Lvts 2011: Công tác Quản lý Vận hành Hệ thống Thoát nước tại TP. Hồ Chí Minh

TP HCM có trên 1.200 km sông kênh rạch, trong đó gần 500 km phục vụ giao thông thủy. Khu vực nội thành có hơn 100 km kênh rạch làm trục thoát nước chính, với các cửa xả từ hệ thống cống thoát nước. Các kênh tiêu chính như Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tân Hóa - Lò Gốm, Tàu Hủ - Bến Nghé đóng vai trò quan trọng trong tiêu thoát nước. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm và lấn chiếm đang là thách thức lớn cho khả năng thoát nước của các kênh rạch này. Cần có giải pháp đồng bộ để bảo vệ và phát huy hiệu quả của HTTN tự nhiên.

Hệ thống cống thoát nước được phân chia thành 4 cấp, từ sông kênh rạch tự nhiên đến cống dẫn nước từ các công trình. Tổng chiều dài cống cấp 2, 3, 4 khoảng 1600 km, tập trung 930 km ở khu vực nội đô. Tỉ lệ phục vụ thoát nước ở các quận nội thành cao hơn các quận ngoại thành và huyện. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tuyến đường, khu dân cư chưa có cống thoát nước, gây ảnh hưởng đến đời sống người dân. Việc đầu tư và nâng cấp HTTNĐT cần được chú trọng để đảm bảo khả năng tiêu thoát nước cho toàn thành phố.

Công tác quản lý HTTN tự nhiên (sông, kênh, rạch) còn nhiều hạn chế. Tình trạng lấn chiếm, xả thải gây ô nhiễm vẫn diễn ra phổ biến. Việc duy tu, nạo vét chưa được thực hiện thường xuyên và hiệu quả. Quản lý hệ thống cống cũng gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là việc kiểm soát đấu nối và bảo trì định kỳ. Cần có giải pháp đồng bộ để cải thiện công tác quản lý và vận hành cả hai hệ thống này, đảm bảo khả năng tiêu thoát nước tốt nhất.

Công tác quản lý và vận hành tại các nhà máy XLNT còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Hiệu quả xử lý nước thải chưa đạt yêu cầu do nhiều yếu tố, như công nghệ lạc hậu, thiếu kinh phí bảo trì, và quản lý vận hành chưa chuyên nghiệp. Cần có giải pháp để nâng cao năng lực quản lý và vận hành các nhà máy XLNT, đảm bảo chất lượng nước thải sau xử lý đạt tiêu chuẩn quy định, góp phần bảo vệ môi trường.

Công tác vận hành hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tình trạng ngập nước tại TP HCM. Vận hành tốt hệ thống cống, kênh rạch, trạm bơm sẽ giúp tiêu thoát nước nhanh chóng khi có mưa lớn. Tuy nhiên, nếu hệ thống vận hành không hiệu quả, tắc nghẽn, thì tình trạng ngập nước sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Cần đầu tư vào công tác vận hành, bảo trì hệ thống, đồng thời nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ HTTN.

Các quy hoạch như Quyết định số 752/QĐ-TTg, 24/QĐ-TTg, 1547/QĐ-TTg đóng vai trò định hướng cho sự phát triển HTTN và XLNT tại TP HCM. Các quy hoạch này xác định mục tiêu, giải pháp, và nguồn lực cần thiết để xây dựng và nâng cấp HTTN. Cần rà soát và cập nhật các quy hoạch này để phù hợp với tình hình thực tế, đồng thời đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong quá trình thực hiện.

Kinh nghiệm quản lý tài sản của Nhật Bản, đặc biệt là trong lĩnh vực HTTN, có thể được áp dụng tại TP HCM. Nhật Bản chú trọng đến việc bảo trì, bảo dưỡng định kỳ, và quản lý vòng đời của tài sản. Việc áp dụng các phương pháp quản lý tiên tiến, như quản lý rủi ro và tối ưu hóa chi phí, sẽ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng và kéo dài tuổi thọ của HTTN.

Mô hình hợp tác công tư PPP có thể là giải pháp hiệu quả để thu hút nguồn vốn và kinh nghiệm từ khu vực tư nhân vào công tác vận hành và bảo trì HTTN. Các mô hình PPP khác nhau có ưu nhược điểm riêng, cần xem xét và lựa chọn mô hình phù hợp với điều kiện cụ thể của TP HCM. PPP giúp chia sẻ rủi ro và trách nhiệm giữa nhà nước và tư nhân, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ thoát nước.

Các giải pháp quản lý nhà nước cần tập trung vào việc bảo vệ và khai thác hiệu quả HTTN tự nhiên (sông, kênh, rạch). Cần có phương án xử lý các công trình, nhà ở lấn chiếm hành lang bảo vệ sông kênh rạch. Tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với sông kênh rạch, ngăn chặn tình trạng xả thải gây ô nhiễm. Đồng thời, cần duy tu, nạo vét thường xuyên để đảm bảo khả năng tiêu thoát nước.

Để quản lý hiệu quả hệ thống cống thoát nước kín, cần tăng cường kiểm soát đấu nối từ các hộ gia đình, cơ sở sản xuất. Thực hiện bảo trì, bảo dưỡng định kỳ để tránh tắc nghẽn. Áp dụng công nghệ tiên tiến trong quản lý và vận hành hệ thống. Đồng thời, cần nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ hệ thống, không xả rác bừa bãi vào cống.

Việc áp dụng mô hình khoán cho hợp đồng vận hành các nhà máy XLNT có thể giúp nâng cao hiệu quả. Mô hình này khuyến khích các đơn vị vận hành tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng xử lý nước thải. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của các đơn vị vận hành để đảm bảo chất lượng dịch vụ.

Nguồn tài chính cho công tác vận hành và bảo dưỡng (O&M) hệ thống thoát nước cần được đảm bảo ổn định và đáp ứng yêu cầu thực tế. Cần có cơ chế huy động đa dạng nguồn vốn, bao gồm ngân sách nhà nước, vốn ODA, vốn vay ưu đãi và nguồn vốn xã hội hóa. Ưu tiên phân bổ ngân sách cho công tác bảo trì, sửa chữa thường xuyên để kéo dài tuổi thọ công trình.

Tiến trình thực hiện các giải pháp cần được phân chia giai đoạn cụ thể, có lộ trình rõ ràng và phù hợp với tình hình thực tế. Giai đoạn đầu tập trung vào các dự án cấp bách, có tính lan tỏa và dễ thực hiện. Giai đoạn sau triển khai các dự án phức tạp, đòi hỏi công nghệ cao và nguồn vốn lớn. Cần có kế hoạch theo dõi, đánh giá và điều chỉnh tiến độ thực hiện để đảm bảo mục tiêu đề ra.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở quản lý chuyên ngành (ví dụ: Sở Xây dựng, Sở Tài nguyên và Môi trường) và cơ quan quản lý tài sản (ví dụ: UBND quận, huyện) là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả quản lý và vận hành hệ thống thoát nước. Cần có quy chế phối hợp cụ thể, phân công trách nhiệm rõ ràng giữa các bên liên quan. Tăng cường trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm và giải quyết kịp thời các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện.

Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về bảo vệ môi trường, cần tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ XLNT tiên tiến, như công nghệ xử lý sinh học, công nghệ màng lọc, công nghệ xử lý bùn thải. Việc áp dụng công nghệ phù hợp sẽ giúp nâng cao hiệu quả xử lý, giảm chi phí vận hành, và đảm bảo chất lượng nước thải sau xử lý đạt tiêu chuẩn.

Nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của HTTN và tầm quan trọng của việc bảo vệ hệ thống là yếu tố then chốt để đảm bảo tính bền vững. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về ý thức bảo vệ môi trường, không xả rác bừa bãi vào cống rãnh, và tham gia vào các hoạt động bảo vệ hệ thống.

Để thu hút nguồn vốn đầu tư vào HTTN, cần có các chính sách khuyến khích phù hợp, như ưu đãi thuế, hỗ trợ lãi suất, và tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án PPP. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế giá dịch vụ thoát nước hợp lý để đảm bảo nguồn thu cho việc vận hành và bảo trì hệ thống.