Mối Quan Hệ Giữa Chất Lượng Quản Trị Doanh Nghiệp và Giá Trị Doanh Nghiệp Niêm Yết

• Người hướng dẫn: TS. Lê An Âu
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế
• Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng
• Đề tài: Mối Quan Hệ Giữa Chất Lượng Quản Trị Doanh Nghiệp và Giá Trị Doanh Nghiệp Niêm Yết
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.1. Lý do chọn đề tài và vấn đề nghiên cứu
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu và dữ liệu nghiên cứu
• 1.6. Đóng góp của đề tài
• 1.7. Bố cục của luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 2.1. Quản trị doanh nghiệp và chất lượng quản trị doanh nghiệp
• 2.2. Giá trị doanh nghiệp và phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp
• 2.3. Lý thuyết đại diện
• 2.4. Tổng quan các nghiên cứu trước
• 2.5. Giả thuyết nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô hình nghiên cứu
• 3.2. Giải thích và đo lường các biến
• 3.2.1. Biến phụ thuộc
• 3.2.2. Biến độc lập
• 3.2.3. Biến kiểm soát
• 3.3. Dữ liệu nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 3.5.1. Khảo sát các cặp tương quan giữa các biến độc lập
• 3.5.2. Đánh giá độ phù hợp của mô hình hồi quy
• 3.5.3. Một số kiểm định các khuyết tật của mô hình
• 3.6. Giải thích kết quả nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Trình bày và thống kê mô tả dữ liệu
• 4.2. Phân tích kết quả hồi quy
• 4.3. Thảo luận các kết quả nghiên cứu của đề tài
• 4.3.1. Chất lượng quản trị doanh nghiệp
• 4.3.2. Số lượng thành viên hội đồng quản trị
• 4.3.3. Tỷ lệ sở hữu của cổ đông lớn
• 4.3.4. Chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc
• 4.3.5. Tỷ lệ số lượng thành viên hội đồng quản trị độc lập
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1. Tóm tắt kết quả và ý nghĩa của nghiên cứu
• 5.2. Gợi ý chính sách
• 5.2.1. Đối với doanh nghiệp niêm yết
• 5.2.2. Đối với cơ quan quản lý nhà nước
• 5.3. Giới hạn và các nghiên cứu tiếp theo
• 5.4. Các nghiên cứu tiếp theo
• PHỤ LỤC
• 3.1. Danh mục các câu hỏi đánh giá chất lượng quản trị doanh nghiệp
• 3.2. Danh mục bảng câu hỏi gồm 62 câu hỏi được lựa chọn
• 3.3. Danh mục 22 câu hỏi bị loại bỏ và lý do bị loại bỏ
• 3.4. Danh mục 40 câu hỏi đo lường chất lượng quản trị doanh nghiệp dùng để khảo sát
• 3.5. Điểm số chất lượng quản trị doanh nghiệp của 120 doanh nghiệp niêm yết
• 4.1. Kết quả kiểm định White
• 4.2. Kết quả hồi quy của mô hình
• 4.3. Hình chạy scatter các biến
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Mối Liên Hệ Quản Trị và Giá Trị Doanh Nghiệp

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ngày càng trở nên khốc liệt. Thị trường chứng khoán phát triển mạnh mẽ, trở thành kênh huy động vốn hiệu quả và thu hút đầu tư. Doanh nghiệp cần tạo dựng niềm tin với cổ đông và nâng cao năng lực cạnh tranh, trong đó, nâng cao giá trị doanh nghiệp là mục tiêu hàng đầu. Việc xác định các yếu tố tác động đến giá trị doanh nghiệp giúp doanh nghiệp tự nâng cao hiệu quả hoạt động doanh nghiệp của mình. Bên cạnh chính sách cổ tức, chất lượng quản trị doanh nghiệp luôn là yếu tố được quan tâm hàng đầu bởi cổ đông và nhà đầu tư. Đây là yếu tố quan trọng trong việc lựa chọn nơi đầu tư. Nâng cao giá trị lợi ích cho các cổ đông và tối đa hóa giá trị doanh nghiệp là hai mục tiêu thống nhất và quan trọng đối với mỗi nhà quản trị. Niềm tin của cổ đông và nhà đầu tư chính là yếu tố then chốt cho sự phát triển lâu dài. Các nhà đầu tư sẵn sàng trả một khoản tiền lớn cho các tiêu chuẩn quản trị tốt hơn. Phân tích chất lượng quản trị doanh nghiệp và tác động của nó lên giá trị doanh nghiệp niêm yết là yêu cầu cần thiết.

1.1. Tầm Quan Trọng của Quản Trị Doanh Nghiệp Hiệu Quả

Đo lường chất lượng quản trị doanh nghiệp giúp nhà đầu tư dễ dàng lựa chọn đúng nơi đầu tư. Vai trò quan trọng của chất lượng quản trị đối với giá trị doanh nghiệp đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu khác nhau, ví dụ như công trình nghiên cứu của La Porta và cộng sự (2002). Các doanh nghiệp có chất lượng quản trị tốt hơn sẽ nhận được suất sinh lời cao hơn cho cổ phiếu của doanh nghiệp. Nghiên cứu này nhằm bổ sung thêm bằng chứng thực nghiệm về mối quan hệ giữa chất lượng quản trị và giá trị doanh nghiệp tại thị trường Việt Nam. Chất lượng quản trị doanh nghiệp có ảnh hưởng tới giá trị doanh nghiệp? Chất lượng quản trị tăng lên có làm tăng giá cổ phiếu của doanh nghiệp?

1.2. Vấn Đề Nghiên Cứu và Mục Tiêu Đề Tài

Đề tài nghiên cứu mối quan hệ giữa chất lượng quản trị doanh nghiệp và giá trị doanh nghiệp đã có một số bài nghiên cứu. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu cho ra nhiều kết luận khác nhau, ngay cả cách xác định và đo lường chất lượng quản trị doanh nghiệp cũng khác nhau giữa các quốc gia. Hầu hết các công trình nghiên cứu tại các nước trên thế giới đều tìm thấy bằng chứng cho thấy vai trò của chất lượng quản trị đối với giá trị doanh nghiệp. Ở Việt Nam, việc xác định chất lượng quản trị doanh nghiệp chưa có nhiều bài nghiên cứu. Gần đây nhất Tổ chức tài chính quốc tế tại Việt Nam đã cho phát hành quyển sách Các nguyên tắc quản trị Công ty của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD, 2004). Từ năm 2010 đến năm 2012 Tổ chức này đã tiến hành đánh giá chất lượng quản trị doanh nghiệp niêm yết trên cả sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Vì những lý do trên, tác giả chọn đề tài nghiên cứu ―Mối quan hệ giữa chất lượng quản trị doanh nghiệp và giá trị doanh nghiệp‖ để nghiên cứu.

II. Cách Xác Định Giá Trị Doanh Nghiệp Quản Trị Doanh Nghiệp

Theo La Porta và các cộng sự (2000), quản trị doanh nghiệp là tập hợp các cơ chế mà qua đó các nhà đầu tư bảo vệ mình chống lại sự chiếm đoạt bởi những người trong cuộc. Quản trị doanh nghiệp đề cập đến một cơ chế đảm bảo rằng một tổ chức đạt được mục tiêu của mình đồng thời đảm bảo được lợi ích của những người nắm giữ cổ phần khác. Tarip (2007) ủng hộ quan điểm cho rằng mục tiêu cuối cùng của hoạt động kinh doanh là tối đa hóa giá trị doanh nghiệp nhưng không làm tăng chi phí đại diện. Vì vậy, mục tiêu về quản trị doanh nghiệp là tối đa hóa giá trị cổ phiếu của cổ đông nhưng cũng phải đảm bảo lợi ích của các bên liên quan khác. Theo Oman (2003), quản trị doanh nghiệp ở cả những doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp đại chúng, bao gồm các quy định của pháp luật và thực tiễn kinh doanh cùng chi phối các mối quan hệ giữa một bên là người quản lý doanh nghiệp và một bên là những người đầu tư nguồn lực vào doanh nghiệp.

2.1. Quản Trị Doanh Nghiệp Mối Quan Hệ và Cơ Chế Kiểm Soát

Trần Thị Hồng Liên (2008) đưa ra quan điểm khác, cho rằng quản trị doanh nghiệp bao gồm việc thực hiện các cơ chế, cấu trúc và các quá trình điều chỉnh các mối quan hệ giữa các cổ đông hay chủ sở hữu, hội đồng quản trị và các bên liên quan khác, thông qua đó công ty được kiểm soát và quản lý tốt nhất. Nói cách khác, quản trị doanh nghiệp không chỉ đơn thuần là tập trung vào các hoạt động như tài chính, marketing, quản trị nguồn nhân lực và công tác bán hàng mà là tổng hòa các mối quan hệ trong và ngoài doanh nghiệp. Việc thực hiện tốt tất cả các hệ thống cơ chế, cấu trúc, quy trình theo một quy tắt nhất định trong mối quan hệ giữa cổ đông hay chủ sở hữu, bộ máy quản lý và các bên liên quan khác để đảm bảo cho doanh nghiệp được quản lý tốt và đáp ứng được mục tiêu của cổ đông là chất lượng quản trị doanh nghiệp. Chất lượng quản trị công ty phụ thuộc vào 2 yếu tố chính là hành động của nhà quản trị và quy định của pháp luật mỗi quốc gia.

2.2. Vai Trò của Pháp Luật và Quy Định trong Quản Trị

La Porta và các cộng sự (1998) đưa ra giả thuyết rằng hệ thống pháp luật là cơ sở để quản trị doanh nghiệp. Đặc biệt, họ lập luận rằng mức độ mà luật của một quốc gia bảo vệ quyền lợi và mức độ đầu tư, những luật được thi hành là những yếu tố quyết định cơ bản nhất của cách thức quản trị doanh nghiệp phát triển ở quốc gia đó. Klapper và Love (2004) cung cấp một nghiên cứu xuyên quốc gia về thực tế quản trị doanh nghiệp và họ kết luận rằng, các doanh nghiệp hoạt động trong cùng một mức độ bảo vệ nhà đầu tư cho thấy mức độ khác nhau về chất lượng quản trị doanh nghiệp.

III. Đo Lường Chất Lượng Quản Trị Doanh Nghiệp Niêm Yết

Để xác định và đo lường chất lượng quản trị, cần dựa vào đặc điểm kinh tế của mỗi quốc gia. Đã có rất nhiều nghiên cứu về chất lượng quản trị doanh nghiệp được xác định thông qua chỉ số quản trị công ty (CGI). Gompers và các cộng sự (2003) là người đầu tiên xây dựng chỉ số CGI ở Mỹ. Nhóm này tập trung vào thị trường vốn của Mỹ với cơ cấu sở hữu phân tán, liên quan chủ yếu với các xung đột lợi ích giữa các cổ đông và nhà quản trị. CGI xây dựng ở Mỹ dựa trên các biến mô tả sự cân bằng quyền lực giữa các nhà quản lý hàng đầu và cổ đông. Các công trình nghiên cứu trên thế giới như Beiner và các cộng sự (2006) ở Thụy Sĩ, Black và các cộng sự (2006) ở Nga, Cheung và các cộng sự (2007) tại Hồng Kông đã xây dựng các chỉ số về chất lượng quản trị doanh nghiệp để kiểm tra các cơ chế cân bằng giữa các cổ đông thiểu số từ trong đại chúng và những người nắm giữ quyền kiểm soát trong một công ty.

3.1. Phương Pháp Xây Dựng Chỉ Số Quản Trị Doanh Nghiệp CGI

Trong hầu hết các quốc gia khác ngoài Mỹ, có cổ đông trong các công ty, cho dù một cá nhân, một gia đình, hoặc một quan hệ đối tác, vẫn là người kiểm soát hầu hết các quyền biểu quyết trong công ty. Các cổ đông kiểm soát có quyền lực đáng kể và có thể sử dụng nó để khai thác các doanh nghiệp theo cách làm tăng tiện ích cá nhân của mình. Do đó, chỉ số quản trị doanh nghiệp bên ngoài nước Mỹ đã bao gồm, ngoài các thông số về quyền của cổ đông, thông số giám sát cấu trúc, độc lập, và nguyên tắc hoạt động của Hội đồng quản trị, chất lượng kiểm toán của doanh nghiệp.

3.2. Các Nghiên Cứu Thực Nghiệm về Quản Trị và Giá Trị Doanh Nghiệp

Nghiên cứu của Gompers và các cộng sự (2003) cho thấy các công ty có quyền của cổ đông mạnh hơn sẽ có lợi nhuận cao hơn. Bằng chứng thực nghiệm cho thấy có một mối tương quan dương giữa quyền của cổ đông và lợi nhuận của công ty. Kết quả này gợi ý rằng, các công ty có thể cải thiện giá trị thị trường của mình bằng cách bảo vệ quyền của các cổ đông. Đối với các công ty có chất lượng quản trị cao, mối quan hệ giữa rủi ro hệ thống và lợi nhuận cổ phiếu là âm.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu Về QTDN

Nghiên cứu về mối quan hệ giữa chất lượng quản trị và giá trị doanh nghiệp niêm yết đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu vẫn còn nhiều tranh cãi. Một số nghiên cứu cho thấy mối quan hệ dương giữa chất lượng quản trị và giá trị doanh nghiệp. Các nghiên cứu khác lại không tìm thấy mối quan hệ này hoặc thậm chí là mối quan hệ âm. Để giải thích cho sự khác biệt này, các nhà nghiên cứu đã xem xét các yếu tố khác nhau, bao gồm đặc điểm của thị trường chứng khoán, hệ thống pháp luật và văn hóa kinh doanh của mỗi quốc gia. Nghiên cứu tại Việt Nam còn hạn chế về số lượng và phương pháp tiếp cận.

4.1. Bằng Chứng Thực Nghiệm từ Các Nghiên Cứu Trước

Klapper và Love (2004) sử dụng dữ liệu từ 14 quốc gia mới nổi và cho thấy mối tương quan dương giữa chất lượng quản trị doanh nghiệp và giá trị doanh nghiệp. Brown và Caylor (2006) sử dụng dữ liệu từ Mỹ và cho thấy các công ty có chất lượng quản trị tốt hơn có lợi nhuận cao hơn và rủi ro thấp hơn. Tuy nhiên, Larcker và các cộng sự (2007) lại không tìm thấy mối quan hệ giữa chất lượng quản trị và giá trị doanh nghiệp ở Mỹ.

4.2. Tác Động của Các Biến Kiểm Soát Đến Giá Trị Doanh Nghiệp

Ngoài chất lượng quản trị doanh nghiệp, các nghiên cứu còn xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến giá trị doanh nghiệp niêm yết, bao gồm quy mô doanh nghiệp, đòn bẩy tài chính, tỷ lệ ROA, tỷ lệ ROE và cơ cấu sở hữu. Quy mô doanh nghiệp thường có mối quan hệ dương với giá trị doanh nghiệp. Các doanh nghiệp lớn hơn thường có lợi thế về quy mô, thương hiệu và khả năng tiếp cận vốn. Đòn bẩy tài chính có thể có tác động tích cực hoặc tiêu cực đến giá trị doanh nghiệp. Việc sử dụng nợ có thể giúp doanh nghiệp tăng lợi nhuận, nhưng cũng làm tăng rủi ro tài chính.

V. Kết Luận Tương Lai và Hướng Nghiên Cứu Chất Lượng Quản Trị

Các nghiên cứu về mối liên hệ giữa chất lượng quản trị doanh nghiệp và giá trị doanh nghiệp cung cấp cái nhìn sâu sắc về vai trò quan trọng của quản trị trong việc tạo ra giá trị cho cổ đông. Các doanh nghiệp cần chú trọng nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và hiệu quả hoạt động của hội đồng quản trị và ban điều hành. Các nhà đầu tư cần xem xét chất lượng quản trị như một yếu tố quan trọng trong quá trình ra quyết định đầu tư.

5.1. Gợi Ý Chính Sách và Giải Pháp Nâng Cao Quản Trị Doanh Nghiệp

Các cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về quản trị công ty, tăng cường giám sát và thực thi các quy định. Các doanh nghiệp cần chủ động áp dụng các tiêu chuẩn quản trị công ty tốt nhất, xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả và tăng cường đạo đức kinh doanh. Cần thiết có các nghiên cứu tiếp theo về tác động của chất lượng quản trị doanh nghiệp đến hiệu quả hoạt động doanh nghiệp tại Việt Nam, sử dụng các phương pháp nghiên cứu tiên tiến hơn và dữ liệu cập nhật hơn.

5.2. Hạn Chế và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo về Quản Trị Doanh Nghiệp

Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào tác động của chất lượng quản trị doanh nghiệp đến các khía cạnh khác của hiệu quả hoạt động doanh nghiệp, như khả năng sinh lời, tăng trưởng và đổi mới. Nghiên cứu cũng có thể xem xét vai trò của các yếu tố văn hóa và thể chế trong việc định hình chất lượng quản trị doanh nghiệp và mối quan hệ của nó với giá trị doanh nghiệp.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trở nên khốc liệt, đặc biệt trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Năm 2013, thị trường chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) ghi nhận sự tham gia của nhiều doanh nghiệp có giá trị vốn hóa lớn, trong đó chất lượng quản trị doanh nghiệp được xem là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến giá trị doanh nghiệp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định mối quan hệ giữa chất lượng quản trị doanh nghiệp và giá trị của các doanh nghiệp niêm yết trên HOSE năm 2013, sử dụng chỉ số CGI (Corporation Governance Index) để đo lường chất lượng quản trị và Tobin’s Q để đo lường giá trị doanh nghiệp. Nghiên cứu tập trung vào 120 công ty có vốn hóa lớn nhất, đồng thời xem xét các biến kiểm soát như quy mô hội đồng quản trị, sở hữu của cổ đông lớn, tỷ lệ thành viên hội đồng quản trị độc lập, chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc, quy mô doanh nghiệp, suất sinh lời trên tổng tài sản và đòn bẩy tài chính. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp các nhà quản trị doanh nghiệp nâng cao giá trị công ty, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách quản trị doanh nghiệp tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết đại diện (Jensen & Meckling, 1976), trong đó mối quan hệ giữa cổ đông và người quản lý được xem như một hợp đồng đại diện với sự khác biệt lợi ích tiềm ẩn, dẫn đến chi phí đại diện. Quản trị doanh nghiệp được định nghĩa là tập hợp các cơ chế nhằm bảo vệ quyền lợi cổ đông và tối đa hóa giá trị doanh nghiệp (La Porta et al., 2000; Tarip, 2007). Chất lượng quản trị doanh nghiệp được đo lường qua chỉ số CGI, bao gồm các nhóm chính: hội đồng quản trị, quyền của cổ đông, công khai minh bạch và kiểm soát, kiểm toán (OECD, 2004). Giá trị doanh nghiệp được xác định thông qua Tobin’s Q, phản ánh tỷ lệ giữa giá trị thị trường và giá trị tài sản thực tế của doanh nghiệp (Ross et al., 2003). Các nghiên cứu thực nghiệm trước đây tại nhiều quốc gia như Thụy Sĩ, Hồng Kông, Hàn Quốc, Brazil, Canada đều cho thấy mối quan hệ tích cực giữa chất lượng quản trị và giá trị doanh nghiệp (Beiner et al., 2006; Cheung et al., 2007; Black et al., 2006a; Leal & Carvalhal-da-Silva, 2005; Toledo & Bocatto, 2012).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với mô hình hồi quy đa biến theo phương pháp bình phương nhỏ nhất (OLS) để kiểm định các giả thuyết. Dữ liệu thu thập từ 120 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên HOSE năm 2013, loại trừ các ngân hàng, công ty chứng khoán và tài chính do đặc thù riêng biệt. Chất lượng quản trị doanh nghiệp được đo lường qua bảng câu hỏi gồm 40 câu hỏi, xây dựng dựa trên các nghiên cứu trước và được đánh giá bởi 32 chuyên gia trong lĩnh vực quản trị, tài chính, kiểm toán. Các biến kiểm soát bao gồm quy mô hội đồng quản trị, sở hữu cổ đông lớn, tỷ lệ thành viên hội đồng quản trị độc lập, chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc, quy mô doanh nghiệp (logarit tổng tài sản), đòn bẩy tài chính và suất sinh lời trên tổng tài sản. Dữ liệu tài chính được thu thập từ báo cáo thường niên, báo cáo quản trị và các tài liệu công bố công khai của doanh nghiệp. Mô hình hồi quy được kiểm định đa cộng tuyến, phương sai sai số thay đổi (kiểm định White) và đánh giá mức độ phù hợp qua hệ số R2 điều chỉnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Chất lượng quản trị doanh nghiệp (CGI) có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến giá trị doanh nghiệp (Tobin’s Q) với hệ số 0,852 (p<0,05). Điều này khẳng định rằng doanh nghiệp có chất lượng quản trị tốt hơn sẽ có giá trị thị trường cao hơn.

2. Quy mô hội đồng quản trị (BSIZE) cũng có ảnh hưởng tích cực đến giá trị doanh nghiệp với hệ số 0,044 (p<0,05), cho thấy hội đồng quản trị lớn hơn giúp nâng cao giá trị công ty.

3. Sở hữu của cổ đông lớn (AC) có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến giá trị doanh nghiệp với hệ số 0,409 (p<0,05), trái ngược với kỳ vọng ban đầu về mối quan hệ nghịch biến.

4. Chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc (DUALITY) có tác động tích cực đến giá trị doanh nghiệp với hệ số 0,129 (p<0,1), cho thấy sự kết hợp vai trò này có thể nâng cao hiệu quả quản trị.

5. Tỷ lệ thành viên hội đồng quản trị độc lập (BOUT) không có ý nghĩa thống kê với giá trị doanh nghiệp (p>0,1), cho thấy vai trò của thành viên độc lập chưa rõ ràng trong việc nâng cao giá trị tại thị trường Việt Nam.

6. Quy mô doanh nghiệp (LNASSET) và suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) đều có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê mạnh mẽ đến giá trị doanh nghiệp với hệ số lần lượt là 0,110 (p<0,01) và 5,379 (p<0,001).

7. Đòn bẩy tài chính (LEV) không có tác động đáng kể đến giá trị doanh nghiệp (p>0,9).

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy chất lượng quản trị doanh nghiệp là nhân tố quan trọng thúc đẩy giá trị doanh nghiệp. Chất lượng quản trị tốt tạo niềm tin cho nhà đầu tư, giảm chi phí giám sát và tăng hiệu quả hoạt động, từ đó nâng cao giá trị thị trường. Quy mô hội đồng quản trị lớn hơn giúp đa dạng kỹ năng và tăng khả năng ra quyết định chiến lược hiệu quả. Sở hữu của cổ đông lớn tại Việt Nam đóng vai trò tích cực trong việc giám sát và nâng cao giá trị doanh nghiệp, phù hợp với đặc thù thị trường mới nổi. Việc chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc cũng góp phần tăng cường sự thống nhất trong quản lý, giảm chi phí đại diện, trái ngược với một số nghiên cứu tại các thị trường phát triển. Tỷ lệ thành viên hội đồng quản trị độc lập chưa phát huy hiệu quả rõ rệt, có thể do quy định mới và thực tiễn áp dụng còn hạn chế tại Việt Nam. Quy mô doanh nghiệp và hiệu quả sinh lời là các yếu tố nền tảng ảnh hưởng tích cực đến giá trị doanh nghiệp. Đòn bẩy tài chính không có tác động rõ ràng, có thể do đặc thù ngành nghề và chiến lược tài chính của các doanh nghiệp niêm yết.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân phối điểm CGI, bảng thống kê mô tả các biến và bảng kết quả hồi quy với các hệ số, giá trị t và mức ý nghĩa để minh họa rõ ràng các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp thông qua việc áp dụng nghiêm túc các quy định quản trị, minh bạch thông tin và phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ nhằm nâng cao chỉ số CGI, hướng tới mục tiêu tăng giá trị doanh nghiệp trong vòng 2-3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước.

2. Mở rộng quy mô và nâng cao năng lực hội đồng quản trị bằng cách tuyển chọn các thành viên có chuyên môn đa dạng, kinh nghiệm quản lý và độc lập tư tưởng, nhằm tăng cường hiệu quả ra quyết định chiến lược, dự kiến hoàn thành trong 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Hội đồng quản trị và cổ đông.

3. Khuyến khích sự tham gia tích cực của cổ đông lớn trong quản trị doanh nghiệp, tạo điều kiện cho họ tham gia giám sát và định hướng phát triển doanh nghiệp, góp phần nâng cao giá trị công ty trong trung hạn. Chủ thể thực hiện: Cổ đông lớn và ban lãnh đạo doanh nghiệp.

4. Xem xét cơ cấu tổ chức chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc như một giải pháp tăng cường sự thống nhất trong quản lý, giảm chi phí đại diện, đồng thời xây dựng các cơ chế kiểm soát phù hợp để tránh rủi ro tập trung quyền lực, áp dụng thí điểm trong 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Hội đồng quản trị và ban điều hành.

5. Tăng cường vai trò và hiệu quả của thành viên hội đồng quản trị độc lập thông qua đào tạo, nâng cao nhận thức và quy định rõ ràng về trách nhiệm, nhằm phát huy vai trò giám sát trong dài hạn. Chủ thể thực hiện: Cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và hội đồng quản trị các doanh nghiệp niêm yết: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để cải thiện chất lượng quản trị, từ đó nâng cao giá trị doanh nghiệp và thu hút đầu tư.

2. Cơ quan quản lý nhà nước về chứng khoán và doanh nghiệp: Tham khảo để xây dựng, hoàn thiện chính sách quản trị doanh nghiệp phù hợp với thực tiễn thị trường Việt Nam.

3. Nhà đầu tư và quỹ đầu tư: Hiểu rõ vai trò của chất lượng quản trị trong đánh giá giá trị doanh nghiệp, hỗ trợ quyết định đầu tư hiệu quả.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành tài chính – ngân hàng, quản trị doanh nghiệp: Tài liệu tham khảo có giá trị về phương pháp nghiên cứu, mô hình phân tích và kết quả thực nghiệm tại thị trường mới nổi.

Câu hỏi thường gặp

1. Chất lượng quản trị doanh nghiệp được đo lường như thế nào trong nghiên cứu này?
   Chất lượng quản trị được đo bằng chỉ số CGI dựa trên bảng câu hỏi gồm 40 câu hỏi liên quan đến hội đồng quản trị, quyền cổ đông, công khai minh bạch và kiểm soát, được đánh giá qua tài liệu công bố và ý kiến chuyên gia.

2. Tại sao Tobin’s Q được chọn làm chỉ số đo lường giá trị doanh nghiệp?
   Tobin’s Q phản ánh tỷ lệ giữa giá trị thị trường và giá trị tài sản thực tế, là thước đo phổ biến trong nghiên cứu tài chính để đánh giá hiệu quả và giá trị thực của doanh nghiệp trên thị trường.

3. Tỷ lệ thành viên hội đồng quản trị độc lập không ảnh hưởng đến giá trị doanh nghiệp có phải là điều bất thường?
   Điều này phản ánh thực trạng thị trường Việt Nam, nơi quy định về thành viên độc lập còn mới và chưa được thực hiện đầy đủ, nên vai trò giám sát của họ chưa phát huy hiệu quả rõ rệt.

4. Việc chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc có lợi hay hại cho doanh nghiệp?
   Nghiên cứu cho thấy sự kết hợp này có tác động tích cực đến giá trị doanh nghiệp tại Việt Nam, giúp tăng hiệu quả quản lý và giảm chi phí đại diện, tuy nhiên cần có cơ chế kiểm soát để tránh rủi ro tập trung quyền lực.

5. Các doanh nghiệp có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này như thế nào để nâng cao giá trị?
   Doanh nghiệp nên tập trung nâng cao chất lượng quản trị, mở rộng và nâng cao năng lực hội đồng quản trị, phát huy vai trò cổ đông lớn và cân nhắc cơ cấu lãnh đạo phù hợp, đồng thời tăng cường minh bạch thông tin và kiểm soát nội bộ.

Kết luận

• Chất lượng quản trị doanh nghiệp có mối quan hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê với giá trị doanh nghiệp niêm yết trên HOSE năm 2013.
• Các yếu tố như quy mô hội đồng quản trị, sở hữu cổ đông lớn và chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc cũng tác động tích cực đến giá trị doanh nghiệp.
• Tỷ lệ thành viên hội đồng quản trị độc lập chưa có tác động rõ ràng, phản ánh thực trạng quản trị doanh nghiệp tại Việt Nam.
• Quy mô doanh nghiệp và hiệu quả sinh lời là các yếu tố nền tảng ảnh hưởng tích cực đến giá trị doanh nghiệp.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách nâng cao chất lượng quản trị và giá trị doanh nghiệp tại thị trường mới nổi như Việt Nam.

Next steps: Các doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng quản trị theo khuyến nghị, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng mẫu và thời gian để đánh giá xu hướng phát triển.

Call-to-action: Các nhà quản trị doanh nghiệp, nhà đầu tư và nhà hoạch định chính sách nên áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản trị và giá trị doanh nghiệp, góp phần phát triển bền vững thị trường chứng khoán Việt Nam.