Nghiên Cứu Nâng Cao Độ Bền Cơ Lý và Khả Năng Chịu Nhiệt cho Vật Liệu Cao Su Nitril

• Tác giả: Nguyễn Duy Hiển
• Người hướng dẫn: TS. Trương Thanh Tú
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Hóa lý thuyết và Hóa lý
• Đề tài: Nghiên Cứu Nâng Cao Độ Bền Cơ Lý Và Khả Năng Chịu Nhiệt Cho Vật Liệu Trên Cơ Sở Cao Su Nitril
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN
• 1.1. SƠ LƯỢC VỂ NHIÊN LIỆU RẮN SỬ DỤNG ĐỂ CHẾ TẠO ĐỘNG CƠ CHO VẬT THỂ BAY
• 1.2. Nhiên liệu keo
• 1.3. Nhiên liệu rắn hỗn hợp
• 1.4. Các chất phụ gia cho nhiên liệu rắn hỗn hợp
• 1.5. Các phụ gia giúp thay đổi khả năng công nghệ
• 1.6. MỘT SỐ VẬT LIỆU DÙNG ĐỂ CHẾ TẠO LỚP CHỐNG CHÁY CHO NHIÊN LIỆU RẮN HỖN HỢP
• 1.6.1. Ý nghĩa của phương pháp chống cháy
• 1.6.2. Sự cháy và quá trình ức chế cháy của polyme
• 2. CHƯƠNG II: HÓA CHẤT VÀ THIẾT BỊ, DỤNG CỤ
• 2.1. Thiết bị, dụng cụ
• 2.2. Các thiết bị dùng để phân tích, đo đạc các tính năng của vật liệu
• 2.3. QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO VẬT LIỆU
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. KẾT QUẢ KHẢO SÁT, PHÂN TÍCH MẪU VẬT LIỆU CHỐNG CHÁY CHO THỎI NHIÊN LIỆU RẮN HỖN HỢP DO NGA CHẾ TẠO. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHẾ TẠO VẬT LIỆU
• 3.1.1. Kết quả chế tạo vật liệu từ cao su NBR-26 gốc (không có bột độn)
• 3.1.2. Kết quả chế tạo vật liệu từ cao su NBR-26 gia cường bằng nhựa PF. Nghiên cứu nâng cao khả năng cán luyện, xuất tấm cho vật liệu
• 3.1.3. Nghiên cứu nâng cao khả năng chống cháy cho vật liệu
• 3.2. TỔNG HỢP CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHẾ TẠO VẬT LIỆU
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Cao Su Nitril Tính Chất và Ứng Dụng

Cao su nitril (NBR), hay còn gọi là Nitrile Butadiene Rubber, là một loại cao su tổng hợp được tạo ra từ quá trình đồng trùng hợp butadien và acrylonitrile. Tỷ lệ acrylonitrile ảnh hưởng trực tiếp đến các tính chất cơ lý và khả năng kháng dầu của vật liệu. Hàm lượng acrylonitrile cao hơn giúp tăng khả năng kháng dầu, nhưng lại làm giảm tính linh hoạt ở nhiệt độ thấp. NBR nổi bật với khả năng chống chịu tốt với dầu, nhiên liệu, và nhiều loại hóa chất, làm cho nó trở thành vật liệu lý tưởng cho các ứng dụng trong ngành công nghiệp ô tô, hàng không vũ trụ và sản xuất công nghiệp. Các ứng dụng phổ biến bao gồm gioăng, phớt, ống dẫn nhiên liệu và các sản phẩm cao su kỹ thuật khác. Tính chất nhiệt của NBR cũng là một yếu tố quan trọng, đặc biệt khi sử dụng trong môi trường nhiệt độ cao.

1.1. Thành Phần và Ảnh Hưởng của Tỷ Lệ Acrylonitrile

Tỷ lệ acrylonitrile trong cao su nitril quyết định nhiều đặc tính quan trọng. Hàm lượng cao acrylonitrile (trên 45%) cải thiện đáng kể khả năng kháng dầu và kháng hóa chất, nhưng đồng thời làm giảm độ mềm dẻo và khả năng chịu nhiệt độ thấp. Ngược lại, hàm lượng acrylonitrile thấp hơn (dưới 30%) giúp cao su mềm dẻo hơn và chịu được nhiệt độ thấp tốt hơn, nhưng lại giảm khả năng kháng dầu. Việc lựa chọn tỷ lệ acrylonitrile phù hợp là rất quan trọng để đáp ứng yêu cầu cụ thể của từng ứng dụng. Các nhà sản xuất thường điều chỉnh tỷ lệ này để tối ưu hóa các tính chất cơ lý và tính chất nhiệt của sản phẩm cuối cùng.

1.2. Ứng Dụng Tiêu Biểu Của Cao Su Nitril Trong Công Nghiệp

Cao su nitril được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp nhờ vào các đặc tính vượt trội của nó. Trong ngành ô tô, NBR được sử dụng để sản xuất gioăng, phớt, ống dẫn nhiên liệu và các bộ phận khác tiếp xúc với dầu và nhiên liệu. Trong ngành hàng không vũ trụ, NBR được dùng trong các ứng dụng tương tự, nơi yêu cầu khả năng kháng hóa chất và khả năng chịu nhiệt cao. Ngoài ra, NBR còn được sử dụng trong sản xuất găng tay bảo hộ, ống mềm công nghiệp và nhiều sản phẩm cao su kỹ thuật khác. Ứng dụng của cao su nitril chịu nhiệt ngày càng được mở rộng do nhu cầu về vật liệu có độ bền cao trong môi trường khắc nghiệt.

II. Thách Thức Độ Bền Cơ Lý và Chịu Nhiệt Của Cao Su Nitril

Mặc dù cao su nitril sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội, nhưng vẫn tồn tại những hạn chế về độ bền cơ lý và khả năng chịu nhiệt. Trong môi trường nhiệt độ cao, NBR có thể bị suy giảm độ bền kéo, độ giãn dài khi đứt và độ cứng. Quá trình lão hóa cũng diễn ra nhanh hơn, làm giảm tuổi thọ của sản phẩm. Ngoài ra, khả năng chịu mài mòn của NBR cũng cần được cải thiện để đáp ứng yêu cầu của các ứng dụng đòi hỏi độ bền cao. Các nhà nghiên cứu và kỹ sư liên tục tìm kiếm các phương pháp cải thiện cao su nitril để khắc phục những hạn chế này và mở rộng phạm vi ứng dụng của vật liệu.

2.1. Ảnh Hưởng Của Nhiệt Độ Đến Tính Chất Cơ Lý Của NBR

Ảnh hưởng của nhiệt độ đến cao su nitril là một vấn đề quan trọng cần được xem xét. Khi nhiệt độ tăng, độ bền kéo và độ giãn dài khi đứt của NBR thường giảm đáng kể. Điều này là do sự suy yếu của các liên kết ngang trong cao su nitril và sự gia tăng tính linh hoạt của các mạch polyme. Ngoài ra, nhiệt độ cao cũng có thể gây ra quá trình lão hóa nhanh hơn, dẫn đến sự thay đổi cấu trúc và tính chất của vật liệu. Việc sử dụng chất ổn định nhiệt cao su nitril có thể giúp làm chậm quá trình này, nhưng vẫn cần có các giải pháp khác để cải thiện khả năng chịu nhiệt của NBR.

2.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Độ Bền Cơ Học Của Cao Su Nitril

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến độ bền cơ học của cao su nitril, bao gồm thành phần hóa học, quá trình lưu hóa cao su nitril, và sự hiện diện của các chất độn tăng cường cao su nitril. Tỷ lệ acrylonitrile, như đã đề cập, có ảnh hưởng lớn đến độ cứng và độ bền kéo của vật liệu. Quá trình lưu hóa không đúng cách có thể dẫn đến sự hình thành các liên kết ngang không đều, làm giảm độ bền xé cao su nitril và độ bền va đập cao su nitril. Việc sử dụng các phụ gia tăng bền cao su nitril như nano silica cao su nitril hoặc carbon black cao su nitril có thể cải thiện đáng kể độ bền cơ lý của NBR.

III. Phương Pháp Nâng Cao Độ Bền Cơ Lý Cao Su Nitril Bí Quyết

Để nâng cao độ bền cơ lý của cao su nitril, có nhiều phương pháp cải thiện cao su nitril đã được nghiên cứu và áp dụng. Một trong những phương pháp phổ biến là sử dụng các chất độn tăng cường cao su nitril như nano silica, carbon black, hoặc graphene. Các chất độn này giúp tăng cường cấu trúc mạng lưới cao su nitril, làm tăng độ bền kéo, độ cứng và khả năng chịu mài mòn. Ngoài ra, việc tối ưu hóa quá trình lưu hóa cao su nitril cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tính chất cơ lý của vật liệu. Sử dụng các phụ gia tăng bền cao su nitril và điều chỉnh các thông số lưu hóa có thể tạo ra các liên kết ngang bền vững hơn, giúp tăng cường độ bền và tuổi thọ của sản phẩm.

3.1. Sử Dụng Nano Silica và Carbon Black Ưu Điểm Vượt Trội

Nano silica cao su nitril và carbon black cao su nitril là hai loại chất độn tăng cường phổ biến được sử dụng để cải thiện độ bền cơ lý của NBR. Nano silica có kích thước hạt rất nhỏ, giúp phân tán đều trong ma trận cao su và tạo ra sự tương tác tốt giữa chất độn và polyme. Điều này dẫn đến sự gia tăng đáng kể về độ bền kéo, độ cứng và khả năng chịu xé. Carbon black, với cấu trúc đặc biệt, cũng có tác dụng tương tự, nhưng thường được sử dụng với hàm lượng cao hơn để đạt được hiệu quả tương đương. Việc kết hợp cả hai loại chất độn này có thể mang lại hiệu quả tối ưu, cải thiện đồng thời nhiều tính chất cơ lý của NBR.

3.2. Tối Ưu Hóa Quá Trình Lưu Hóa Để Tăng Cường Liên Kết Ngang

Quá trình lưu hóa cao su nitril là một yếu tố then chốt trong việc xác định tính chất cơ lý của sản phẩm cuối cùng. Việc sử dụng đúng loại chất lưu hóa và điều chỉnh các thông số lưu hóa (nhiệt độ, thời gian, áp suất) có thể tạo ra các liên kết ngang bền vững và đồng đều trong ma trận cao su. Lưu hóa quá mức có thể dẫn đến sự suy giảm độ giãn dài khi đứt và độ bền va đập, trong khi lưu hóa không đủ có thể làm giảm độ bền kéo và độ cứng. Do đó, việc xác định điều kiện lưu hóa tối ưu là rất quan trọng để đạt được tính chất cơ lý mong muốn. Các phương pháp như phân tích nhiệt vi sai (DTA) cao su nitril và phân tích quét nhiệt vi sai (DSC) cao su nitril có thể được sử dụng để nghiên cứu quá trình lưu hóa và xác định các thông số tối ưu.

IV. Nâng Cao Khả Năng Chịu Nhiệt Cao Su Nitril Giải Pháp Hiệu Quả

Để nâng cao khả năng chịu nhiệt của cao su nitril, một số giải pháp hiệu quả đã được phát triển. Sử dụng chất ổn định nhiệt cao su nitril là một phương pháp phổ biến để làm chậm quá trình lão hóa và suy giảm tính chất cơ lý ở nhiệt độ cao. Ngoài ra, việc sử dụng cao su nitril biến tính như HNBR (Hydrogenated Nitrile Butadiene Rubber) cũng là một lựa chọn tốt, vì HNBR có khả năng chịu nhiệt và kháng dầu tốt hơn so với NBR thông thường. Các phương pháp cải thiện cao su nitril khác bao gồm việc sử dụng các phụ gia đặc biệt và điều chỉnh cấu trúc mạng lưới cao su nitril để tăng cường độ bền nhiệt.

4.1. Sử Dụng Chất Ổn Định Nhiệt Bảo Vệ Cao Su Nitril Khỏi Lão Hóa

Chất ổn định nhiệt cao su nitril đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ NBR khỏi quá trình lão hóa và suy giảm tính chất cơ lý ở nhiệt độ cao. Các chất ổn định nhiệt hoạt động bằng cách ngăn chặn hoặc làm chậm các phản ứng oxy hóa và phân hủy nhiệt, giúp duy trì cấu trúc mạng lưới cao su nitril và độ bền của vật liệu. Có nhiều loại chất ổn định nhiệt khác nhau, bao gồm các chất chống oxy hóa, chất hấp thụ tia cực tím và chất khử hoạt tính kim loại. Việc lựa chọn chất ổn định nhiệt phù hợp phụ thuộc vào điều kiện sử dụng cụ thể và thành phần của cao su nitril.

4.2. HNBR Giải Pháp Chịu Nhiệt và Kháng Dầu Vượt Trội

HNBR (Hydrogenated Nitrile Butadiene Rubber) là một loại cao su nitril biến tính được tạo ra bằng cách hydro hóa các liên kết đôi trong mạch butadien. Quá trình hydro hóa này giúp tăng cường khả năng chịu nhiệt, kháng dầu và kháng hóa chất của vật liệu. HNBR có độ bền kéo, độ giãn dài khi đứt và độ bền xé cao hơn so với NBR thông thường, đặc biệt ở nhiệt độ cao. Do đó, HNBR thường được sử dụng trong các ứng dụng đòi hỏi khả năng chịu nhiệt và kháng dầu vượt trội, chẳng hạn như trong ngành ô tô, hàng không vũ trụ và khai thác dầu khí.

V. Ứng Dụng Thực Tế Cao Su Nitril Chịu Nhiệt Nghiên Cứu

Ứng dụng của cao su nitril chịu nhiệt ngày càng trở nên quan trọng trong nhiều lĩnh vực. Trong ngành ô tô, NBR và HNBR được sử dụng để sản xuất gioăng, phớt, ống dẫn nhiên liệu và các bộ phận khác phải chịu nhiệt độ cao và tiếp xúc với dầu và nhiên liệu. Trong ngành hàng không vũ trụ, các vật liệu này được dùng trong các ứng dụng tương tự, nơi yêu cầu khả năng chịu nhiệt và kháng hóa chất cực cao. Các nghiên cứu gần đây tập trung vào việc phát triển các loại cao su nitril biến tính và phụ gia mới để cải thiện hơn nữa khả năng chịu nhiệt và độ bền của vật liệu.

5.1. Cao Su Nitril Trong Ngành Ô Tô Ứng Dụng Chịu Nhiệt

Trong ngành ô tô, cao su nitril và HNBR được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng chịu nhiệt. Các bộ phận như gioăng, phớt, ống dẫn nhiên liệu và ống dẫn dầu phải chịu nhiệt độ cao từ động cơ và các hệ thống khác. Cao su nitril chịu dầu và chịu nhiệt đảm bảo hoạt động ổn định và tuổi thọ của các bộ phận này. Các nhà sản xuất ô tô liên tục tìm kiếm các vật liệu mới với khả năng chịu nhiệt và độ bền cao hơn để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của các động cơ hiện đại.

5.2. Nghiên Cứu Phát Triển Vật Liệu Cao Su Nitril Chịu Nhiệt Mới

Các nghiên cứu hiện tại tập trung vào việc phát triển các loại cao su nitril biến tính và phụ gia mới để cải thiện khả năng chịu nhiệt và độ bền của vật liệu. Các nhà khoa học đang khám phá các phương pháp để tăng cường cấu trúc mạng lưới cao su nitril, sử dụng các chất ổn định nhiệt hiệu quả hơn và phát triển các quy trình sản xuất tiên tiến. Mục tiêu là tạo ra các vật liệu cao su nitril có khả năng chịu nhiệt cao hơn, độ bền tốt hơn và tuổi thọ dài hơn, đáp ứng nhu cầu của các ngành công nghiệp khác nhau.

VI. Kết Luận Tương Lai Của Cao Su Nitril Chịu Nhiệt Cao Cấp

Cao su nitril tiếp tục là một vật liệu quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp nhờ vào khả năng kháng dầu, kháng hóa chất và tính chất cơ lý tốt. Các nghiên cứu và phát triển liên tục đang mở ra những cơ hội mới để cải thiện khả năng chịu nhiệt và độ bền của vật liệu. Với sự ra đời của các loại cao su nitril biến tính và phụ gia mới, tương lai của cao su nitril chịu nhiệt hứa hẹn sẽ rất tươi sáng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các ứng dụng công nghiệp hiện đại.

6.1. Xu Hướng Phát Triển Cao Su Nitril Biến Tính Trong Tương Lai

Xu hướng phát triển cao su nitril biến tính trong tương lai tập trung vào việc cải thiện khả năng chịu nhiệt, độ bền, khả năng kháng hóa chất và tính chất cơ lý tổng thể. Các nhà khoa học đang nghiên cứu các phương pháp để tạo ra các loại cao su nitril có cấu trúc mạng lưới phức tạp hơn, sử dụng các phụ gia tiên tiến và phát triển các quy trình sản xuất bền vững hơn. Mục tiêu là tạo ra các vật liệu cao su nitril có hiệu suất cao hơn, tuổi thọ dài hơn và tác động môi trường thấp hơn.

6.2. Ứng Dụng Tiềm Năng Của Cao Su Nitril Trong Các Lĩnh Vực Mới

Cao su nitril có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực mới, bao gồm y tế, năng lượng tái tạo và điện tử. Trong lĩnh vực y tế, NBR có thể được sử dụng để sản xuất các thiết bị y tế, găng tay phẫu thuật và các sản phẩm khác yêu cầu khả năng kháng hóa chất và tính chất cơ lý tốt. Trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, NBR có thể được sử dụng trong các hệ thống năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Trong lĩnh vực điện tử, NBR có thể được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu khả năng cách điện và khả năng chịu nhiệt.

Tổng quan nghiên cứu

Nghiên cứu về vật liệu chống cháy cho nhiên liệu rắn hỗn hợp trong động cơ vật thể bay ngày càng trở nên cấp thiết do yêu cầu nâng cao độ bền cơ lý và khả năng chịu nhiệt của lớp vật liệu bảo vệ thỏi nhiên liệu. Theo ước tính, nhiên liệu rắn hỗn hợp chiếm tỷ lệ lớn trong các loại nhiên liệu sử dụng cho động cơ tên lửa do tính ổn định và độ tin cậy cao. Tuy nhiên, hiện tượng cháy xói mòn trên bề mặt thỏi nhiên liệu có thể gây ra sự thay đổi bất thường về áp suất và lực đẩy, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất và an toàn của động cơ. Mục tiêu nghiên cứu là phát triển vật liệu chống cháy dựa trên cao su nitril (NBR-26) không hoặc có rất ít bột độn gia cường, nhằm nâng cao độ bền cơ lý và khả năng chịu nhiệt, đồng thời giảm hàm lượng tro còn lại sau cháy dưới 5% để tránh tắc nghẽn loa phụt. Nghiên cứu được thực hiện tại Phòng thí nghiệm Cao phân tử, Viện Hóa học – Vật liệu, Viện Khoa học Công nghệ Quân sự, trong giai đoạn 2013-2014, tập trung vào vật liệu chế tạo lớp chống cháy cho thỏi nhiên liệu rắn hỗn hợp của Nga. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện độ bền kéo đứt đạt trên 130 kG/cm², chỉ số oxy (L.I) trên 23,7 và thời gian làm việc ổn định từ 9 đến 11 giây, góp phần nâng cao hiệu quả và độ an toàn của động cơ vật thể bay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sự cháy và ức chế cháy của polyme, trong đó quá trình cháy polyme gồm bốn giai đoạn chính: nung nóng, phân hủy nhiệt, bốc cháy và cháy lan truyền. Các phụ gia chống cháy hoạt động theo ba cơ chế: ức chế phân hủy nhiệt, ức chế phản ứng cháy khí và ngăn truyền nhiệt. Cao su nitril (NBR) được chọn làm vật liệu nền do tính bền nhiệt, khả năng chịu dầu mỡ và độ bền cơ lý cao. Mô hình nghiên cứu tập trung vào việc phối trộn cao su nitril với nhựa phenol formaldehyt và các phụ gia chống cháy như Sb2O3, Al(OH)3 nhằm tối ưu hóa tính năng vật liệu. Các khái niệm chính bao gồm: chỉ số oxy (Limited Oxygen Index - L.I), độ bền kéo đứt, nhiệt độ thủy tinh hóa (Tg), và hàm lượng tro sau cháy.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu thu thập từ mẫu vật liệu chống cháy do Nga chế tạo và các mẫu vật liệu tổng hợp tại phòng thí nghiệm. Cỡ mẫu gồm các tấm cao su nitril lưu hóa với kích thước chuẩn 150x30x3 mm, được chế tạo theo quy trình cán luyện và lưu hóa chuẩn. Phương pháp phân tích bao gồm:

• Phổ hồng ngoại (FT-IR) để xác định nhóm chức hóa học.
• Phân tích nhiệt (TGA, DSC) để đánh giá độ bền nhiệt và nhiệt độ thủy tinh hóa.
• Phân tích thành phần bề mặt bằng phổ EDX.
• Đo độ bền cơ lý trên máy kéo đứt vạn năng theo tiêu chuẩn ASTM-D-638 và TCVN 4509:2006.
• Đo chỉ số oxy (L.I) theo tiêu chuẩn ASTM-D-2863-95.

Timeline nghiên cứu kéo dài khoảng 12 tháng, từ chuẩn bị mẫu, thực hiện các phép đo đến phân tích dữ liệu và hoàn thiện báo cáo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Bản chất vật liệu chống cháy của Nga: Phân tích phổ FT-IR cho thấy vật liệu chứa các nhóm chức đặc trưng như –OH, –C≡N, mạch butadien và vòng benzen thế, xác nhận vật liệu là hỗn hợp cao su nitril NBR-26 phối trộn với nhựa phenol formaldehyt.
2. Độ bền nhiệt và hàm lượng tro: Giản đồ TGA cho thấy vật liệu có hai vùng phân hủy chính ở 350–470°C và 470–550°C, với độ suy giảm khối lượng lần lượt 35,8% và 59,9%. Hàm lượng tro cuối cùng khoảng 5%, phù hợp với yêu cầu kỹ thuật để tránh tắc nghẽn loa phụt.
3. Tính năng cơ lý: Mẫu vật liệu chống cháy của Nga đạt độ bền kéo đứt từ 130 đến 150 kG/cm², độ dãn dài trên 33%, độ cứng Shore A từ 96 đến 98, chỉ số oxy L.I là 23,7 và thời gian làm việc từ 9 đến 11 giây.
4. Ảnh hưởng của hệ xúc tiến lưu hóa: Các mẫu cao su NBR-26 không có bột độn cho thấy độ bền kéo đứt dao động từ 14 đến 18 kG/cm² tùy thuộc hệ xúc tiến lưu hóa, trong đó hệ xúc tiến DM cho kết quả tốt nhất với độ bền kéo đứt 18 kG/cm² và độ dãn dài 360%.

Thảo luận kết quả

Kết quả phân tích phổ FT-IR và TGA khẳng định vật liệu chống cháy do Nga chế tạo là hệ blend giữa cao su nitril và nhựa phenol formaldehyt, với hàm lượng bột độn vô cơ rất thấp (<5%), chủ yếu là hợp chất nhôm và molipden, đóng vai trò phụ gia chống cháy và tăng khả năng gia công. Độ bền nhiệt cao và hàm lượng tro thấp giúp vật liệu duy trì ổn định trong điều kiện nhiệt độ và áp suất cao của động cơ. So sánh với các nghiên cứu khác, vật liệu này có chỉ số oxy và độ bền cơ lý vượt trội, phù hợp với yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt. Việc lựa chọn hệ xúc tiến lưu hóa ảnh hưởng rõ rệt đến cấu trúc mạng lưới polymer và tính năng cơ lý, trong đó DM được đánh giá là tối ưu. Các biểu đồ lưu hóa và phân tích nhiệt cung cấp minh chứng trực quan cho sự khác biệt về tính chất vật liệu. Kết quả này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển vật liệu chống cháy mới, giảm thiểu bột độn nhưng vẫn đảm bảo hiệu suất cao.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tối ưu hóa hệ xúc tiến lưu hóa: Áp dụng hệ xúc tiến DM trong quy trình lưu hóa cao su nitril để nâng cao độ bền kéo đứt và độ dãn dài, cải thiện tính năng cơ lý của vật liệu trong vòng 6 tháng, do phòng thí nghiệm cao phân tử thực hiện.
2. Giảm hàm lượng bột độn vô cơ: Giữ hàm lượng bột độn dưới 5% nhằm giảm trọng lượng vật liệu và hạn chế tro sau cháy, đồng thời bổ sung phụ gia chống cháy hữu cơ để duy trì khả năng chịu nhiệt, thực hiện trong 1 năm với sự phối hợp của các nhà sản xuất vật liệu.
3. Phát triển quy trình cán luyện và lưu hóa chuẩn hóa: Áp dụng quy trình cán luyện hai giai đoạn và lưu hóa ở 145°C trong 20 phút để đảm bảo độ đồng nhất và tính ổn định của vật liệu, triển khai ngay trong dây chuyền sản xuất hiện tại.
4. Nâng cao khả năng bám dính lớp chống cháy với thỏi nhiên liệu: Sử dụng lớp keo đặc biệt có khả năng hóa rắn đồng thời với quá trình lưu hóa nhiên liệu, tăng cường độ bám dính và độ bền liên kết, thực hiện thử nghiệm trong 6 tháng tại phòng thí nghiệm.
5. Đánh giá và kiểm soát chỉ số oxy (L.I): Thường xuyên đo chỉ số oxy để đảm bảo vật liệu có khả năng chống cháy tối thiểu với L.I trên 23,7, áp dụng trong quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu vật liệu polymer và cao su kỹ thuật: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu chi tiết về cấu trúc hóa học, tính năng cơ lý và nhiệt của cao su nitril phối trộn nhựa phenol, hỗ trợ phát triển vật liệu mới.
2. Kỹ sư và chuyên gia phát triển nhiên liệu rắn cho động cơ tên lửa: Thông tin về vật liệu chống cháy và quy trình chế tạo giúp cải thiện hiệu suất và độ an toàn của thỏi nhiên liệu rắn.
3. Doanh nghiệp sản xuất vật liệu chịu nhiệt và chống cháy: Cơ sở công nghệ và thành phần phối liệu chi tiết giúp tối ưu hóa sản phẩm, giảm chi phí và nâng cao chất lượng.
4. Cơ quan quản lý và kiểm định chất lượng vật liệu công nghiệp: Tham khảo các tiêu chuẩn kỹ thuật, phương pháp thử nghiệm và chỉ số đánh giá vật liệu chống cháy để xây dựng quy chuẩn phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Vật liệu chống cháy dựa trên cao su nitril có ưu điểm gì so với các vật liệu khác?
   Vật liệu này có độ bền cơ lý cao, khả năng chịu nhiệt tốt và hàm lượng tro thấp (<5%), giúp duy trì hiệu suất động cơ ổn định và tránh tắc nghẽn loa phụt. Ví dụ, mẫu vật liệu Nga đạt độ bền kéo đứt trên 130 kG/cm² và chỉ số oxy 23,7.

2. Tại sao cần giảm hàm lượng bột độn trong vật liệu chống cháy?
   Bột độn vô cơ tăng hàm lượng tro sau cháy, dễ gây tắc nghẽn và giảm hiệu quả chống cháy. Giữ hàm lượng dưới 5% giúp giảm tro, đồng thời duy trì tính năng cơ lý nhờ phối hợp phụ gia hữu cơ.

3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá khả năng chống cháy của vật liệu?
   Chỉ số oxy (Limited Oxygen Index - L.I) được đo theo tiêu chuẩn ASTM-D-2863-95, xác định hàm lượng oxy tối thiểu để vật liệu duy trì cháy. Vật liệu nghiên cứu có L.I khoảng 23,7, cho thấy khả năng chống cháy tốt.

4. Hệ xúc tiến lưu hóa ảnh hưởng thế nào đến tính năng vật liệu?
   Hệ xúc tiến quyết định mật độ liên kết mạng polymer, ảnh hưởng đến độ bền kéo đứt và độ dãn dài. Ví dụ, hệ DM cho độ bền kéo đứt 18 kG/cm² cao hơn so với các hệ khác.

5. Làm thế nào để tăng độ bám dính giữa lớp chống cháy và thỏi nhiên liệu?
   Sử dụng lớp keo đặc biệt quét lên bề mặt vật liệu chống cháy trước khi đúc rót nhiên liệu, giúp hóa rắn đồng thời với nhiên liệu, tăng độ bám dính và ổn định liên kết trong quá trình hoạt động.

Kết luận

• Vật liệu chống cháy cho nhiên liệu rắn hỗn hợp do Nga chế tạo là hệ blend cao su nitril NBR-26 phối trộn nhựa phenol formaldehyt, có độ bền cơ lý cao và khả năng chịu nhiệt tốt.
• Hàm lượng bột độn vô cơ trong vật liệu rất thấp (<5%), giúp giảm tro sau cháy và tránh tắc nghẽn loa phụt.
• Hệ xúc tiến lưu hóa ảnh hưởng đáng kể đến tính năng cơ lý, trong đó hệ DM được đánh giá tối ưu.
• Quy trình cán luyện và lưu hóa chuẩn hóa đảm bảo độ đồng nhất và tính ổn định của vật liệu.
• Đề xuất tiếp tục tối ưu hóa phối liệu và quy trình sản xuất nhằm nâng cao hiệu suất và độ bền của vật liệu trong vòng 6-12 tháng tới.

Hành động tiếp theo: Áp dụng các giải pháp đề xuất vào quy trình sản xuất thực tế, đồng thời mở rộng nghiên cứu ứng dụng vật liệu chống cháy cho các loại nhiên liệu rắn khác. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ kỹ thuật, liên hệ phòng thí nghiệm Cao phân tử, Viện Hóa học – Vật liệu.