I. Cơ sở lý luận về dạy học giải quyết vấn đề môn Ngữ văn lớp 8
Nghiên cứu về dạy học ngữ văn lớp 8 thông qua phương pháp giải quyết vấn đề đã chỉ ra rằng việc áp dụng phương pháp này có thể nâng cao chất lượng dạy học. Đề tài đã hệ thống hóa các khái niệm cơ bản liên quan đến dạy học, như tình huống có vấn đề và quy trình tổ chức dạy học. Việc xác định các mức độ dạy học giải quyết vấn đề là rất quan trọng, giúp giáo viên có thể thiết kế bài học phù hợp với năng lực của học sinh. Theo đó, các phương pháp dạy học như đàm thoại, thảo luận nhóm và thuyết trình được nhấn mạnh là cần thiết để phát huy tính tích cực của học sinh. Đặc biệt, việc phát triển tư duy phản biện và khả năng tự học của học sinh là mục tiêu chính của phương pháp này.
1.1 Tổng quan nghiên cứu về dạy học giải quyết vấn đề
Nghiên cứu về giải quyết vấn đề trong dạy học đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới và tại Việt Nam. Các nghiên cứu cho thấy rằng phương pháp này không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động mà còn phát triển kỹ năng tư duy và khả năng giải quyết vấn đề trong thực tiễn. Việc áp dụng phương pháp này trong dạy học ngữ văn lớp 8 tại trường THCS Vĩnh Bình Nam 1 sẽ tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình học tập một cách chủ động và sáng tạo.
II. Thực trạng dạy học giải quyết vấn đề trong dạy môn Ngữ văn lớp 8
Thực trạng dạy học tại trường THCS Vĩnh Bình Nam 1 cho thấy rằng phương pháp dạy học truyền thống vẫn chiếm ưu thế. Học sinh chủ yếu nghe giảng và ghi chép, dẫn đến việc thiếu hụt kỹ năng đọc hiểu văn bản và viết văn. Giáo viên thường sử dụng phương pháp thuyết trình và đàm thoại, nhưng các tình huống có vấn đề chỉ dừng lại ở mức độ cơ bản. Điều này cho thấy cần có sự thay đổi trong phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực của học sinh. Việc áp dụng phương pháp dạy học giải quyết vấn đề sẽ giúp học sinh không chỉ cải thiện kỹ năng mà còn phát triển tư duy phản biện.
2.1 Đánh giá thực trạng dạy học môn Ngữ văn lớp 8
Đánh giá thực trạng cho thấy rằng học sinh có nhận thức đúng về môn học nhưng kết quả học tập chưa cao. Các phân môn như tiếng Việt và Tập làm văn vẫn còn nhiều hạn chế. Học sinh chưa quen với việc tự tìm hiểu và khám phá kiến thức, dẫn đến việc thiếu tự tin khi bộc lộ suy nghĩ và cảm xúc của mình. Việc áp dụng giải quyết vấn đề trong dạy học sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng cần thiết và cải thiện thái độ học tập.
III. Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề trong dạy môn Ngữ văn lớp 8
Đề tài đã xây dựng 63 tình huống có vấn đề trong 4 bài học của môn Ngữ văn lớp 8. Kết quả cho thấy việc áp dụng các phương pháp như đàm thoại và thảo luận nhóm đã tạo ra sự thay đổi tích cực trong thái độ và hành vi học tập của học sinh. Kỹ năng đọc hiểu văn bản, kỹ năng sử dụng tiếng Việt và kỹ năng viết văn bản hoàn chỉnh đã được cải thiện rõ rệt. Điều này chứng tỏ rằng việc vận dụng dạy học giải quyết vấn đề không chỉ nâng cao chất lượng dạy học mà còn giúp học sinh phát triển toàn diện hơn.
3.1 Kết quả thực nghiệm sư phạm
Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng học sinh lớp thực nghiệm có sự tiến bộ rõ rệt so với lớp đối chứng. Kỹ năng đọc hiểu và viết văn của học sinh đã được cải thiện đáng kể. Việc áp dụng phương pháp dạy học giải quyết vấn đề đã giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển khả năng tư duy độc lập và sáng tạo. Điều này khẳng định giá trị và tính ứng dụng thực tiễn của đề tài trong việc nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn lớp 8.
