Nghiên cứu nâng cao nhận thức của bà mẹ về chế độ ăn cho trẻ dưới 24 tháng tuổi sau can thiệp giáo dục dinh dưỡng

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo, dễ tiêu hóa và hấp thu cho trẻ sơ sinh. Sữa mẹ chứa protein, lipid, carbohydrate, vitamin và khoáng chất với tỷ lệ cân đối, phù hợp với nhu cầu của trẻ. Đặc biệt, sữa non chứa nhiều kháng thể giúp trẻ chống lại các bệnh nhiễm khuẩn. Sữa mẹ còn giúp cải thiện tâm lý cho cả mẹ và bé, tăng cường sự gắn kết tình cảm. Theo khuyến cáo của WHO, trẻ nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu để đảm bảo sự phát triển tốt nhất.

Từ 6 tháng tuổi, sữa mẹ không còn đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng ngày càng tăng của trẻ. Do đó, cần bổ sung các thức ăn khác, gọi là ăn bổ sung hay ăn dặm. Thức ăn bổ sung cần giàu năng lượng, chất dinh dưỡng và đa dạng để hỗ trợ sự phát triển của trẻ. Thời điểm bắt đầu ăn bổ sung hợp lý nhất là khi trẻ tròn 6 tháng tuổi (180 ngày). Cần lưu ý rằng thức ăn bổ sung không thay thế hoàn toàn sữa mẹ mà chỉ là bổ sung thêm các chất dinh dưỡng cần thiết.

Một số sai lầm thường gặp trong chế độ ăn của trẻ dưới 24 tháng tuổi bao gồm: cho trẻ ăn bổ sung quá sớm hoặc quá muộn, lựa chọn thực phẩm không phù hợp với lứa tuổi, chế biến thức ăn không đúng cách làm mất chất dinh dưỡng, cho trẻ ăn quá nhiều hoặc quá ít, và không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Những sai lầm này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho trẻ, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ.

Nhận thức của bà mẹ về dinh dưỡng có ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng dinh dưỡng của trẻ. Những bà mẹ có kiến thức đúng về dinh dưỡng sẽ có xu hướng cho con ăn uống hợp lý hơn, đảm bảo cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Ngược lại, những bà mẹ thiếu kiến thức về dinh dưỡng có thể mắc phải những sai lầm trong chế độ ăn của con, dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng và các vấn đề sức khỏe khác. Nghiên cứu của tác giả Lê Thị Năng cho thấy mối liên quan giữa kiến thức, thái độ của bà mẹ với tình trạng SDD của con.

Để xây dựng một chương trình giáo dục dinh dưỡng hiệu quả, cần xác định rõ mục tiêu, đối tượng và nội dung giáo dục. Chương trình cần được thiết kế dựa trên nhu cầu thực tế của cộng đồng và phù hợp với điều kiện kinh tế, văn hóa của địa phương. Cần có sự tham gia của các chuyên gia dinh dưỡng, cán bộ y tế và các tổ chức xã hội để đảm bảo tính khoa học và thực tiễn của chương trình.

Để tiếp cận được nhiều đối tượng, cần sử dụng các phương pháp truyền thông đa dạng như: tư vấn trực tiếp tại các cơ sở y tế, tổ chức các buổi nói chuyện tại cộng đồng, phát tờ rơi, áp phích, sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng như: truyền hình, radio, báo chí, internet. Cần chú trọng đến việc sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, hình ảnh minh họa sinh động và các thông điệp truyền thông hấp dẫn để thu hút sự chú ý của người học.

Sau khi triển khai chương trình giáo dục, cần đánh giá hiệu quả để có những điều chỉnh phù hợp. Việc đánh giá có thể được thực hiện thông qua các phương pháp như: khảo sát kiến thức, thái độ và thực hành của người học, theo dõi tình trạng dinh dưỡng của trẻ, và phỏng vấn sâu các đối tượng liên quan. Kết quả đánh giá sẽ giúp cải thiện chất lượng chương trình và đảm bảo đạt được mục tiêu đề ra.

Trước khi can thiệp giáo dục dinh dưỡng, nhận thức của các bà mẹ về chế độ ăn cho con còn nhiều hạn chế. Sau can thiệp, nhận thức của các bà mẹ đã được cải thiện đáng kể, đặc biệt là về thời gian nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn, khái niệm ăn bổ sung, và số lượng mỗi bữa ăn cho trẻ theo độ tuổi. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê, chứng tỏ hiệu quả của chương trình giáo dục.

Nghiên cứu tại huyện Thạch Hà đã rút ra những bài học kinh nghiệm quan trọng trong việc triển khai các chương trình giáo dục dinh dưỡng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan y tế, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội. Nội dung giáo dục cần phù hợp với trình độ và nhu cầu của người học. Cần sử dụng các phương pháp truyền thông đa dạng và linh hoạt để tiếp cận được nhiều đối tượng. Cần đánh giá hiệu quả của chương trình để có những điều chỉnh phù hợp.

Trong tương lai, cần có những hướng đi mới trong giáo dục dinh dưỡng, như: tăng cường sử dụng công nghệ thông tin để truyền tải thông tin, phát triển các chương trình giáo dục trực tuyến, và xây dựng các cộng đồng hỗ trợ dinh dưỡng trực tuyến. Cần chú trọng đến việc giáo dục dinh dưỡng cho cả gia đình, không chỉ riêng bà mẹ, để tạo ra một môi trường dinh dưỡng lành mạnh cho trẻ.

Để cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em, cần có những chính sách hỗ trợ từ nhà nước, như: tăng cường đầu tư cho các chương trình dinh dưỡng, cung cấp các sản phẩm dinh dưỡng miễn phí hoặc giá rẻ cho trẻ em nghèo, và xây dựng các hệ thống giám sát dinh dưỡng hiệu quả. Cần có sự phối hợp giữa các bộ, ngành liên quan để đảm bảo thực hiện hiệu quả các chính sách này.