cành, tăng tỷ lệ đậu quả và cải thiện chất lượng quả.
  • Kỹ thuật bọc quả hiệu quả trong phòng trừ sâu bệnh, giảm tổn thất và nâng cao giá trị thương phẩm.
  • Các biện pháp kỹ thuật này phù hợp với điều kiện sinh thái và sản xuất tại huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, góp phần phát triển bền vững cây cam Sành không hạt.
  • Khuyến nghị triển khai áp dụng rộng rãi, đồng thời tăng cường đào tạo, chuyển giao kỹ thuật cho người dân và các cơ sở sản xuất cây giống.

Tiếp theo, cần mở rộng nghiên cứu đánh giá lâu dài về hiệu quả kinh tế và môi trường của các biện pháp kỹ thuật này, đồng thời phát triển quy trình thâm canh hoàn chỉnh cho cam Sành không hạt LĐ6. Mời các nhà nghiên cứu, cán bộ kỹ thuật và người sản xuất cùng hợp tác để nâng cao giá trị cây cam tại địa phương.