Nghiên Cứu Mối Quan Hệ Giữa Vốn Tính Thanh Khoản và Hoạt Động Cho Vay Của Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam

• Tác giả: Ngô Thảo My
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Mộng Tuyết
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP.HCM
• Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
• Đề tài: Mối Quan Hệ Giữa Vốn, Tính Thanh Khoản Và Cho Vay Tại Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU
• 1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.3. Phạm vi và dữ liệu nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Kết cấu đề tài
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY
• 2.1. Tổng quan các yếu tố quyết định cho vay của ngân hàng
• 2.2. Vốn chủ sở hữu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về mối quan hệ giữa vốn tính thanh khoản và cho vay ngân hàng

Nghiên cứu này tập trung vào mối quan hệ giữa vốn tính thanh khoản và cho vay ngân hàng tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, việc đảm bảo sự ổn định tài chính của hệ thống ngân hàng trở nên cấp thiết. Các ngân hàng cần có đủ vốn và tính thanh khoản để duy trì hoạt động cho vay hiệu quả. Theo Ủy ban Giám sát Ngân hàng Basel, việc quản lý vốn và tính thanh khoản là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính. Nghiên cứu này sẽ phân tích tác động của vốn chủ sở hữu và tính thanh khoản đến quyết định cho vay của các ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam.

1.1. Tầm quan trọng của vốn tính thanh khoản

Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, vốn tính thanh khoản đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo khả năng thanh toán của ngân hàng. Các ngân hàng cần duy trì một mức vốn nhất định để có thể đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng và thực hiện các giao dịch tài chính. Theo nghiên cứu của Kim và Sohn (2017), vốn chủ sở hữu cao có thể giúp ngân hàng mở rộng cho vay hơn, tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào mức độ tính thanh khoản của ngân hàng. Nếu tính thanh khoản thấp, ngân hàng có thể phải hạn chế cho vay để đảm bảo an toàn tài chính.

1.2. Mối quan hệ giữa vốn và cho vay ngân hàng

Mối quan hệ giữa vốn và cho vay ngân hàng đã được nghiên cứu rộng rãi. Các nghiên cứu trước đây cho thấy rằng ngân hàng có vốn chủ sở hữu cao thường có xu hướng cho vay nhiều hơn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ngân hàng có tính thanh khoản cao lại có thể hạn chế cho vay để bảo vệ mình khỏi rủi ro. Điều này cho thấy rằng mối quan hệ giữa vốn và cho vay không phải lúc nào cũng đơn giản. Các yếu tố như rủi ro tín dụng, quy mô ngân hàng, và tăng trưởng kinh tế cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định cho vay của ngân hàng.

II. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến cho vay ngân hàng

Nghiên cứu này sẽ phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến cho vay ngân hàng, bao gồm vốn chủ sở hữu, tính thanh khoản, và các yếu tố kinh tế vĩ mô. Theo các nghiên cứu trước đây, vốn chủ sở hữu là yếu tố quyết định đến khả năng cho vay của ngân hàng. Ngân hàng có vốn cao có thể dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn khác và từ đó mở rộng hoạt động cho vay. Bên cạnh đó, tính thanh khoản cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định mức độ cho vay của ngân hàng. Ngân hàng có tính thanh khoản cao thường có khả năng cho vay nhiều hơn, tuy nhiên, nếu tính thanh khoản quá cao có thể dẫn đến việc ngân hàng không tận dụng được cơ hội cho vay.

2.1. Ảnh hưởng của vốn chủ sở hữu đến cho vay ngân hàng

Nghiên cứu cho thấy rằng vốn chủ sở hữu có ảnh hưởng đáng kể đến quyết định cho vay của ngân hàng. Ngân hàng có vốn cao thường có khả năng chịu đựng rủi ro tốt hơn và từ đó có thể mở rộng cho vay. Theo Berrospide và Edge (2010), ngân hàng có vốn cao có thể cấp tín dụng nhiều hơn mà không lo ngại về khả năng thanh toán. Điều này cho thấy rằng vốn chủ sở hữu không chỉ là yếu tố quyết định mà còn là yếu tố tạo ra sự ổn định cho hoạt động cho vay của ngân hàng.

2.2. Ảnh hưởng của tính thanh khoản đến cho vay ngân hàng

Tính thanh khoản của ngân hàng cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định cho vay. Ngân hàng có tính thanh khoản cao có thể dễ dàng đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng và thực hiện các giao dịch tài chính. Tuy nhiên, nếu tính thanh khoản quá cao, ngân hàng có thể không tận dụng được cơ hội cho vay. Nghiên cứu của Kim và Sohn (2017) cho thấy rằng ngân hàng có tính thanh khoản cao có thể hạn chế cho vay để bảo vệ mình khỏi rủi ro, điều này cho thấy rằng mối quan hệ giữa tính thanh khoản và cho vay là phức tạp và cần được xem xét kỹ lưỡng.

III. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng mối quan hệ giữa vốn tính thanh khoản và cho vay ngân hàng là rất quan trọng. Các ngân hàng cần phải duy trì một mức vốn và tính thanh khoản hợp lý để đảm bảo khả năng cho vay hiệu quả. Đặc biệt, ngân hàng cần chú ý đến các yếu tố như rủi ro tín dụng, quy mô ngân hàng, và tăng trưởng kinh tế để đưa ra quyết định cho vay hợp lý. Khuyến nghị cho các ngân hàng là cần tăng cường quản lý vốn và tính thanh khoản để tối ưu hóa hoạt động cho vay.

3.1. Khuyến nghị cho các ngân hàng

Các ngân hàng nên chú trọng đến việc nâng cao vốn chủ sở hữu để có thể mở rộng hoạt động cho vay. Đồng thời, cần duy trì tính thanh khoản ở mức hợp lý để đảm bảo khả năng thanh toán. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quản lý vốn và tính thanh khoản theo quy định của Ngân hàng Nhà nước cũng là điều cần thiết để đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng.

3.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu đến các ngân hàng khác trong khu vực Đông Nam Á để so sánh và phân tích mối quan hệ giữa vốn, tính thanh khoản và cho vay ngân hàng. Bên cạnh đó, việc nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố tác động đến cho vay trong bối cảnh kinh tế biến động cũng là một hướng đi tiềm năng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hậu khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008, sự ổn định của hệ thống ngân hàng trở thành ưu tiên hàng đầu đối với các cơ quan quản lý và nhà hoạch định chính sách. Theo ước tính, các ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) tại Việt Nam giữ vai trò trung gian tài chính quan trọng, chuyển vốn từ các nguồn thặng dư sang các đối tượng cần vốn, đồng thời quản lý tính thanh khoản và rủi ro tín dụng. Giai đoạn nghiên cứu từ 2010 đến 2017 với dữ liệu của 26 NHTMCP trong nước cho thấy mức tăng trưởng tín dụng bình quân hàng năm đạt khoảng 24,5%, trong khi vốn chủ sở hữu trung bình chiếm 9,86% tổng tài sản ngân hàng. Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ ảnh hưởng của vốn chủ sở hữu (VCSH) và tính thanh khoản (TKNH) đến tăng trưởng tín dụng (TTTD) của các NHTMCP tại Việt Nam, đồng thời phân tích vai trò tương tác giữa hai yếu tố này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các ngân hàng cân bằng giữa tăng trưởng tín dụng và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn vốn, góp phần xây dựng hệ thống ngân hàng lành mạnh, bền vững, phù hợp với yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các chuẩn mực quốc tế như Basel II và Basel III.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết hấp thụ rủi ro (risk absorption theory) và lý thuyết về vai trò của thanh khoản trong hoạt động ngân hàng. Lý thuyết hấp thụ rủi ro cho rằng ngân hàng có vốn chủ sở hữu cao có khả năng chịu đựng tổn thất tốt hơn, từ đó có thể duy trì hoặc mở rộng cho vay. Ngược lại, vốn thấp buộc ngân hàng phải thắt chặt tín dụng để duy trì tỷ lệ an toàn vốn. Lý thuyết về thanh khoản nhấn mạnh vai trò của tài sản thanh khoản trong việc đảm bảo khả năng thanh toán và đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng, đồng thời ảnh hưởng đến quyết định cho vay. Các khái niệm chính bao gồm: vốn chủ sở hữu (tỷ lệ VCSH trên tổng tài sản), tính thanh khoản (tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản, tổng nghĩa vụ nợ và tổng tiền gửi khách hàng), quy mô ngân hàng (logarit tổng tài sản), rủi ro tín dụng (tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ cho vay), thu nhập ngân hàng (tỷ lệ lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản), tăng trưởng kinh tế (tăng trưởng GDP) và lạm phát (tăng trưởng chỉ số CPI).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng (panel data) của 26 NHTMCP trong nước từ năm 2010 đến 2017, thu thập từ báo cáo tài chính tổng hợp của Stoxplus. Mẫu được chọn lọc kỹ lưỡng, loại trừ các ngân hàng không có dữ liệu liên tục hoặc gặp vấn đề hoạt động như sáp nhập, kiểm soát đặc biệt. Phương pháp phân tích chính là phương pháp ước lượng mô hình động sử dụng Phương pháp Phân tích Tổng hợp Ước lượng (PPUL) GMM nhằm khắc phục hiện tượng nội sinh do biến trễ của biến phụ thuộc tồn tại trong mô hình. Các kiểm định Modified Wald và Wooldridge được áp dụng để kiểm tra phương sai thay đổi và tự tương quan trong sai số, đảm bảo tính phù hợp của mô hình. Kiểm định AR(2) và Hansen được sử dụng để xác nhận tính hợp lệ của biến công cụ và không tồn tại tự tương quan bậc hai trong sai số sau khi ước lượng GMM.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của vốn chủ sở hữu đến tăng trưởng tín dụng: Kết quả hồi quy cho thấy VCSH có tác động âm đến TTTD khi thanh khoản ngân hàng thấp hơn mức ngưỡng 42,24%. Ngược lại, với các ngân hàng có thanh khoản cao hơn mức này, tăng vốn chủ sở hữu sẽ thúc đẩy tăng trưởng tín dụng. Cụ thể, các ngân hàng có vốn chủ sở hữu trung bình 9,86% tổng tài sản có xu hướng hạn chế cho vay nếu thanh khoản thấp, nhưng sẽ mở rộng tín dụng khi thanh khoản dồi dào.

2. Ảnh hưởng của tính thanh khoản đến tăng trưởng tín dụng: Tính thanh khoản được đo bằng tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản, tổng nghĩa vụ nợ và tổng tiền gửi khách hàng có mối tương quan âm với tăng trưởng tín dụng, phản ánh xu hướng các ngân hàng giữ nhiều tài sản thanh khoản sẽ hạn chế cho vay để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, ở mức thanh khoản cao, ngân hàng có xu hướng tăng cho vay nhằm bù đắp chi phí giữ tài sản thanh khoản.

3. Ảnh hưởng của các yếu tố khác: Quy mô ngân hàng, rủi ro tín dụng và lạm phát có tác động tiêu cực đến tăng trưởng tín dụng, trong khi thu nhập ngân hàng và tăng trưởng kinh tế có tác động tích cực. Ví dụ, ngân hàng có quy mô lớn và rủi ro tín dụng cao có xu hướng thận trọng hơn trong việc cấp tín dụng, giảm cho vay so với các ngân hàng nhỏ hơn hoặc có rủi ro thấp hơn.

4. Tương tác giữa vốn chủ sở hữu và thanh khoản: Mối quan hệ tương tác giữa vốn chủ sở hữu và thanh khoản cho thấy vai trò quan trọng của thanh khoản trong việc điều chỉnh ảnh hưởng của vốn đến cho vay. Mức thanh khoản ngưỡng 42,24% là điểm phân biệt rõ ràng giữa hai nhóm ngân hàng có phản ứng khác nhau về cho vay khi vốn chủ sở hữu thay đổi.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các phát hiện trên có thể giải thích bởi cơ chế quản trị rủi ro và chính sách vốn của ngân hàng. Ngân hàng với vốn chủ sở hữu cao nhưng thanh khoản thấp có thể ưu tiên giữ an toàn tài chính, hạn chế cho vay để tránh rủi ro thanh khoản. Ngược lại, ngân hàng có thanh khoản cao có thể tận dụng vốn chủ sở hữu để mở rộng tín dụng, tận dụng cơ hội tăng lợi nhuận. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế như Kim và Sohn (2017) và các nghiên cứu trong khu vực mới nổi, đồng thời phản ánh đặc thù của hệ thống ngân hàng Việt Nam với sự kiểm soát chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước và áp dụng các tiêu chuẩn Basel. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tương tác giữa vốn chủ sở hữu và thanh khoản với tăng trưởng tín dụng, cũng như bảng so sánh các chỉ số trung bình theo từng nhóm ngân hàng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý vốn và thanh khoản: Các ngân hàng cần duy trì mức vốn chủ sở hữu hợp lý kết hợp với quản lý thanh khoản hiệu quả, đặc biệt duy trì thanh khoản trên mức ngưỡng 42,24% để tận dụng tối đa khả năng mở rộng tín dụng.

2. Chính sách tín dụng linh hoạt: Ban điều hành ngân hàng nên xây dựng chính sách cho vay linh hoạt, cân nhắc kỹ lưỡng giữa vốn và thanh khoản nhằm tối ưu hóa tăng trưởng tín dụng mà vẫn đảm bảo an toàn tài chính.

3. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng: Tăng cường công tác đánh giá, giám sát và quản lý rủi ro tín dụng để giảm thiểu nợ xấu, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng tín dụng bền vững.

4. Hợp tác với cơ quan quản lý: Ngân hàng cần phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước trong việc tuân thủ các quy định về vốn và thanh khoản, đồng thời tham gia tích cực vào các chương trình áp dụng Basel II và Basel III nhằm nâng cao chất lượng quản trị.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo các ngân hàng thương mại cổ phần: Giúp hiểu rõ mối quan hệ giữa vốn, thanh khoản và cho vay để xây dựng chiến lược phát triển tín dụng hiệu quả.

2. Cơ quan quản lý ngân hàng và chính sách tiền tệ: Cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh chính sách vốn và thanh khoản, đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng.

3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành tài chính - ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quan trọng về mô hình nghiên cứu và phương pháp phân tích tác động của các yếu tố tài chính đến hoạt động ngân hàng tại Việt Nam.

4. Nhà đầu tư và chuyên gia phân tích tài chính: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả hoạt động và rủi ro của các ngân hàng thương mại cổ phần dựa trên các chỉ số vốn và thanh khoản.

Câu hỏi thường gặp

1. Vốn chủ sở hữu ảnh hưởng thế nào đến cho vay của ngân hàng?
   Vốn chủ sở hữu cao giúp ngân hàng chịu đựng rủi ro tốt hơn, từ đó có thể mở rộng cho vay. Tuy nhiên, nếu thanh khoản thấp, vốn cao có thể khiến ngân hàng thận trọng hơn trong cấp tín dụng.

2. Tính thanh khoản có vai trò gì trong hoạt động cho vay?
   Thanh khoản cao giúp ngân hàng đảm bảo khả năng thanh toán, nhưng cũng có thể làm giảm nguồn vốn cho vay do phải giữ nhiều tài sản thanh khoản. Khi thanh khoản vượt ngưỡng nhất định, ngân hàng có xu hướng tăng cho vay để bù đắp chi phí.

3. Tại sao quy mô ngân hàng lại ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng tín dụng?
   Ngân hàng lớn thường đa dạng hóa rủi ro và có chính sách thận trọng hơn, do đó có xu hướng hạn chế cho vay so với ngân hàng nhỏ hơn, nhất là trong điều kiện kinh tế biến động.

4. Rủi ro tín dụng tác động như thế nào đến quyết định cho vay?
   Rủi ro tín dụng cao làm tăng khả năng mất vốn và chi phí dự phòng, khiến ngân hàng hạn chế cấp tín dụng để bảo vệ tài sản và duy trì thanh khoản.

5. Làm thế nào để ngân hàng cân bằng giữa vốn, thanh khoản và tăng trưởng tín dụng?
   Ngân hàng cần xây dựng chiến lược quản lý vốn và thanh khoản đồng bộ, sử dụng các công cụ tài chính và phân tích dữ liệu để điều chỉnh chính sách cho vay phù hợp với điều kiện thị trường và quy định pháp luật.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định rõ mối quan hệ phức tạp giữa vốn chủ sở hữu, tính thanh khoản và tăng trưởng tín dụng của các NHTMCP tại Việt Nam trong giai đoạn 2010-2017.
• Vốn chủ sở hữu có tác động khác nhau đến cho vay tùy thuộc vào mức độ thanh khoản của ngân hàng, với ngưỡng thanh khoản quan trọng là 42,24%.
• Các yếu tố như quy mô ngân hàng, rủi ro tín dụng, thu nhập, tăng trưởng kinh tế và lạm phát cũng đóng vai trò quan trọng trong quyết định cho vay.
• Phương pháp ước lượng GMM được áp dụng hiệu quả để xử lý nội sinh và các vấn đề hồi quy trong mô hình nghiên cứu.
• Đề xuất các giải pháp quản lý vốn và thanh khoản nhằm thúc đẩy tăng trưởng tín dụng bền vững, đồng thời khuyến nghị các nhóm đối tượng liên quan tham khảo để nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng.

Tiếp theo, các nghiên cứu có thể mở rộng phạm vi mẫu và thời gian để kiểm định tính ổn định của các kết quả, đồng thời phân tích sâu hơn về tác động của các chính sách tiền tệ và các yếu tố vĩ mô khác. Các nhà quản lý ngân hàng và cơ quan chức năng nên áp dụng kết quả nghiên cứu để điều chỉnh chính sách phù hợp, góp phần phát triển hệ thống ngân hàng Việt Nam vững mạnh và bền vững.