Mối Quan Hệ Giữa Nợ Công và Tăng Trưởng Kinh Tế: Nghiên Cứu Trường Hợp Các Nước ASEAN

Để hiểu rõ bức tranh nợ công ở Việt Nam và các nước ASEAN, cần có một khung lý thuyết cơ bản và đầy đủ. Nghiên cứu này tổng hợp các định nghĩa về nợ công từ Luật Quản lý Nợ Công của Việt Nam, Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Theo Luật Việt Nam, nợ công bao gồm nợ chính phủ, nợ được chính phủ bảo lãnh và nợ của chính quyền địa phương. WB định nghĩa tương tự, trong khi IMF mở rộng khái niệm bao gồm nghĩa vụ trả nợ của khu vực công, bao gồm cả các tổ chức công tài chính và phi tài chính. Sự phân loại nợ công thành nợ trong nước và nợ nước ngoài cũng rất quan trọng để đánh giá rủi ro và tác động.

Luật Quản lý Nợ Công của Việt Nam quy định rõ mục đích vay nợ công, bao gồm đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, bù đắp thiếu hụt ngân sách tạm thời, cơ cấu lại nợ, cho vay lại và bảo đảm an ninh tài chính quốc gia. Các khoản vay được chính phủ bảo lãnh cũng phải tuân thủ các quy định chặt chẽ, hướng đến các chương trình, dự án đầu tư quan trọng, ứng dụng công nghệ cao hoặc sản xuất hàng hóa xuất khẩu. Việc kiểm soát chặt chẽ mục đích vay nợ là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả s dụng vốn và tránh lãng phí, thất thoát.

Thâm hụt ngân sách thường được coi là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nợ công. Khi chính phủ chi tiêu nhiều hơn thu, họ phải vay tiền để bù đắp khoản thâm hụt này. Tuy nhiên, thâm hụt ngân sách không phải lúc nào cũng xấu. Trong một số trường hợp, thâm hụt ngân sách có thể kích thích tăng trưởng kinh tế bằng cách tăng tổng cầu. Vấn đề là thâm hụt ngân sách phải được quản lý một cách bền vững và không dẫn đến nợ công quá cao.

Nợ công có thể tác động đến tăng trưởng kinh tế thông qua nhiều kênh khác nhau. Thứ nhất, nợ công cao có thể làm tăng lãi suất, khiến cho việc vay vốn trở nên đắt đỏ hơn đối với các doanh nghiệp và hộ gia đình. Thứ hai, nợ công có thể làm giảm đầu tư tư nhân do lo ngại về khả năng trả nợ của chính phủ. Thứ ba, nợ công có thể gây áp lực lên ngân sách nhà nước, buộc chính phủ phải cắt giảm chi tiêu cho các lĩnh vực quan trọng như giáo dục và y tế. Thứ tư, nợ công có thể làm tăng nguy cơ khủng hoảng nợ, gây ra sự bất ổn kinh tế và tài chính.

Chính sách tài khóa đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý nợ công. Chính phủ cần duy trì một chính sách tài khóa thận trọng, đảm bảo rằng thâm hụt ngân sách được kiểm soát và nợ công được duy trì ở mức bền vững. Điều này đòi hỏi chính phủ phải tăng cường thu ngân sách, cắt giảm chi tiêu không cần thiết và cải thiện hiệu quả chi tiêu công. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa và quản lý nợ công là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định tài khóa và tăng trưởng kinh tế bền vững.

Hiệu quả của đầu tư công có ảnh hưởng lớn đến tác động của nợ công lên tăng trưởng kinh tế. Nếu đầu tư công được thực hiện một cách hiệu quả, nó có thể tạo ra những lợi ích kinh tế lớn hơn chi phí vay nợ, giúp tăng năng suất lao động, cải thiện cơ sở hạ tầng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, nếu đầu tư công không hiệu quả, nó có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực và làm tăng gánh nặng nợ công.

Dữ liệu được s dụng trong nghiên cứu bao gồm GDP bình quân đầu người, tỷ lệ thâm hụt/thặng dư ngân sách công/GDP và tỷ lệ nợ chính phủ/GDP. Các biến này được thu thập từ cơ sở dữ liệu của IMF. Nghiên cứu s dụng kiểm định nghiệm đơn vị bảng Hadri để kiểm tra tính dừng của các chuỗi thời gian. Sau đó, mô hình hồi qui tuyến tính dữ liệu bảng được s dụng để ước lượng mối quan hệ giữa các biến. Kiểm định F hoặc kiểm định Wald được s dụng để phân tích sự tồn tại nhân quả giữa các biến.

Kết quả thực nghiệm cho thấy có mối quan hệ phức tạp giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế ở các nước ASEAN. Một số kết quả cho thấy nợ công có tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế, trong khi những kết quả khác lại cho thấy tác động không đáng kể hoặc thậm chí là tích cực. Các kết quả này có thể khác nhau tùy thuộc vào quốc gia, giai đoạn thời gian và phương pháp phân tích được s dụng. Dựa trên kết quả thực nghiệm, nghiên cứu đưa ra một số khuyến nghị chính sách liên quan đến quản lý nợ công và tăng trưởng kinh tế cho các nước ASEAN.

Rủi ro thanh toán xảy ra khi chính phủ không có khả năng trả nợ khi đáo hạn. Rủi ro thanh khoản xảy ra khi chính phủ gặp khó khăn trong việc huy động vốn để trả nợ. Để giảm thiểu những rủi ro này, chính phủ cần duy trì một lượng dự trữ ngoại hối đủ lớn, xây dựng một thị trường trái phiếu trong nước phát triển và có các kế hoạch dự phòng để ứng phó với các tình huống khẩn cấp.

Bất ổn vĩ mô, chẳng hạn như lạm phát cao, tỷ giá hối đoái biến động và tăng trưởng kinh tế chậm, có thể làm tăng rủi ro nợ công. Để giảm thiểu những rủi ro này, chính phủ cần duy trì một môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, thực hiện các chính sách tiền tệ và tài khóa phù hợp và cải thiện khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

Tăng trưởng xanh là một mô hình tăng trưởng kinh tế mà chú trọng đến việc bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả. Quản lý nợ bền vững là một cách tiếp cận quản lý nợ công mà đảm bảo rằng nợ công được duy trì ở mức bền vững và không gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội. Sự kết hợp giữa tăng trưởng xanh và quản lý nợ bền vững là một hướng đi quan trọng cho các nước ASEAN trong tương lai.

Kinh tế số đang tạo ra những cơ hội tăng trưởng mới cho các nước ASEAN. Để tận dụng những cơ hội này, các nước ASEAN cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng số, phát triển nguồn nhân lực số và tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho kinh tế số. Đồng thời, các nước ASEAN cũng cần chú trọng đến việc bảo vệ an ninh mạng và đảm bảo rằng kinh tế số mang lại lợi ích cho tất cả mọi người.