Luận Văn Thạc Sĩ Quản Lý Kinh Tế: Quản Lý Vốn Đầu Tư Xây Dựng Cơ Bản Từ Ngân Sách Nhà Nước Trên Địa Bàn Tỉnh Yên Bái

• Tác giả: Bùi Thùy Trang
• Người hướng dẫn: TS. Đinh Lâm Tấn
• Trường học: Học viện Hành chính Quốc gia
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Yên Bái
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU
• 0.1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KINH NGHIỆM QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN NSNN
• 0.2. Tổng quan về vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN
• 0.3. Nguyên tắc, công cụ và nội dung quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN
• 0.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN
• 0.5. Kinh nghiệm quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN ở một số địa phương và bài học kinh nghiệm rút ra đối với tỉnh Yên Bái
• 0.6. TIỂU KẾT
• 1. CHƯƠNG 1: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN NSNN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH YÊN BÁI
• 1.1. Khái quát về quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN trên địa bàn tỉnh Yên Bái giai đoạn 2016 - 2020
• 1.2. Thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN tại tỉnh Yên Bái giai đoạn 2016 - 2020
• 1.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN trên địa bàn tỉnh Yên Bái
• 1.4. TIỂU KẾT
• 2. CHƯƠNG 2: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN NSNN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH YÊN BÁI
• 2.1. Bối cảnh, phương hướng, mục tiêu, quan điểm quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN trên địa bàn tỉnh Yên Bái trong thời gian tới
• 2.2. Các giải pháp chủ yếu hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN trên địa bàn tỉnh Yên Bái
• 2.3. TIỂU KẾT
• 3. CHƯƠNG 3
• 3.1. TIỂU KẾT
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN

Vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cơ sở hạ tầng và kinh tế xã hội. Theo Luật Đầu tư, vốn đầu tư được định nghĩa là tiền và tài sản khác để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh. Vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) là một phần thiết yếu trong tổng vốn đầu tư của quốc gia, bao gồm các chi phí cho việc xây dựng, mở rộng và khôi phục tài sản cố định. Đặc điểm của vốn đầu tư XDCB từ NSNN là không nhằm mục tiêu lợi nhuận mà phục vụ lợi ích chung của xã hội. Điều này cho thấy sự cần thiết phải quản lý hiệu quả nguồn vốn này để đảm bảo các dự án được thực hiện đúng tiến độ và chất lượng.

1.1. Khái niệm và đặc điểm của vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Vốn đầu tư XDCB từ NSNN là nguồn lực tài chính chủ yếu để phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, phục vụ cho các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội. Đặc điểm của nguồn vốn này bao gồm tính chất cố định, dài hạn và không nhằm mục tiêu lợi nhuận. Vốn này thường được sử dụng cho các dự án lớn, có giá trị sử dụng lâu dài, và được quản lý chặt chẽ theo quy định của pháp luật. Việc sử dụng vốn đầu tư XDCB từ NSNN gắn liền với các quy trình đầu tư và dự án, từ khâu chuẩn bị đến khâu nghiệm thu và đưa vào sử dụng.

II. Thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại Yên Bái

Giai đoạn 2016 - 2020, tỉnh Yên Bái đã triển khai nhiều dự án đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN. Tuy nhiên, thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB tại đây còn nhiều hạn chế. Việc lập danh mục đầu tư và kế hoạch vốn chưa bám sát với kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, dẫn đến nhiều dự án không khả thi. Công tác thanh toán và quyết toán còn chậm, gây lãng phí vốn đầu tư. Đặc biệt, việc thanh tra, kiểm tra chưa được thực hiện thường xuyên, dẫn đến sai phạm trong quản lý vốn. Những vấn đề này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN.

2.1. Đánh giá thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại Yên Bái cho thấy nhiều tồn tại cần khắc phục. Việc xây dựng kế hoạch vốn đầu tư chưa sát với thực tế, dẫn đến thiếu vốn cho các dự án quan trọng. Công tác giải ngân vốn còn gặp nhiều khó khăn, kéo dài thời gian thi công và gây lãng phí. Đặc biệt, việc kiểm tra, giám sát chưa được thực hiện thường xuyên, dẫn đến nhiều sai phạm trong quản lý vốn. Những vấn đề này cần được giải quyết để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư XDCB từ NSNN.

III. Giải pháp hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN

Để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại Yên Bái, cần thực hiện một số giải pháp chủ yếu. Đầu tiên, cần xây dựng danh mục đầu tư và kế hoạch vốn sát với thực tế phát triển kinh tế xã hội. Thứ hai, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm trong quản lý vốn. Cuối cùng, cần nâng cao năng lực cho các cơ quan quản lý nhà nước trong việc thực hiện các dự án đầu tư, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn từ NSNN.

3.1. Các giải pháp chủ yếu để hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB

Các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN bao gồm việc xây dựng kế hoạch đầu tư chi tiết, phù hợp với nhu cầu thực tế. Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để đảm bảo các dự án được thực hiện đúng tiến độ và chất lượng. Đồng thời, cần nâng cao năng lực cho các cán bộ quản lý để họ có thể thực hiện tốt hơn công tác quản lý vốn đầu tư. Những giải pháp này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại tỉnh Yên Bái.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2020, vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Yên Bái. Tổng kế hoạch vốn đầu tư XDCB giai đoạn này được phân bổ chi tiết, với nhiều dự án trọng điểm nhằm nâng cao cơ sở hạ tầng và cải thiện đời sống nhân dân. Tuy nhiên, thực tế quản lý vốn đầu tư còn tồn tại nhiều hạn chế như kế hoạch vốn chưa sát thực tế, tiến độ giải ngân chậm, và công tác thanh tra, giám sát chưa hiệu quả, dẫn đến thất thoát và lãng phí vốn đầu tư. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN trên địa bàn tỉnh Yên Bái, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong giai đoạn tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại tỉnh Yên Bái trong giai đoạn 2016-2020, có cập nhật số liệu đến năm 2022. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện công tác quản lý vốn đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN, bao gồm:

• Khái niệm vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB): Là chi phí bằng tiền để xây dựng mới, mở rộng, sửa chữa lớn tài sản cố định nhằm phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế.
• Quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN: Là quá trình tác động có mục đích của các cơ quan quản lý nhà nước vào việc phân bổ, sử dụng và quyết toán vốn nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội.
• Nguyên tắc quản lý vốn đầu tư XDCB: Bao gồm tính công khai minh bạch, phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, tuân thủ pháp luật và phân cấp quản lý phù hợp.
• Mô hình quy trình quản lý vốn đầu tư XDCB: Từ lập kế hoạch, thẩm định, phân bổ vốn, giải ngân, thanh toán đến quyết toán và kiểm tra, giám sát.

Các khái niệm chuyên ngành như NSNN, XDCB, kế hoạch vốn, quyết toán vốn, kiểm tra giám sát được sử dụng xuyên suốt nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ các báo cáo chính thức của tỉnh Yên Bái như Kế hoạch kinh tế xã hội 2021-2025, Báo cáo phát triển kinh tế xã hội 5 năm, Báo cáo đánh giá đầu tư công 2016-2020, cùng các văn bản pháp luật liên quan.
• Phương pháp phân tích số liệu: Thống kê, so sánh các chỉ tiêu vốn đầu tư qua các năm, phân tích tiến độ giải ngân, tỷ lệ quyết toán, mức độ thất thoát vốn.
• Phương pháp so sánh: Đối chiếu kinh nghiệm quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại các tỉnh có điều kiện tương đồng như Bắc Ninh, Phú Thọ để rút ra bài học kinh nghiệm phù hợp cho Yên Bái.
• Phương pháp mô tả tổng hợp: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng khách quan và chủ quan đến quản lý vốn đầu tư, tổng hợp các quy trình, nguyên tắc và công cụ quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN.
• Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các dự án đầu tư XDCB từ NSNN trên địa bàn tỉnh Yên Bái giai đoạn 2016-2020, cập nhật số liệu đến năm 2022, với phân tích chi tiết các bước quản lý vốn trong từng năm.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện và khả thi trong việc đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng phân bổ và giải ngân vốn đầu tư XDCB: Tổng kế hoạch vốn đầu tư XDCB từ NSNN giai đoạn 2016-2020 được phân bổ chi tiết cho các dự án trọng điểm, tuy nhiên tỷ lệ giải ngân trung bình hàng năm chỉ đạt khoảng 70-80% kế hoạch, gây kéo dài tiến độ thi công và lãng phí vốn. Ví dụ, năm 2019, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư chỉ đạt 72% kế hoạch giao.

2. Chất lượng lập kế hoạch và thẩm định dự án còn hạn chế: Việc xây dựng danh mục đầu tư và kế hoạch vốn chưa bám sát kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, dẫn đến nhiều dự án thiếu tính khả thi và không phù hợp định hướng phát triển. Việc sắp xếp thứ tự ưu tiên dự án chủ yếu dựa trên đánh giá chủ quan, chưa áp dụng tiêu chuẩn lượng hóa cụ thể.

3. Công tác thanh toán, quyết toán và kiểm tra giám sát còn nhiều bất cập: Hồ sơ thanh quyết toán còn thiếu sót, tiến độ thanh toán chậm, gây ảnh hưởng đến tiến độ thi công. Tỷ lệ dự án được kiểm tra, kiểm toán so với tổng số dự án còn thấp, dẫn đến thất thoát và lãng phí vốn đầu tư. Qua thanh tra giai đoạn 2016-2020, một số sai phạm trong quản lý vốn đầu tư XDCB được phát hiện nhưng chưa được xử lý triệt để.

4. Ảnh hưởng của yếu tố chủ quan và khách quan: Trình độ quản lý của cán bộ chuyên môn ở các cấp còn hạn chế, đặc biệt ở cấp xã; hệ thống đơn giá, định mức xây dựng chưa đồng bộ, lạc hậu; quy hoạch xây dựng và chiến lược đầu tư chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý vốn đầu tư.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc lập kế hoạch vốn đầu tư chưa sát thực tế, thiếu công cụ đánh giá ưu tiên dự án khoa học, dẫn đến phân bổ vốn không hiệu quả. So sánh với kinh nghiệm tại tỉnh Bắc Ninh và Phú Thọ, nơi có công tác lập kế hoạch và kiểm tra giám sát chặt chẽ hơn, Yên Bái cần tăng cường năng lực chuyên môn và áp dụng các tiêu chuẩn đánh giá dự án cụ thể. Việc giải ngân vốn chậm cũng do thủ tục hành chính phức tạp, công tác thanh toán và quyết toán chưa đồng bộ, gây kéo dài thời gian thi công và tăng chi phí. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ giải ngân vốn theo năm và tỷ lệ dự án quyết toán đúng hạn sẽ minh họa rõ nét các vấn đề này. Việc tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm sẽ góp phần giảm thất thoát, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư XDCB từ NSNN, đồng thời tạo niềm tin trong xã hội về tính minh bạch và hiệu quả của đầu tư công.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch và thẩm định dự án: Áp dụng các tiêu chuẩn định lượng để đánh giá và xếp hạng ưu tiên dự án, đảm bảo kế hoạch vốn đầu tư bám sát mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể thực hiện: Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các sở ngành liên quan.

2. Tăng cường năng lực quản lý và chuyên môn cho cán bộ quản lý vốn đầu tư: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ các cấp, đặc biệt ở cấp xã và chủ đầu tư dự án. Thời gian: 2024-2026. Chủ thể: UBND tỉnh, Học viện Hành chính Quốc gia, các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

3. Rà soát, hoàn thiện hệ thống đơn giá, định mức xây dựng cơ bản: Cập nhật, đồng bộ các định mức, đơn giá phù hợp với thực tế thị trường và công nghệ xây dựng hiện đại. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Sở Xây dựng phối hợp Bộ Xây dựng.

4. Nâng cao hiệu quả công tác giải ngân, thanh toán và quyết toán vốn đầu tư: Đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tài chính, kho bạc và chủ đầu tư để đẩy nhanh tiến độ giải ngân và quyết toán. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước tỉnh.

5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong quản lý vốn đầu tư XDCB: Thiết lập hệ thống giám sát liên tục, minh bạch, phát huy vai trò giám sát của cộng đồng và các tổ chức xã hội. Thời gian: liên tục từ 2024. Chủ thể: UBND tỉnh, Thanh tra tỉnh, các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh và huyện: Giúp nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công, hoàn thiện quy trình lập kế hoạch, phân bổ và giám sát vốn đầu tư xây dựng cơ bản.

2. Chủ đầu tư và Ban quản lý dự án: Cung cấp kiến thức về quy trình quản lý vốn đầu tư, các nguyên tắc và công cụ quản lý vốn, giúp nâng cao năng lực tổ chức thực hiện dự án.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Quản lý đầu tư công: Là tài liệu tham khảo khoa học, cập nhật các lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và thực tiễn quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN.

4. Các tổ chức kiểm toán, thanh tra và giám sát đầu tư công: Hỗ trợ trong việc xây dựng các tiêu chí kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

1. Vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN là gì?
   Vốn đầu tư XDCB từ NSNN là nguồn vốn do Nhà nước cấp để đầu tư xây dựng, phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật và kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, không nhằm mục tiêu lợi nhuận trực tiếp.

2. Tại sao quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN lại quan trọng?
   Quản lý hiệu quả vốn đầu tư XDCB giúp đảm bảo sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm, chống thất thoát lãng phí, đồng thời nâng cao chất lượng và tiến độ các công trình phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

3. Những khó khăn chính trong quản lý vốn đầu tư XDCB tại Yên Bái là gì?
   Bao gồm lập kế hoạch chưa sát thực tế, tiến độ giải ngân chậm, công tác thanh toán và quyết toán còn nhiều vướng mắc, kiểm tra giám sát chưa thường xuyên và hiệu quả thấp.

4. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư XDCB?
   Hoàn thiện lập kế hoạch, nâng cao năng lực cán bộ, cập nhật hệ thống đơn giá, đơn giản hóa thủ tục giải ngân, tăng cường kiểm tra giám sát và xử lý vi phạm.

5. Kinh nghiệm từ các tỉnh khác có thể áp dụng cho Yên Bái như thế nào?
   Các tỉnh như Bắc Ninh, Phú Thọ đã thực hiện tốt công tác lập kế hoạch, phân bổ vốn tập trung, kiểm tra giám sát chặt chẽ, từ đó giảm thất thoát và nâng cao hiệu quả đầu tư, là bài học quý cho Yên Bái.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN, làm rõ vai trò và đặc điểm của nguồn vốn này tại tỉnh Yên Bái giai đoạn 2016-2020.
• Thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB tại Yên Bái còn nhiều hạn chế như kế hoạch vốn chưa sát thực tế, giải ngân chậm, công tác thanh toán và giám sát chưa hiệu quả.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện lập kế hoạch, nâng cao năng lực quản lý, cập nhật hệ thống đơn giá, cải tiến thủ tục giải ngân và tăng cường kiểm tra giám sát.
• Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công tại địa phương.
• Các bước tiếp theo cần triển khai ngay từ năm 2024 nhằm thực hiện các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và cập nhật số liệu để hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại tỉnh Yên Bái, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương!