I. Tổng Quan Khai Thác Nguồn Lực Tự Nhiên và Con Người
Trong quá trình phát triển của bất kỳ quốc gia nào, việc khai thác tài nguyên thiên nhiên bền vững và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực trong công nghiệp hóa luôn là vấn đề được đặt lên hàng đầu. Mối quan hệ giữa tự nhiên và con người là một phạm trù phức hợp, được biểu hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau. Trong suốt chiều dài lịch sử nhân loại, con người luôn lấy giới tự nhiên làm đối tượng lao động phổ biến của mình. Tự nhiên không chỉ là môi trường sống thuần túy của con người, mà còn là nơi con người khai thác và tạo ra những sản phẩm cần thiết cho nhu cầu tồn tại và phát triển của mình và xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình sản xuất, dù nguồn lực tự nhiên có phong phú, đa dạng đến đâu, nhưng nếu không có sự tham gia của con người với tư cách là chủ thể của quá trình sản xuất thì nguồn lực tự nhiên chỉ luôn ở dạng tiềm năng. Do đó, con người giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình sản xuất và cùng với nguồn lực tự nhiên, con người trở thành một nguồn lực của quá trình sản xuất.
1.1. Vai trò của tài nguyên thiên nhiên trong công nghiệp hóa
Tài nguyên thiên nhiên đóng vai trò then chốt trong quá trình công nghiệp hóa. Chúng cung cấp nguyên liệu thô, năng lượng và các yếu tố đầu vào cần thiết cho sản xuất công nghiệp. Việc quản lý tài nguyên thiên nhiên hiệu quả là yếu tố sống còn để đảm bảo sự phát triển bền vững. Theo tài liệu gốc, tự nhiên cung cấp môi trường sống và nguồn tài nguyên cho con người khai thác để tạo ra sản phẩm phục vụ nhu cầu tồn tại và phát triển.
1.2. Tầm quan trọng của nguồn nhân lực chất lượng cao
Nguồn nhân lực chất lượng cao là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đổi mới sáng tạo trong công nghiệp. Đào tạo nguồn nhân lực cho công nghiệp là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất lao động và khả năng cạnh tranh của quốc gia. Nguồn nhân lực không chỉ là số lượng lao động mà còn là chất lượng, kỹ năng và trình độ chuyên môn của người lao động.
II. Thách Thức Khai Thác Quá Mức và Ô Nhiễm Môi Trường
Nhiều quốc gia đang phát triển tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa là một yêu cầu tất yếu đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Kinh nghiệm cho thấy, nếu biết khai thác, sử dụng nguồn lực tự nhiên và nguồn lực con người một cách hợp lý thì không những có thể sớm hoàn thành quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong thời gian ngắn, mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững về sau. Song, công nghiệp hóa thành công, chúng ta không chỉ học hỏi, kế thừa kinh nghiệm và thành tựu khoa học, - công nghệ của các nước tiên tiến đi trước, mà còn phải tập trung khai thác và phát huy triệt để những lợi thế sẵn có của mình, nhất là con người và tự nhiên - hai nguồn lực trung tâm của sự phát triển. Xem xét quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện nay, phải nói rằng, hai nguồn lực trên chưa được sử dụng hiệu quả; sự suy thoái, xuống cấp của môi trường tự nhiên và chất lượng của người lao động đang là những hạn chế lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ, chất lượng và hiệu quả của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
2.1. Tác động của công nghiệp hóa đến môi trường
Tác động của công nghiệp hóa đến môi trường là một vấn đề nhức nhối. Khai thác quá mức tài nguyên, ô nhiễm không khí và nước, và suy thoái đất đai là những hậu quả nghiêm trọng. Cần có các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả để giảm thiểu tác động tiêu cực này. Theo tài liệu gốc, sự suy thoái môi trường tự nhiên là một trong những hạn chế lớn ảnh hưởng đến quá trình công nghiệp hóa.
2.2. Vấn đề phân bổ nguồn lực hợp lý
Việc phân bổ nguồn lực hợp lý là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững. Cần có các chính sách và quy hoạch hiệu quả để phân bổ nguồn lực một cách công bằng và hiệu quả, tránh lãng phí và khai thác quá mức. Việc phân bổ nguồn lực cần dựa trên các nguyên tắc về hiệu quả kinh tế, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường.
III. Giải Pháp Công Nghiệp Hóa Xanh và Kinh Tế Tuần Hoàn
Nguyên nhân chính vẫn là do sự nhận thức của chúng ta chưa thật đúng và đầy đủ về vai trò của nguồn lực tự nhiên, nguồn lực con người cùng với khai thác, sử dụng hợp lý hai nguồn lực này trong quá trình phát triển đất nước. Đã có khẳng định rằng, nhận thức đúng tầm quan trọng của nguồn lực tự nhiên và nguồn lực con người, trên cơ sở đó đã có các giải pháp phù hợp nhằm khai thác, sử dụng có hiệu quả nguồn lực tự nhiên và nguồn lực con người trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa thực sự là việc làm cần thiết, là vấn đề vừa cơ bản vừa cấp bách, có ý nghĩa cả về lý luận lẫn thực tiễn, có ý nghĩa to lớn thuộc về lý luận lẫn tối ưu.
3.1. Ứng dụng công nghệ xanh trong công nghiệp
Công nghệ xanh trong công nghiệp giúp giảm thiểu ô nhiễm và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn. Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ xanh là yếu tố then chốt để thúc đẩy công nghiệp hóa bền vững. Các công nghệ này bao gồm sử dụng năng lượng tái tạo, xử lý chất thải hiệu quả và giảm thiểu khí thải.
3.2. Phát triển kinh tế tuần hoàn
Kinh tế tuần hoàn là một mô hình kinh tế bền vững, trong đó tài nguyên được sử dụng hiệu quả và chất thải được tái chế hoặc tái sử dụng. Áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn giúp giảm thiểu tác động đến môi trường và tạo ra các cơ hội kinh tế mới. Mô hình này tập trung vào việc kéo dài tuổi thọ sản phẩm, tái chế và tái sử dụng vật liệu.
3.3. Sử dụng năng lượng tái tạo trong công nghiệp
Sử dụng năng lượng tái tạo trong công nghiệp giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và giảm khí thải nhà kính. Đầu tư vào năng lượng mặt trời, gió và các nguồn năng lượng tái tạo khác là yếu tố then chốt để thúc đẩy công nghiệp hóa xanh. Năng lượng tái tạo không chỉ thân thiện với môi trường mà còn giúp giảm chi phí năng lượng cho doanh nghiệp.
IV. Chính Sách Quản Lý Tài Nguyên và Đào Tạo Nhân Lực
Với mong muốn góp một phần làm sáng tỏ một số khía cạnh lý luận và thực tiễn của vấn đề nói trên, chúng tôi chọn “Vấn đề khai thác và sử dụng một cách hợp lý nguồn lực tự nhiên và nguồn lực con người trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” làm đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sĩ Triết học, của mình. Mối quan hệ giữa nguồn lực tự nhiên và nguồn lực con người đã được đặt ra từ lâu. Chẳng hạn, tác giả Nguyễn Trọng Chuẩn, từ năm 1973 đã có bài viết Con người và môi trường sống, đăng trên Tạp chí Triết học, số 3, 1973, rồi bài Những tư tưởng của Ph. Ăngghen về quan hệ giữa con người và tự nhiên trong “Biện chứng của tự nhiên”, Tạp chí Triết học, số 4, 1980. Trong các bài viết đó, tác giả đã nhấn mạnh đến lý do thu hút sự chú ý hàng đầu của các nhà khoa học, thế giới thuộc tất cả các lĩnh vực về mối quan hệ mật thiết giữa con người - xã hội - tự nhiên, sự cạn kiệt tài nguyên nguyên thiên nhiên, mối đe dọa khủng hoảng sinh thái và nhấn mạnh ý nghĩa của những quan điểm của Ph.
4.1. Chính sách khai thác tài nguyên hợp lý
Chính sách khai thác tài nguyên cần đảm bảo sự bền vững và công bằng. Cần có các quy định chặt chẽ về khai thác tài nguyên, bảo vệ môi trường và chia sẻ lợi ích cho cộng đồng địa phương. Các chính sách này cần được thực thi nghiêm túc và minh bạch để đảm bảo hiệu quả.
4.2. Phát triển kỹ năng cho người lao động
Phát triển kỹ năng cho người lao động là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất lao động và khả năng cạnh tranh của quốc gia. Cần có các chương trình đào tạo và bồi dưỡng kỹ năng phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động và sự phát triển của công nghệ. Việc phát triển kỹ năng cần tập trung vào các kỹ năng mềm, kỹ năng số và kỹ năng chuyên môn.
V. Ứng Dụng Nâng Cao Năng Suất và Đổi Mới Sáng Tạo
Ăngghen hay trong Tạp chí Hoạt động Khoa học, số 3, 1992, tác giả Lê Quý An đã phân tích sự liên hệ mật thiết giữa ba yếu tố khách quan quan trọng không tách rời trong xã hội, đó là “dân số, tài nguyên môi trường và phát triển”. Mối quan hệ tự nhiên - xã hội - con người cũng được tác giả Phạm Thị Nga Trầm đề cập tới trong nhiều bài viết của mình. Lênin về mối quan hệ giữa con người, xã hội và tự nhiên, tác giả đã khẳng định rằng, thế giới vô cùng phức tạp và đa dạng, được tạo thành từ nhiều yếu tố, song suy cho cùng chỉ có 3 yếu tố cơ bản: giới tự nhiên, con người và xã hội; ba yếu tố này thống nhất với nhau trong một hệ thống “tự nhiên - con người - xã hội” vì chúng đều là những dạng, những trạng thái, những đặc tính và những quan hệ khác nhau của vật chất đang vận động. Theo tác giả, ba yếu tố trên có vai trò khác nhau nhưng bao giờ cũng thống nhất bền vững và biện chứng. Tác giả viết: “Không có đối lập, càng không có tách rời sinh thái, ra khái niệm xã hội trong bản thân con người. Hai môi trường đã thống nhất với nhau tạo ra môi trường sống của con người”.
5.1. Nâng cao năng suất lao động
Nâng cao năng suất lao động là yếu tố then chốt để tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống người dân. Cần có các biện pháp khuyến khích đổi mới sáng tạo, áp dụng công nghệ mới và cải thiện điều kiện làm việc để nâng cao năng suất lao động. Năng suất lao động cao giúp giảm chi phí sản xuất và tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
5.2. Đổi mới sáng tạo trong công nghiệp
Đổi mới sáng tạo trong công nghiệp là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới. Cần có các chính sách khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp và tạo ra môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo. Đổi mới sáng tạo giúp doanh nghiệp tạo ra lợi thế cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
VI. Tương Lai Phát Triển Công Nghiệp 4
Tác giả Sỹ Thị Ngọ Lan trong bài Về mối quan hệ giữa sự thích nghi và việc cải tạo môi trường tự nhiên trong quá trình hoạt động sống của con người, Tạp chí Triết học, số 1, 1992, đã viết: “Trước khi con người cải tạo được tự nhiên thì con người phải thích nghi với nó. Ngay cả khi khả năng ấy là vô cùng to lớn, thì con người vẫn buộc phải thích nghi trong một giới hạn đáng kể với giới tự nhiên, bởi một lẽ đơn giản là con người không thể bất chấp các quy luật tự nhiên”. Trong Luận án Tiến sỹ Triết học, 1996 “Mối quan hệ giữa yếu tố sinh học và yếu tố xã hội trong quá trình hình thành và phát triển con người”, tác giả Võ Thị Tịnh Hoa lại nhấn mạnh đến mối quan hệ giữa tự nhiên và con người ở phương diện sinh học, thông qua đó, thấy được sự khăng khít không thể tách rời giữa tự nhiên và con người trong hoạt động sống, hoạt động lao động sản xuất của con người.
6.1. Phát triển công nghiệp 4.0
Phát triển công nghiệp 4.0 là xu hướng tất yếu của thời đại. Cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật và dữ liệu lớn để nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất. Công nghiệp 4.0 giúp tạo ra các sản phẩm và dịch vụ thông minh, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
6.2. Tăng trưởng xanh và phát triển bền vững
Tăng trưởng xanh là mô hình phát triển kinh tế bền vững, trong đó tăng trưởng kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường và công bằng xã hội. Cần có các chính sách khuyến khích đầu tư vào các ngành công nghiệp xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và giảm thiểu ô nhiễm. Tăng trưởng xanh giúp tạo ra một tương lai bền vững cho các thế hệ mai sau.
