I. Khái niệm và đặc điểm chất thải rắn sinh hoạt
Luận văn bắt đầu bằng việc làm rõ khái niệm "chất thải" nói chung và "chất thải rắn sinh hoạt" nói riêng, tham chiếu đến các định nghĩa trong từ điển Tiếng Việt, Công ước Basel, pháp luật của Liên minh Châu Âu và Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 của Việt Nam. Luận văn nhấn mạnh chất thải rắn sinh hoạt là vật chất ở thể rắn phát sinh từ sinh hoạt thường ngày của con người. Đặc điểm của chất thải rắn sinh hoạt được phân tích, bao gồm sự đa dạng về thành phần và cấu tạo tùy theo vùng miền, địa phương, hộ gia đình và thời điểm; tính nguy hại thấp hơn so với chất thải rắn công nghiệp hay y tế; khả năng tái chế cao; và ảnh hưởng trực tiếp đến người dân nếu không được quản lý đúng cách. Ví dụ, luận văn trích dẫn Nghị định 08/2022/NĐ-CP: "Chất thải rắn sinh hoạt (còn gọi là rác thải sinh hoạt) là chất thải rắn phát sinh trong sinh hoạt thường ngày của con người." Điểm này cho thấy luận văn bám sát vào khung pháp lý hiện hành của Việt Nam.
II. Khái niệm và nguyên tắc quản lý chất thải rắn sinh hoạt
Luận văn tiếp tục bằng việc định nghĩa "quản lý chất thải" theo Công ước Basel 1989, bao gồm việc thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải. Luận văn cũng phân tích các nguyên tắc quản lý chất thải rắn sinh hoạt, bao gồm nguyên tắc "người gây ô nhiễm phải trả tiền", nguyên tắc phòng ngừa, nguyên tắc trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất và nguyên tắc quản lý chất thải theo vòng đời. Việc áp dụng các nguyên tắc này được cho là then chốt trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững. Luận văn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập hệ thống quản lý chất thải rắn sinh hoạt hiệu quả, từ việc phân loại tại nguồn đến thu gom, vận chuyển và xử lý. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người, đồng thời tạo điều kiện cho việc tái chế và tái sử dụng tài nguyên.
III. Thực trạng và thực tiễn thực hiện pháp luật về quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Việt Nam
Chương này tập trung phân tích thực trạng pháp luật và thực tiễn quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Việt Nam. Luận văn đánh giá các quy định pháp luật liên quan, từ Luật Bảo vệ Môi trường đến các nghị định chi tiết, nhằm làm rõ ưu điểm, hạn chế và những vướng mắc trong quá trình thực thi. Luận văn cũng đề cập đến tình hình phát sinh chất thải rắn sinh hoạt ngày càng tăng, đặc biệt tại các khu đô thị, gây áp lực lớn lên hệ thống quản lý. Bên cạnh đó, việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện triệt để, ý thức của người dân về bảo vệ môi trường còn hạn chế, đầu tư cho cơ sở hạ tầng xử lý chất thải chưa đáp ứng được nhu cầu cũng là những vấn đề được luận văn phân tích. Ví dụ, luận văn có thể đề cập đến việc thực thi chưa hiệu quả Nghị định 08/2022/NĐ-CP về quản lý chất thải rắn sinh hoạt, dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường.
IV. Định hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện
Dựa trên những phân tích về thực trạng, luận văn đề xuất các định hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Việt Nam. Các giải pháp được đề xuất có thể bao gồm: hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng, đầu tư phát triển công nghệ xử lý chất thải hiện đại, thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quản lý chất thải. Luận văn cũng nhấn mạnh vai trò của chính quyền địa phương trong việc triển khai thực hiện các chính sách và giải pháp. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng một hệ thống quản lý chất thải rắn sinh hoạt hiệu quả, bền vững, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Ví dụ, luận văn có thể đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định về trách nhiệm của nhà sản xuất trong việc thu hồi và tái chế bao bì sản phẩm.
