I. Sức khỏe tâm thần của thai phụ trong đại dịch COVID 19
Sức khỏe tâm thần của thai phụ đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ trầm cảm và lo âu ở phụ nữ mang thai tăng đáng kể trong giai đoạn này. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 10%-16% phụ nữ mang thai và 13%-20% phụ nữ sau sinh trên toàn cầu gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Đặc biệt, COVID-19 đã làm gia tăng các triệu chứng tâm lý như căng thẳng, lo lắng và trầm cảm ở thai phụ. Các yếu tố như sự lo lắng về sức khỏe của bản thân và thai nhi, thay đổi lối sống do giãn cách xã hội, và thiếu tiếp cận với dịch vụ y tế đã góp phần vào tình trạng này.
1.1. Tác động của COVID 19 đến sức khỏe tâm thần
COVID-19 không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn gây ra những tác động tâm lý nghiêm trọng. Nghiên cứu tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội giai đoạn 2022-2023 cho thấy, thai phụ phải đối mặt với nhiều áp lực tâm lý như lo lắng về nguy cơ nhiễm bệnh, sự thay đổi trong chăm sóc y tế, và sự cô lập xã hội. Các biện pháp giãn cách xã hội đã làm giảm khả năng tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ tâm lý, khiến nhiều thai phụ không được chăm sóc kịp thời.
1.2. Các triệu chứng tâm lý phổ biến
Các triệu chứng trầm cảm, lo âu, và căng thẳng là những vấn đề phổ biến nhất ở thai phụ trong đại dịch. Nghiên cứu của Grumi (2020) chỉ ra rằng, tỷ lệ trầm cảm ở thai phụ tăng lên 26% trong giai đoạn dịch bệnh. Tại Việt Nam, các nghiên cứu cũng cho thấy, thai phụ thường xuyên gặp phải các vấn đề như lo lắng về sức khỏe của thai nhi, thay đổi ngoại hình, và áp lực từ gia đình.
II. Thực trạng năng lực sức khỏe tâm thần của thai phụ
Năng lực sức khỏe tâm thần (NLSKTT) của thai phụ tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội trong giai đoạn 2022-2023 được đánh giá là còn nhiều hạn chế. Nghiên cứu sử dụng Thang đo Năng lực Sức khỏe Tâm thần (MHLS) cho thấy, phần lớn thai phụ thiếu kiến thức về các rối loạn tâm thần và cách tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ. Điều này dẫn đến việc nhiều thai phụ không nhận biết được các triệu chứng tâm lý của mình hoặc không tìm kiếm sự giúp đỡ kịp thời.
2.1. Nhận thức về sức khỏe tâm thần
Nghiên cứu chỉ ra rằng, nhiều thai phụ không nhận thức đầy đủ về các vấn đề sức khỏe tâm thần. Chỉ một tỷ lệ nhỏ thai phụ biết cách nhận biết các triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu. Điều này cho thấy sự cần thiết của các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần cho thai phụ.
2.2. Khả năng tiếp cận dịch vụ hỗ trợ
Khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế và hỗ trợ tâm lý của thai phụ còn hạn chế. Nhiều thai phụ không biết cách tìm kiếm thông tin hoặc không tin tưởng vào các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần. Điều này làm gia tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm thần không được điều trị.
III. Các yếu tố liên quan đến năng lực sức khỏe tâm thần
Nghiên cứu tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã xác định các yếu tố liên quan đến năng lực sức khỏe tâm thần của thai phụ. Các yếu tố này bao gồm trình độ học vấn, điều kiện kinh tế, và sự hỗ trợ từ gia đình. Những thai phụ có trình độ học vấn cao hơn và điều kiện kinh tế tốt hơn thường có năng lực sức khỏe tâm thần tốt hơn.
3.1. Yếu tố cá nhân
Các yếu tố cá nhân như tuổi tác, trình độ học vấn, và tình trạng kinh tế có ảnh hưởng lớn đến năng lực sức khỏe tâm thần. Thai phụ trẻ tuổi và có trình độ học vấn thấp thường gặp khó khăn hơn trong việc nhận biết và xử lý các vấn đề tâm lý.
3.2. Yếu tố gia đình và xã hội
Sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện năng lực sức khỏe tâm thần của thai phụ. Những thai phụ nhận được sự quan tâm và hỗ trợ từ người thân thường có khả năng đối phó tốt hơn với các vấn đề tâm lý.
IV. Giải pháp và khuyến nghị
Để cải thiện năng lực sức khỏe tâm thần của thai phụ, cần có các giải pháp toàn diện từ phía chính sách y tế, dịch vụ chăm sóc sức khỏe, và cộng đồng. Các chương trình giáo dục, tư vấn tâm lý, và hỗ trợ từ gia đình cần được triển khai rộng rãi.
4.1. Chính sách y tế
Các chính sách y tế cần tập trung vào việc cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần cho thai phụ. Điều này bao gồm việc đào tạo nhân viên y tế và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ tâm lý tại các cơ sở y tế.
4.2. Hỗ trợ từ cộng đồng
Cộng đồng cần đóng vai trò tích cực trong việc hỗ trợ thai phụ. Các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần cần được triển khai rộng rãi để giúp thai phụ nhận biết và xử lý các vấn đề tâm lý kịp thời.
