I. Cơ sở lý luận về quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc
Luận văn thạc sĩ này tập trung vào việc phân tích cơ sở lý luận về quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc. Bảo hiểm xã hội bắt buộc là một chính sách quan trọng của Nhà nước, nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động. Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, bảo hiểm xã hội bắt buộc là hình thức bảo hiểm mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia. Quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm các hoạt động như lập kế hoạch, tổ chức thu, và kiểm tra việc thu. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu bao gồm nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động, hành vi vi phạm pháp luật, và hoạt động kiểm tra của cơ quan bảo hiểm xã hội.
1.1. Khái niệm và đặc điểm của bảo hiểm xã hội bắt buộc
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là hình thức bảo hiểm do Nhà nước tổ chức, áp dụng cho người lao động và người sử dụng lao động. Đặc điểm chính của bảo hiểm xã hội bắt buộc là tính bắt buộc tham gia, được quy định bởi pháp luật. Người lao động và người sử dụng lao động phải đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội để đảm bảo các chế độ như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, và hưu trí. Đối tượng tham gia bao gồm các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, và các tổ chức khác có sử dụng lao động.
1.2. Quy trình quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc
Quy trình quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm ba bước chính: lập kế hoạch thu, tổ chức thu, và kiểm tra việc thu. Lập kế hoạch thu liên quan đến việc dự toán số tiền cần thu từ các đơn vị tham gia. Tổ chức thu bao gồm việc thực hiện các biện pháp để thu tiền bảo hiểm từ người lao động và người sử dụng lao động. Kiểm tra việc thu nhằm đảm bảo rằng các khoản thu được thực hiện đúng quy định và không có hành vi trốn đóng, chậm đóng.
II. Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Định Hóa Thái Nguyên
Luận văn thạc sĩ này phân tích thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Định Hóa, Thái Nguyên. Trong giai đoạn 2017-2019, số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Định Hóa đã tăng đáng kể, đạt 4.337 người vào năm 2019. Tuy nhiên, tình trạng nợ đóng và trốn đóng bảo hiểm xã hội vẫn còn phổ biến, gây ảnh hưởng đến quỹ bảo hiểm và quyền lợi của người lao động. Nguyên nhân chính là do nhận thức của người sử dụng lao động và người lao động về quyền lợi và trách nhiệm tham gia bảo hiểm xã hội còn hạn chế.
2.1. Tình hình thu bảo hiểm xã hội bắt buộc
Tại huyện Định Hóa, số thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đạt 153,6 tỷ đồng vào năm 2019. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ đọng bảo hiểm xã hội vẫn còn cao, đặc biệt là trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các đơn vị sử dụng lao động thường chậm đóng hoặc không đóng đủ số tiền bảo hiểm xã hội cho người lao động, dẫn đến việc người lao động không được hưởng các chế độ bảo hiểm đầy đủ.
2.2. Nguyên nhân và hạn chế trong quản lý thu
Nguyên nhân chính của tình trạng nợ đọng và trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc là do nhận thức của người sử dụng lao động và người lao động còn hạn chế. Nhiều chủ doanh nghiệp chưa hiểu rõ về các quy định pháp luật liên quan đến bảo hiểm xã hội. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền và giáo dục về bảo hiểm xã hội của cơ quan bảo hiểm xã hội huyện Định Hóa chưa đạt hiệu quả cao, dẫn đến việc người lao động không nhận thức được quyền lợi của mình.
III. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc
Luận văn thạc sĩ đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Định Hóa, Thái Nguyên. Các giải pháp bao gồm việc tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động về quyền lợi và trách nhiệm tham gia bảo hiểm xã hội. Đồng thời, cần tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát việc thu bảo hiểm xã hội để đảm bảo các đơn vị tham gia đóng đủ và đúng thời hạn.
3.1. Tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục
Một trong những giải pháp quan trọng là tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục về bảo hiểm xã hội bắt buộc. Cơ quan bảo hiểm xã hội cần tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn để nâng cao nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động về quyền lợi và trách nhiệm tham gia bảo hiểm xã hội. Đồng thời, cần sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng để phổ biến thông tin về bảo hiểm xã hội đến đông đảo người dân.
3.2. Tăng cường kiểm tra và giám sát
Để đảm bảo việc thu bảo hiểm xã hội bắt buộc được thực hiện đúng quy định, cần tăng cường hoạt động kiểm tra và giám sát của cơ quan bảo hiểm xã hội. Các đơn vị sử dụng lao động cần được kiểm tra định kỳ để đảm bảo rằng họ đóng đủ và đúng thời hạn các khoản bảo hiểm xã hội cho người lao động. Đồng thời, cần xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội.