I. Lý do chọn đề tài và Mục đích nghiên cứu
Tác giả lựa chọn đề tài "Biện pháp nâng cao hứng thú học tập cho học sinh thông qua tổ chức trò chơi khi dạy phân môn sinh học KHTN 6 (Sách Chân trời sáng tạo)" xuất phát từ thực tế việc tổ chức trò chơi trong giờ học Sinh học chưa được nhiều giáo viên quan tâm. Nhiều người cho rằng trò chơi gây ồn ào, mất thời gian chuẩn bị và không phù hợp với học sinh THCS. Tuy nhiên, tác giả nhận thấy trò chơi có thể phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, kích thích sự tò mò, ham hiểu biết của các em, đặc biệt là trong môn Sinh học với những kiến thức trừu tượng, dễ gây căng thẳng. Mục đích nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm này là hướng dẫn thiết kế, xây dựng và tổ chức các trò chơi học tập, rèn luyện tư duy, kỹ năng quan sát, phân tích, tổng hợp cho học sinh, đồng thời vận dụng phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, tạo không khí học tập phấn khởi, hào hứng.
II. Cơ sở lý luận và Thực trạng
Sáng kiến kinh nghiệm này dựa trên cơ sở lý luận về vai trò của trò chơi trong dạy học Sinh học. Trò chơi được xem là một hoạt động học tập nhẹ nhàng, hiệu quả, kích thích tinh thần học tập của học sinh. Đặc biệt, với lứa tuổi học sinh lớp 6, tâm lý tò mò, thích khám phá, "học mà chơi, chơi mà học" rất phù hợp với việc ứng dụng trò chơi trong giảng dạy. Thực trạng cho thấy việc tổ chức trò chơi trong giờ học Sinh học chưa phổ biến. Tác giả cho rằng việc xây dựng trò chơi phù hợp với nội dung bài học không quá khó, chỉ cần 5-7 phút là có thể tổ chức được một trò chơi hiệu quả, giúp học sinh tiếp thu kiến thức, củng cố bài học và giáo dục thái độ học tập.
III. Cấu trúc trò chơi và Ví dụ minh họa
Sáng kiến kinh nghiệm đề xuất cấu trúc của một trò chơi học tập gồm 6 bước: 1. Xác định mục tiêu, 2. Lựa chọn trò chơi, 3. Chuẩn bị, 4. Phân vai, 5. Chơi, 6. Nhận xét, đánh giá. Tài liệu nhấn mạnh vai trò của giáo viên trong việc điều khiển, dẫn dắt trò chơi một cách linh hoạt, công bằng và tạo không khí vui tươi. Một số trò chơi được đề xuất như: Giải ô chữ, Gắn chú thích cho tranh, Tiếp sức,... Ví dụ minh họa với trò chơi "Giải ô chữ" trong bài ôn tập chương VIII "Đa dạng thế giới sống" cho thấy cách thức thiết kế câu hỏi, tổ chức trò chơi và thảo luận sau khi kết thúc, giúp học sinh củng cố kiến thức về sự đa dạng của thế giới sống.
IV. Đánh giá và Ứng dụng thực tiễn
Sáng kiến kinh nghiệm này mang giá trị thực tiễn cao, giúp giáo viên có thêm ý tưởng và phương pháp tổ chức các hoạt động học tập sinh động, hiệu quả. Việc áp dụng trò chơi vào dạy học Sinh học không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn rèn luyện các kỹ năng cần thiết như quan sát, phân tích, tổng hợp, làm việc nhóm. Việc đưa ra các ví dụ cụ thể, chi tiết về cách thức tổ chức từng trò chơi giúp giáo viên dễ dàng áp dụng vào thực tế giảng dạy. Sáng kiến này khuyến khích sự đổi mới phương pháp dạy học, hướng đến việc lấy học sinh làm trung tâm, tạo môi trường học tập tích cực và thú vị. Tuy nhiên, cần lưu ý đến việc lựa chọn trò chơi phù hợp với nội dung bài học, thời gian và điều kiện của lớp học để đạt hiệu quả tốt nhất.
