I. Tổng quan về năng lực hành vi dân sự của cá nhân
Năng lực hành vi dân sự của cá nhân theo Bộ luật Dân sự 2015 được hiểu là khả năng của cá nhân trong việc thực hiện các hành vi dân sự có ý chí. Năng lực này có sự phân biệt rõ ràng giữa năng lực pháp luật và năng lực hành vi. Theo Bộ luật Dân sự 2015, mỗi cá nhân đều được công nhận có năng lực pháp luật dân sự từ khi sinh ra và chỉ mất đi khi chết. Tuy nhiên, năng lực hành vi lại phụ thuộc vào khả năng nhận thức và kiểm soát hành vi của cá nhân. Đặc điểm này nhấn mạnh rằng không phải tất cả cá nhân đều có thể tham gia vào các giao dịch dân sự một cách đầy đủ. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các chủ thể tham gia giao dịch. Lịch sử quy định về năng lực hành vi dân sự của cá nhân cũng đã trải qua nhiều giai đoạn, từ thời kỳ phong kiến, thời kỳ Pháp thuộc cho đến hiện nay, cho thấy sự phát triển và hoàn thiện của pháp luật Việt Nam trong việc điều chỉnh các quan hệ dân sự.
1.1 Khái niệm và đặc điểm của năng lực hành vi dân sự
Khái niệm năng lực hành vi dân sự của cá nhân được xác định là khả năng của cá nhân trong việc thực hiện các hành vi pháp lý. Đặc điểm của năng lực này là tính chất chủ thể, tức là cá nhân phải có khả năng nhận thức và kiểm soát hành vi của mình để có thể thực hiện các giao dịch dân sự. Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ về các điều kiện cần thiết để xác định một cá nhân có đủ năng lực hành vi hay không. Điều này không chỉ giúp phân định rõ ràng quyền và nghĩa vụ của cá nhân trong các quan hệ dân sự mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi của những người tham gia giao dịch. Đặc biệt, việc quy định các mức độ năng lực hành vi cũng giúp giải quyết nhiều vấn đề pháp lý phát sinh trong thực tiễn. Điều này thể hiện rõ ràng qua các quy định về trách nhiệm pháp lý của cá nhân trong việc thực hiện các giao dịch dân sự.
II. Thực trạng pháp luật và thực trạng thực hiện các quy định pháp luật về năng lực hành vi dân sự của cá nhân theo Bộ luật Dân sự năm 2015
Thực trạng pháp luật về năng lực hành vi dân sự của cá nhân theo Bộ luật Dân sự 2015 cho thấy có nhiều điểm tiến bộ, nhưng vẫn tồn tại một số hạn chế trong việc áp dụng. Năng lực hành vi dân sự được chia thành ba loại: năng lực hành vi đầy đủ, năng lực hành vi một phần và mất năng lực hành vi. Việc phân loại này giúp xác định rõ quyền và nghĩa vụ của từng cá nhân trong các giao dịch dân sự. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng nhiều cá nhân vẫn gặp khó khăn trong việc xác định năng lực hành vi của mình, đặc biệt là trong các trường hợp liên quan đến người chưa thành niên hoặc người có vấn đề về nhận thức. Để giải quyết vấn đề này, cần có những hướng dẫn cụ thể hơn từ các cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, việc bảo vệ quyền lợi của những cá nhân không có năng lực hành vi cũng cần được quan tâm hơn, nhằm đảm bảo sự công bằng trong các quan hệ dân sự.
2.1 Năng lực hành vi dân sự đầy đủ và một phần
Năng lực hành vi dân sự đầy đủ cho phép cá nhân thực hiện mọi giao dịch mà không bị hạn chế. Ngược lại, năng lực hành vi một phần có thể bị giới hạn bởi độ tuổi hoặc tình trạng sức khỏe. Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ rằng cá nhân từ đủ 18 tuổi trở lên sẽ có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Tuy nhiên, trong thực tiễn, nhiều cá nhân chưa đủ tuổi hoặc gặp khó khăn trong nhận thức vẫn tham gia vào các giao dịch dân sự, dẫn đến nhiều tranh chấp pháp lý. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc xây dựng các quy định chặt chẽ hơn về thẩm quyền và trách nhiệm pháp lý của các cá nhân trong các giao dịch. Việc này không chỉ bảo vệ quyền lợi của cá nhân mà còn đảm bảo sự ổn định của hệ thống pháp luật.
