Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục tiếng Anh tại Việt Nam, kỹ năng nói được xem là một trong những kỹ năng khó khăn nhất đối với học sinh, đặc biệt là học sinh THPT. Theo khảo sát với 272 học sinh lớp 11 tại trường THPT Trần Phú, có tới 44,1% học sinh cho rằng kỹ năng nói rất khó, 55% chỉ tham gia hoạt động nói trong lớp một cách thỉnh thoảng, và 61,4% học sinh thiếu từ vựng để giao tiếp hiệu quả. Bên cạnh đó, 78,3% học sinh chưa từng nghe về phương pháp học tập hợp tác (cooperative learning). Vấn đề chính được đặt ra là làm thế nào để nâng cao kỹ năng nói cho học sinh trong điều kiện lớp học đông, học sinh thiếu tự tin và ít có cơ hội thực hành.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả của việc sử dụng hoạt động nhóm trong việc nâng cao kỹ năng nói cho học sinh, đồng thời khảo sát nhận thức của giáo viên về phương pháp học tập hợp tác và tác động của nó đến kỹ năng nói của học sinh. Nghiên cứu được thực hiện tại trường THPT Trần Phú, tỉnh Quảng Ninh, trong năm học 2018-2019, với sự tham gia của 272 học sinh và 10 giáo viên tiếng Anh.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng thực tiễn về hiệu quả của hoạt động nhóm trong giảng dạy tiếng Anh, góp phần cải thiện chất lượng dạy học và nâng cao sự tự tin, khả năng giao tiếp của học sinh, từ đó thúc đẩy sự phát triển toàn diện kỹ năng ngôn ngữ.


Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

  • Lý thuyết Communicative Language Teaching (CLT): CLT nhấn mạnh việc phát triển năng lực giao tiếp thực tế của người học, coi trọng sự tương tác và sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống giao tiếp thực tế. CLT giúp chuyển đổi vai trò của giáo viên từ người truyền đạt sang người hỗ trợ, tạo điều kiện cho học sinh chủ động tham gia.

  • Lý thuyết Cooperative Language Learning (Học tập hợp tác): Học tập hợp tác dựa trên nguyên tắc tương tác tích cực giữa các thành viên trong nhóm, bao gồm các yếu tố như phụ thuộc tích cực, trách nhiệm cá nhân, phát triển xã hội và nhận thức, và tương tác. Phương pháp này giúp tăng cường sự tham gia, tự tin và kỹ năng xã hội của học sinh.

  • Khái niệm chính:

    • Kỹ năng nói (Speaking skill): Khả năng truyền đạt ý tưởng, thông tin bằng lời nói một cách lưu loát và chính xác.
    • Hoạt động nhóm (Group work): Học sinh làm việc cùng nhau trong nhóm nhỏ để hoàn thành nhiệm vụ học tập.
    • Tự tin giao tiếp (Communicative confidence): Mức độ thoải mái và sẵn sàng tham gia giao tiếp bằng tiếng Anh.
    • Sự tham gia lớp học (Classroom participation): Mức độ học sinh tích cực tham gia các hoạt động học tập.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods), kết hợp giữa khảo sát định lượng và phỏng vấn định tính nhằm thu thập dữ liệu toàn diện.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Đối tượng: 272 học sinh lớp 11 trường THPT Trần Phú, 10 giáo viên tiếng Anh tại các trường THPT ở Quảng Ninh.
    • Công cụ thu thập dữ liệu: Bảng hỏi dành cho học sinh và giáo viên, phỏng vấn bán cấu trúc với giáo viên.
  • Phương pháp phân tích:

    • Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS và Microsoft Excel để tính toán các chỉ số trung bình, tỷ lệ phần trăm.
    • Dữ liệu định tính từ phỏng vấn được ghi âm, phiên âm, dịch và phân tích nội dung để làm rõ nhận thức và kinh nghiệm của giáo viên.
  • Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2018-2019 tại trường THPT Trần Phú, tỉnh Quảng Ninh.


Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Khó khăn trong kỹ năng nói: 44,1% học sinh cho rằng kỹ năng nói rất khó, 61,4% thiếu từ vựng, 78,3% chưa từng biết về học tập hợp tác. Điều này cho thấy học sinh gặp nhiều rào cản trong việc phát triển kỹ năng nói.

  2. Nhận thức và thái độ của học sinh: 72% học sinh đồng ý rằng hoạt động nhóm giúp cải thiện kỹ năng nói, 49,6% thích làm việc nhóm trong giờ học nói, 57% thấy dễ dàng khi làm việc nhóm.

  3. Nhận thức của giáo viên: 70% giáo viên thường xuyên sử dụng hoạt động nhóm trong dạy nói, 80% cho rằng học tập hợp tác nâng cao sự tham gia của học sinh, 100% đồng ý rằng hoạt động nhóm cải thiện kỹ năng nói của học sinh.

  4. Vấn đề trong thực hiện: 80% giáo viên và học sinh đều gặp khó khăn khi làm việc nhóm như khó diễn đạt ý tưởng, sự không đồng đều trong tham gia, và tiếng ồn trong lớp.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hoạt động nhóm là phương pháp hiệu quả để nâng cao kỹ năng nói cho học sinh trong môi trường EFL. Việc học sinh thiếu tự tin và từ vựng hạn chế là nguyên nhân chính khiến kỹ năng nói kém phát triển. Hoạt động nhóm tạo ra môi trường giao tiếp thân thiện, giảm áp lực cá nhân, giúp học sinh tự tin hơn khi nói tiếng Anh.

So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với quan điểm của Johnson & Johnson (1991) về lợi ích của học tập hợp tác trong việc tăng cường sự tham gia và tự tin của học sinh. Tuy nhiên, việc quản lý lớp học đông và kỹ năng tổ chức nhóm của giáo viên vẫn là thách thức cần được giải quyết.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ học sinh cảm nhận khó khăn, mức độ tham gia và sự ủng hộ hoạt động nhóm, cũng như bảng tổng hợp ý kiến giáo viên về hiệu quả và khó khăn khi áp dụng.


Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo giáo viên về kỹ năng tổ chức hoạt động nhóm: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý lớp học đông và kỹ thuật thiết kế hoạt động nhóm hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy. Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo, nhà trường. Thời gian: 6 tháng.

  2. Xây dựng tài liệu hướng dẫn và mẫu hoạt động nhóm: Phát triển bộ tài liệu mẫu, kịch bản hoạt động nhóm phù hợp với trình độ học sinh nhằm hỗ trợ giáo viên triển khai dễ dàng. Chủ thể: Nhà trường, giáo viên chủ nhiệm. Thời gian: 3 tháng.

  3. Khuyến khích học sinh tham gia các câu lạc bộ tiếng Anh và hoạt động ngoại khóa: Tạo môi trường thực hành kỹ năng nói ngoài giờ học để tăng cường sự tự tin và kỹ năng giao tiếp. Chủ thể: Nhà trường, giáo viên ngoại khóa. Thời gian: Liên tục.

  4. Áp dụng đánh giá đa dạng và phản hồi tích cực: Sử dụng các hình thức đánh giá tự đánh giá, đồng đánh giá và đánh giá của giáo viên để khích lệ học sinh phát triển kỹ năng nói. Chủ thể: Giáo viên bộ môn. Thời gian: Trong mỗi học kỳ.


Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh THPT: Nắm bắt phương pháp học tập hợp tác và kỹ thuật tổ chức hoạt động nhóm để nâng cao hiệu quả giảng dạy kỹ năng nói.

  2. Nhà quản lý giáo dục: Đánh giá và xây dựng chính sách đào tạo, hỗ trợ giáo viên trong việc áp dụng phương pháp dạy học hiện đại.

  3. Sinh viên ngành Sư phạm tiếng Anh: Học hỏi kinh nghiệm thực tiễn và lý thuyết về phương pháp dạy học giao tiếp và học tập hợp tác.

  4. Nghiên cứu sinh và học giả trong lĩnh vực ngôn ngữ học ứng dụng: Tham khảo dữ liệu thực nghiệm và phân tích về tác động của hoạt động nhóm trong giảng dạy tiếng Anh.


Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động nhóm có thực sự giúp cải thiện kỹ năng nói không?
    Có, 72% học sinh và 100% giáo viên trong nghiên cứu đồng ý rằng hoạt động nhóm giúp tăng cường kỹ năng nói thông qua việc tạo cơ hội thực hành và giảm áp lực cá nhân.

  2. Làm thế nào để quản lý lớp học đông khi áp dụng hoạt động nhóm?
    Giáo viên cần được đào tạo kỹ năng tổ chức nhóm, phân chia nhóm nhỏ từ 2-4 học sinh, phân công vai trò rõ ràng và giám sát chặt chẽ để duy trì trật tự.

  3. Học sinh gặp khó khăn gì khi làm việc nhóm?
    Khó diễn đạt ý tưởng (42,6%), sợ mắc lỗi, sự không đồng đều trong tham gia và tiếng ồn là những khó khăn phổ biến cần được khắc phục.

  4. Giáo viên nên đánh giá kỹ năng nói của học sinh như thế nào?
    Nên kết hợp đánh giá tự đánh giá, đồng đánh giá và đánh giá của giáo viên để tạo phản hồi đa chiều, khích lệ học sinh phát triển.

  5. Làm sao để tăng sự tự tin cho học sinh khi nói tiếng Anh?
    Tạo môi trường học tập thân thiện, sử dụng hoạt động nhóm, khuyến khích thực hành thường xuyên và phản hồi tích cực giúp học sinh giảm lo lắng và tăng tự tin.


Kết luận

  • Hoạt động nhóm là phương pháp hiệu quả giúp nâng cao kỹ năng nói và sự tự tin cho học sinh THPT.
  • Học sinh gặp nhiều khó khăn về từ vựng, tự tin và thiếu cơ hội thực hành nói trong lớp học truyền thống.
  • Giáo viên nhận thức rõ lợi ích của học tập hợp tác nhưng còn gặp khó khăn trong tổ chức và quản lý lớp học đông.
  • Cần có các giải pháp đào tạo giáo viên, xây dựng tài liệu và tạo môi trường học tập tích cực để phát huy hiệu quả hoạt động nhóm.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho việc đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh tại các trường phổ thông ở Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Triển khai các khóa đào tạo kỹ năng tổ chức hoạt động nhóm cho giáo viên và áp dụng rộng rãi phương pháp học tập hợp tác trong giảng dạy tiếng Anh.