Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam, việc xây dựng tập thể sư phạm tích cực (TTSPTC) tại các trường trung học phổ thông (THPT) đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng giáo dục. Huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên, với quy mô dân số trên 120 nghìn người và hệ thống giáo dục phát triển gồm 3 trường THPT, là địa bàn nghiên cứu điển hình cho công tác quản lý xây dựng TTSPTC. Giai đoạn nghiên cứu từ năm 2016 đến 2019 tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý nhằm tạo môi trường làm việc tích cực, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác xây dựng TTSPTC tại các trường THPT trên địa bàn huyện Tây Hòa, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ hiệu trưởng các trường THPT phát huy vai trò lãnh đạo, xây dựng tập thể đoàn kết, sáng tạo và phát triển bền vững. Qua đó, góp phần thực hiện thành công các chủ trương đổi mới giáo dục của Đảng và Nhà nước, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và tâm lý học tập thể, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể nhằm đạt được mục tiêu giáo dục (Nguyễn Ngọc Quang, Phạm Minh Hạc). Quản lý giáo dục cấp vi mô tập trung vào quản lý trường học và tổ chức giáo dục cơ sở, trong đó hiệu trưởng giữ vai trò trung tâm.

  • Lý thuyết về tập thể sư phạm tích cực: TTSPTC là tập thể sư phạm đã đạt đến trình độ cao, với sự đoàn kết, nhất trí về tư tưởng và hành động, các thành viên tích cực tham gia các hoạt động chung, đồng thời hài hòa lợi ích cá nhân và tập thể (V. Xukhomlinxki). Tập thể này có bầu không khí tâm lý tích cực, truyền thống vững mạnh và sự sáng tạo liên tục.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý, quản lý giáo dục, tập thể, tập thể sư phạm, tập thể sư phạm tích cực, xây dựng tập thể sư phạm tích cực, bầu không khí tâm lý tích cực, hệ thống quy chế hoạt động, và viễn cảnh phát triển nhà trường.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 180 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên tại 3 trường THPT trên địa bàn huyện Tây Hòa, trong đó có 2 trường đạt chuẩn quốc gia. Dữ liệu bao gồm phiếu hỏi, phỏng vấn, lấy ý kiến chuyên gia và tổng kết kinh nghiệm.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả khảo sát, phân tích định lượng và định tính nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực trạng được tiến hành từ ngày 15/02/2019 đến 20/05/2019, kết hợp với nghiên cứu tài liệu và phân tích lý thuyết trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trình độ phát triển của tập thể sư phạm: Khoảng 36,7% cán bộ, giáo viên và nhân viên đánh giá tập thể đang ở giai đoạn phát triển tích cực, 28,9% nhận định tập thể đã hình thành nhóm thành viên tích cực, trong khi 7,8% cho rằng tập thể còn ở giai đoạn hình thành với các thành viên rời rạc, chưa tích cực.

  2. Bầu không khí tâm lý và mức độ gắn kết: Gần 93% đánh giá bầu không khí trong tập thể là tích cực, thân thiện và có sự giúp đỡ lẫn nhau. Tỷ lệ cá nhân cảm thấy gắn kết với tập thể đạt gần 94%, thể hiện sự đoàn kết và thống nhất cao.

  3. Sự quan tâm và hỗ trợ trong tập thể: 73,3% thành viên nhận được sự giúp đỡ chân tình từ đồng nghiệp vì sự tiến bộ của bản thân, chỉ 0,6% không nhận được sự hỗ trợ nào, cho thấy sự quan tâm tương đối tốt trong tập thể.

  4. Chất lượng giáo dục và đạo đức học sinh: Tỷ lệ học sinh THPT đạt hạnh kiểm tốt tăng qua các năm, tuy nhiên vẫn còn khoảng 1,7% học sinh có hạnh kiểm yếu và 3,1% học lực yếu, phản ánh cần nâng cao hơn nữa công tác giáo dục đạo đức và học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy công tác xây dựng TTSPTC tại các trường THPT huyện Tây Hòa đã đạt được những bước tiến tích cực, đặc biệt trong việc tạo dựng bầu không khí làm việc thân thiện, đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau. Sự thống nhất về tư tưởng và hành động giữa các thành viên góp phần nâng cao hiệu quả công tác giáo dục và quản lý nhà trường.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một bộ phận nhỏ thành viên chưa tích cực, điều này có thể do sự khác biệt về độ tuổi, trình độ chuyên môn và nhận thức trong tập thể. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục, mức độ gắn kết và sự hỗ trợ trong tập thể tại Tây Hòa tương đối cao, nhưng cần tiếp tục củng cố để phát triển bền vững.

Chất lượng học sinh phản ánh sự cần thiết của việc xây dựng TTSPTC không chỉ tập trung vào chuyên môn mà còn phải chú trọng giáo dục đạo đức, tạo môi trường học tập tích cực. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ phát triển tập thể, bảng thống kê tỷ lệ học sinh theo xếp loại hạnh kiểm và học lực để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và hoàn thiện hệ thống quy chế hoạt động: Hiệu trưởng cần xây dựng quy chế rõ ràng, minh bạch về quyền hạn, trách nhiệm của từng cá nhân và tổ chức trong nhà trường nhằm tạo sự thống nhất và hiệu quả trong quản lý. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm; chủ thể: Ban giám hiệu phối hợp với các tổ chức đoàn thể.

  2. Phát triển bầu không khí tâm lý tích cực và định hướng dư luận lành mạnh: Tổ chức các hoạt động giao lưu, sinh hoạt tập thể nhằm tăng cường sự hiểu biết, cảm thông và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên. Thời gian: liên tục hàng năm; chủ thể: Ban giám hiệu và tổ chức công đoàn.

  3. Nâng cao năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức cho cán bộ, giáo viên, nhân viên: Tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng quản lý, đồng thời chú trọng giáo dục đạo đức nghề nghiệp. Thời gian: 6 tháng đến 1 năm; chủ thể: Phòng Giáo dục huyện phối hợp với nhà trường.

  4. Đảm bảo điều kiện vật chất và tinh thần cho tập thể sư phạm: Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đồng thời thực hiện đầy đủ các chế độ chính sách, khen thưởng để tạo động lực làm việc. Thời gian: kế hoạch 3 năm; chủ thể: UBND huyện, Ban giám hiệu nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường THPT: Nhận diện thực trạng và áp dụng các biện pháp quản lý xây dựng TTSPTC hiệu quả, nâng cao năng lực lãnh đạo và quản lý.

  2. Giáo viên và nhân viên trong ngành giáo dục: Hiểu rõ vai trò của mình trong tập thể, phát huy tinh thần tích cực, nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu thực tiễn về xây dựng tập thể sư phạm tích cực.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Định hướng chính sách, hỗ trợ các trường trong công tác xây dựng và phát triển tập thể sư phạm, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tập thể sư phạm tích cực là gì?
    Tập thể sư phạm tích cực là tập thể đã đạt đến mức độ phát triển cao, với sự đoàn kết, nhất trí về tư tưởng và hành động, các thành viên tích cực tham gia các hoạt động chung, tạo môi trường làm việc tích cực và sáng tạo.

  2. Vai trò của hiệu trưởng trong xây dựng TTSPTC như thế nào?
    Hiệu trưởng là người lãnh đạo trung tâm, chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra công tác xây dựng TTSPTC, tạo điều kiện phát huy năng lực của từng thành viên và duy trì bầu không khí tích cực trong tập thể.

  3. Những khó khăn thường gặp trong công tác xây dựng TTSPTC?
    Khó khăn bao gồm sự khác biệt về độ tuổi, trình độ chuyên môn, nhận thức giữa các thành viên, thiếu quy chế hoạt động rõ ràng, điều kiện vật chất chưa đáp ứng và sự chưa đồng thuận trong tập thể.

  4. Làm thế nào để nâng cao sự gắn kết trong tập thể sư phạm?
    Tăng cường giao tiếp, tổ chức các hoạt động tập thể, xây dựng bầu không khí tâm lý tích cực, định hướng dư luận lành mạnh và đảm bảo sự quan tâm, hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên.

  5. Tác động của TTSPTC đến chất lượng giáo dục như thế nào?
    TTSPTC tạo môi trường làm việc tích cực, nâng cao tinh thần trách nhiệm và năng lực chuyên môn của giáo viên, từ đó cải thiện chất lượng dạy học và giáo dục đạo đức học sinh, góp phần phát triển nhà trường bền vững.

Kết luận

  • Công tác xây dựng tập thể sư phạm tích cực tại các trường THPT huyện Tây Hòa đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
  • Sự thống nhất tư tưởng, bầu không khí tâm lý tích cực và mức độ gắn kết cao là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của tập thể.
  • Hiệu trưởng giữ vai trò trung tâm trong quản lý, xây dựng và duy trì TTSPTC thông qua các biện pháp quản lý khoa học, hiệu quả.
  • Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống quy chế, nâng cao năng lực chuyên môn và đảm bảo điều kiện vật chất, tinh thần cho cán bộ, giáo viên, nhân viên.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm, đồng thời theo dõi, đánh giá và điều chỉnh phù hợp để phát huy tối đa hiệu quả công tác xây dựng TTSPTC.

Mời các nhà quản lý giáo dục và cán bộ trường học áp dụng các kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả công tác xây dựng tập thể sư phạm tích cực, góp phần phát triển giáo dục địa phương và toàn quốc.