Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ ngành du lịch tại thành phố Đà Nẵng, đặc biệt là quận Sơn Trà với tiềm năng du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng biển cao cấp, hoạt động kinh doanh nhà hàng, khách sạn đã có sự gia tăng đáng kể. Tính đến cuối năm 2019, trên địa bàn quận Sơn Trà có 205 doanh nghiệp kinh doanh khách sạn, chiếm 26,7% tổng số khách sạn của thành phố, và 91 doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, chiếm 31,2 tổng số nhà hàng toàn thành phố. Sự phát triển này không chỉ góp phần tạo việc làm mà còn đóng góp quan trọng vào nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN). Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách thuế đối với các doanh nghiệp này còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng thất thu thuế và kê khai không sát thực tế kinh doanh.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực hiện chính sách thuế đối với doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn tại quận Sơn Trà trong giai đoạn 2016-2019. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng, đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách thuế, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế, chống thất thu và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách thuế, góp phần nâng cao nguồn thu NSNN và hỗ trợ phát triển ngành du lịch tại quận Sơn Trà, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết chính sách công và quản lý thuế để phân tích thực hiện chính sách thuế đối với doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn. Hai khung lý thuyết chính bao gồm:

  1. Lý thuyết chính sách công: Được hiểu là các quyết định của chủ thể được trao quyền lực công nhằm giải quyết các vấn đề vì lợi ích chung của cộng đồng. Lý thuyết này giúp phân tích vai trò của Nhà nước trong việc xây dựng và thực thi chính sách thuế, đồng thời đánh giá tính minh bạch, công bằng, hiệu quả và linh hoạt của chính sách thuế.

  2. Lý thuyết quản lý thuế: Tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thuế như tổ chức bộ máy, công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế, kiểm tra, giám sát và xử lý nợ thuế. Lý thuyết này giúp đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thu ngân sách.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), lệ phí môn bài, tiền thuê đất, doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn (DN KD NHKS), và các chỉ tiêu về thu ngân sách nhà nước.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử kết hợp với các phương pháp nghiên cứu định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ Chi cục Thuế khu vực Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn, Cục Thuế thành phố Đà Nẵng, các văn bản pháp luật liên quan và báo cáo thống kê giai đoạn 2016-2019. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn chuyên gia, cán bộ thuế và doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn trên địa bàn.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu về số lượng doanh nghiệp, hồ sơ khai thuế, tỷ lệ nộp thuế đúng hạn, nợ thuế và kết quả kiểm tra thuế. Phân tích so sánh để đánh giá sự thay đổi qua các năm và so sánh với các địa phương khác. Phân tích nội dung để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách thuế.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát tập trung vào toàn bộ doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn đang hoạt động trên địa bàn quận Sơn Trà, với tổng số khoảng 296 doanh nghiệp. Phỏng vấn chuyên gia và cán bộ thuế được lựa chọn theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm chức năng quản lý thuế.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2019, phù hợp với dữ liệu thu thập và các chính sách thuế hiện hành trong thời kỳ này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng doanh nghiệp và tỷ lệ hoạt động: Tính đến cuối năm 2019, quận Sơn Trà có 490 doanh nghiệp kinh doanh khách sạn và 186 doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng đăng ký thành lập, nhưng chỉ khoảng 43,8% trong số này đang hoạt động thực tế. Tỷ lệ doanh nghiệp hoạt động thấp cho thấy sự biến động và rủi ro trong ngành dịch vụ này.

  2. Tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế đúng hạn cao: Tỷ lệ hồ sơ khai thuế của doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn nộp đúng hạn đạt trên 99% trong các năm 2016-2019, thể hiện sự tuân thủ tốt về thủ tục hành chính thuế. Tuy nhiên, hồ sơ khai thuế GTGT có tỷ lệ nộp trễ cao hơn so với các loại thuế khác, dù tỷ lệ này có xu hướng giảm dần qua các năm.

  3. Tình trạng nợ thuế và thất thu thuế còn tồn tại: Tổng hợp số liệu cho thấy doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng số nợ thuế trên địa bàn quận Sơn Trà. Tỷ trọng tiền nợ thuế của nhóm này so với tổng nợ thuế địa phương dao động ở mức khoảng 20-25%, gây ảnh hưởng đến nguồn thu NSNN.

  4. Công tác tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế được chú trọng: Chi cục Thuế khu vực Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn đã triển khai nhiều hình thức tuyên truyền như pano, áp phích, phát thanh, truyền hình và cấp phát tài liệu miễn phí. Số lượng cuộc gọi và lượt người được hỗ trợ tư vấn thuế trung bình trên 50 lượt/ngày, góp phần nâng cao nhận thức và ý thức tuân thủ pháp luật thuế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù có sự gia tăng về số lượng doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn, việc thực hiện chính sách thuế vẫn còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ doanh nghiệp hoạt động thực tế thấp phản ánh tính cạnh tranh cao và rủi ro trong ngành, đồng thời ảnh hưởng đến nguồn thu thuế dự kiến. Việc hồ sơ khai thuế GTGT nộp trễ cho thấy một số khó khăn trong việc tuân thủ thủ tục, có thể do thiếu hiểu biết hoặc hạn chế về năng lực quản lý của doanh nghiệp nhỏ.

Tình trạng nợ thuế chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nợ thuế địa phương cho thấy công tác quản lý, kiểm tra và cưỡng chế thuế cần được tăng cường. So với các nghiên cứu về quản lý thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại các quận khác của Đà Nẵng, kết quả này tương đồng với thực trạng khó khăn trong kiểm soát thuế đối với các doanh nghiệp dịch vụ có quy mô nhỏ và vừa.

Công tác tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế được đánh giá là tích cực, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ, giảm thiểu sai sót và vi phạm. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách thuế, cần tiếp tục đổi mới phương thức tuyên truyền, tăng cường đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện số lượng doanh nghiệp theo năm, tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế đúng hạn, tỷ trọng nợ thuế theo ngành nghề, và bảng tổng hợp kết quả công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nợ thuế

    • Động từ hành động: Triển khai các đoàn kiểm tra chuyên sâu tại doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn.
    • Target metric: Giảm tỷ lệ nợ thuế xuống dưới 15% tổng nợ thuế địa bàn trong vòng 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế khu vực Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn phối hợp với UBND quận và các cơ quan liên quan.

  2. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế

    • Động từ hành động: Đổi mới hình thức tuyên truyền, tăng cường đào tạo, tập huấn trực tuyến và trực tiếp cho doanh nghiệp.
    • Target metric: Tăng số lượt doanh nghiệp tham gia tập huấn lên 30% mỗi năm.
    • Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế, Sở Du lịch, các hiệp hội doanh nghiệp địa phương.

  3. Đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế và ứng dụng công nghệ thông tin

    • Động từ hành động: Rà soát, cải tiến quy trình khai thuế, mở rộng ứng dụng dịch vụ thuế điện tử.
    • Target metric: Giảm thời gian xử lý hồ sơ thuế trung bình xuống còn dưới 3 ngày làm việc.
    • Chủ thể thực hiện: Cục Thuế thành phố Đà Nẵng, Chi cục Thuế khu vực Sơn Trà.

  4. Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản lý tài chính, kế toán

    • Động từ hành động: Tổ chức các khóa đào tạo về kế toán, quản lý thuế cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
    • Target metric: Ít nhất 50% doanh nghiệp tham gia đào tạo có cải thiện về kê khai thuế đúng hạn trong 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Chi cục Thuế, các tổ chức đào tạo chuyên ngành.

  5. Phối hợp liên ngành trong công tác quản lý thuế và phát triển du lịch

    • Động từ hành động: Thiết lập cơ chế phối hợp giữa cơ quan thuế, quản lý du lịch và công an để kiểm soát doanh thu và chống thất thu thuế.
    • Target metric: Giảm thiểu các trường hợp kê khai không trung thực xuống dưới 5% trong 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: UBND quận Sơn Trà, Chi cục Thuế, Sở Du lịch, Công an địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý thuế và chính quyền địa phương

    • Lợi ích: Có cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách thuế, nâng cao hiệu quả quản lý thuế, chống thất thu.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch thu ngân sách, tổ chức kiểm tra, giám sát doanh nghiệp.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn

    • Lợi ích: Hiểu rõ các quy định về thuế, nâng cao ý thức tuân thủ, giảm thiểu rủi ro vi phạm pháp luật thuế.
    • Use case: Tối ưu hóa công tác kê khai, nộp thuế, tham gia các chương trình hỗ trợ đào tạo.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành chính sách công, kinh tế, quản lý thuế

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và các giải pháp chính sách.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, bài báo khoa học liên quan đến chính sách thuế và quản lý thuế.

  4. Các tổ chức đào tạo và tư vấn thuế

    • Lợi ích: Cập nhật thông tin thực trạng, xu hướng và các vấn đề thực tiễn trong quản lý thuế doanh nghiệp dịch vụ.
    • Use case: Thiết kế chương trình đào tạo, tư vấn chính sách thuế phù hợp với doanh nghiệp địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách thuế nào áp dụng cho doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn tại Sơn Trà?
    Doanh nghiệp chịu các loại thuế chính gồm thuế giá trị gia tăng (GTGT) với mức thuế suất phổ biến 10%, thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với một số dịch vụ đặc thù, lệ phí môn bài và tiền thuê đất. Các chính sách này được quy định rõ trong Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn liên quan.

  2. Tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế đúng hạn của doanh nghiệp tại Sơn Trà như thế nào?
    Tỷ lệ hồ sơ khai thuế nộp đúng hạn của doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn đạt trên 99% trong giai đoạn 2016-2019, cho thấy sự tuân thủ tốt về thủ tục hành chính thuế. Tuy nhiên, hồ sơ khai thuế GTGT có tỷ lệ nộp trễ cao hơn so với các loại thuế khác.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nợ thuế và thất thu thuế tại quận Sơn Trà?
    Nguyên nhân bao gồm sự biến động trong hoạt động kinh doanh, ý thức tuân thủ pháp luật thuế chưa cao, hạn chế trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nợ thuế của cơ quan thuế, cũng như thủ tục hành chính còn phức tạp đối với một số doanh nghiệp nhỏ.

  4. Các hình thức tuyên truyền chính sách thuế được áp dụng như thế nào?
    Chi cục Thuế khu vực Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn sử dụng đa dạng hình thức như pano, áp phích, phát thanh, truyền hình, cấp phát tài liệu miễn phí, tổ chức tập huấn và đối thoại trực tiếp với người nộp thuế nhằm nâng cao nhận thức và hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện đúng quy định.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách thuế?
    Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật thông tin pháp luật thuế, tham gia các khóa đào tạo, sử dụng dịch vụ khai thuế điện tử, phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế trong việc kê khai, nộp thuế và lưu giữ chứng từ hợp lệ. Đồng thời, tăng cường quản lý tài chính, kế toán để đảm bảo kê khai chính xác, đầy đủ.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích toàn diện thực trạng thực hiện chính sách thuế đối với doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, khách sạn tại quận Sơn Trà trong giai đoạn 2016-2019, chỉ ra các hạn chế về tỷ lệ doanh nghiệp hoạt động, tình trạng nợ thuế và kê khai thuế chưa hoàn hảo.
  • Công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế được triển khai tích cực, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường kiểm tra, giám sát, đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao năng lực doanh nghiệp và phối hợp liên ngành trong quản lý thuế.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ hoàn thiện chính sách thuế và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch dịch vụ.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các địa bàn khác có điều kiện tương tự.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách thuế, góp phần phát triển bền vững ngành du lịch và kinh tế địa phương.