Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, giáo dục đại học tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao chất lượng đào tạo để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Theo Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2021, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là ưu tiên hàng đầu, đòi hỏi đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục đại học. Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế, một trong những cơ sở đào tạo trọng điểm khu vực miền Trung, đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, trước áp lực cạnh tranh và yêu cầu xã hội ngày càng cao, công tác quản lý chất lượng đào tạo tại trường vẫn còn nhiều hạn chế cần được khắc phục.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chất lượng đào tạo trình độ đại học tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế trong giai đoạn 2021-2022, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chất lượng đào tạo trong giai đoạn 2023-2025. Nghiên cứu tập trung vào các thành phần quản lý như tuyển sinh, đội ngũ giảng viên, tổ chức đào tạo, nghiên cứu khoa học, khảo thí, chính sách hỗ trợ sinh viên và cơ sở vật chất. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn giúp nhà trường nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng chuẩn chất lượng giáo dục đại học trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng đào tạo đại học, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng tổng thể (TQM): Nhấn mạnh việc quản lý toàn diện các hoạt động đào tạo nhằm đạt được sự hài lòng của khách hàng (sinh viên, nhà tuyển dụng) và cải tiến liên tục.
  • Mô hình EFQM (European Foundation for Quality Management): Đánh giá chất lượng dựa trên 9 tiêu chí, bao gồm 5 nhân tố tác động (enablers) như lãnh đạo, chiến lược, nhân sự, nguồn lực và quy trình; và 4 nhân tố kết quả (results) như kết quả khách hàng, kết quả nhân sự, kết quả xã hội và kết quả hoạt động.
  • Phương pháp phân tích tầm quan trọng và mức độ đáp ứng (IPA): Được sử dụng để đánh giá sự khác biệt giữa tầm quan trọng của các yếu tố quản lý chất lượng theo quan điểm người học và mức độ đáp ứng thực tế của nhà trường.

Các khái niệm chính bao gồm: chất lượng đào tạo, quản lý chất lượng đào tạo, chuẩn đầu ra, đội ngũ giảng viên, khảo thí và đảm bảo chất lượng giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Số liệu thứ cấp: Thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đại học Huế, Trường Đại học Kinh tế, các công trình nghiên cứu khoa học và tài liệu chuyên ngành liên quan đến quản lý chất lượng đào tạo.
  • Số liệu sơ cấp: Khảo sát định lượng với cỡ mẫu khoảng 400 sinh viên hệ chính quy năm 2022 tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế, sử dụng bảng hỏi cấu trúc đánh giá tầm quan trọng và mức độ đáp ứng các yếu tố quản lý chất lượng đào tạo. Phỏng vấn chuyên sâu với 10 cán bộ quản lý đào tạo để thu thập thông tin định tính.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, phân tích so sánh, và phân tích IPA trên phần mềm SPSS và Excel. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2021-2022 cho khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Công tác tuyển sinh và quy mô đào tạo: Số lượng sinh viên hệ chính quy tăng trung bình 8% mỗi năm trong giai đoạn 2021-2022. Chính sách tuyển sinh được công khai đầy đủ trên các kênh thông tin, tuy nhiên, mức độ đáp ứng về tư vấn tuyển sinh và hỗ trợ thí sinh còn hạn chế, chỉ đạt 65% theo khảo sát sinh viên.

  2. Quản lý đội ngũ giảng viên: Đội ngũ giảng viên có trình độ cao với 72% có trình độ thạc sĩ trở lên, trong đó 15% có trình độ tiến sĩ. Tuy nhiên, chỉ 58% sinh viên đánh giá giảng viên nhiệt tình và sẵn sàng hỗ trợ trong học tập, cho thấy cần cải thiện kỹ năng sư phạm và tư vấn học tập.

  3. Tổ chức đào tạo và khảo thí: 70% sinh viên cho rằng chương trình đào tạo cập nhật và phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Tuy nhiên, chỉ 60% đánh giá phương pháp kiểm tra, đánh giá công khai và minh bạch. Việc tổ chức kỳ thi nghiêm túc được duy trì tốt với tỷ lệ vi phạm quy chế thi dưới 2%.

  4. Chính sách hỗ trợ sinh viên và cơ sở vật chất: 68% sinh viên hài lòng với các chính sách hỗ trợ học tập và nghiên cứu khoa học. Cơ sở vật chất như phòng học, thư viện, thiết bị CNTT đáp ứng khoảng 75% nhu cầu học tập, tuy nhiên vẫn còn thiếu phòng thực hành chuyên ngành và khu vực học tập nhóm.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế đã đạt được nhiều thành tựu trong quản lý chất lượng đào tạo, đặc biệt là trong việc xây dựng chính sách tuyển sinh và nâng cao trình độ đội ngũ giảng viên. Tuy nhiên, mức độ đáp ứng của các yếu tố như tư vấn học tập, minh bạch trong đánh giá và cơ sở vật chất vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với xu hướng cần tăng cường sự tham gia của sinh viên và doanh nghiệp trong quá trình đào tạo để nâng cao chất lượng đầu ra. Việc áp dụng mô hình IPA giúp nhà trường xác định rõ các điểm cần ưu tiên cải thiện như kỹ năng giảng viên, minh bạch trong khảo thí và nâng cấp cơ sở vật chất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ ma trận IPA, phân loại các yếu tố quản lý chất lượng thành 4 nhóm ưu tiên: tập trung phát triển, duy trì, hạn chế phát triển và giảm đầu tư, giúp nhà trường phân bổ nguồn lực hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng sư phạm và tư vấn học tập cho giảng viên, nhằm tăng tỷ lệ giảng viên được sinh viên đánh giá tích cực lên ít nhất 80% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Đào tạo.

  2. Cải tiến công tác khảo thí và đánh giá: Xây dựng quy trình kiểm tra, đánh giá minh bạch, công khai và đa dạng hóa phương pháp đánh giá phù hợp với chuẩn đầu ra. Mục tiêu đạt 90% sinh viên hài lòng về công tác khảo thí trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Khảo thí và Bảo đảm chất lượng giáo dục.

  3. Tăng cường hỗ trợ sinh viên: Phát triển các chính sách hỗ trợ học tập, nghiên cứu khoa học và tư vấn nghề nghiệp, đảm bảo 75% sinh viên tham gia các hoạt động hỗ trợ trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Công tác sinh viên và các khoa.

  4. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất: Mở rộng phòng thực hành chuyên ngành, khu vực học tập nhóm và nâng cấp thiết bị CNTT, nhằm đáp ứng 90% nhu cầu học tập của sinh viên trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án và Ban Giám hiệu.

  5. Tăng cường phối hợp với doanh nghiệp: Thiết lập các chương trình thực tập, tham gia xây dựng chương trình đào tạo và tư vấn nghề nghiệp, nhằm nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu xã hội của sinh viên. Chủ thể thực hiện: Phòng Hợp tác quốc tế và Khoa chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các trường đại học công lập: Giúp nhận diện thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý chất lượng đào tạo phù hợp với đặc thù từng trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục đại học: Cung cấp cơ sở lý luận và phương pháp đánh giá quản lý chất lượng đào tạo, hỗ trợ xây dựng chính sách và quy trình quản lý hiệu quả.

  3. Giảng viên và cán bộ đào tạo: Hiểu rõ vai trò và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo, từ đó nâng cao kỹ năng giảng dạy và tư vấn học tập.

  4. Sinh viên và nhà tuyển dụng: Giúp sinh viên hiểu rõ các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo, đồng thời nhà tuyển dụng có cơ sở đánh giá năng lực đầu ra của sinh viên, tăng cường hợp tác với nhà trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chất lượng đào tạo đại học là gì?
    Quản lý chất lượng đào tạo đại học là quá trình tổ chức, giám sát và cải tiến các hoạt động đào tạo nhằm đảm bảo chương trình đào tạo đạt chuẩn đầu ra và đáp ứng nhu cầu xã hội. Ví dụ, quản lý đội ngũ giảng viên, khảo thí, cơ sở vật chất đều là các thành phần quan trọng.

  2. Tại sao cần áp dụng phương pháp IPA trong đánh giá quản lý chất lượng?
    Phương pháp IPA giúp xác định các yếu tố quan trọng nhưng chưa được đáp ứng tốt, từ đó ưu tiên cải thiện. Ví dụ, nếu sinh viên đánh giá giảng viên rất quan trọng nhưng mức độ hỗ trợ thấp, nhà trường cần tập trung nâng cao kỹ năng giảng viên.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng đào tạo?
    Bao gồm tư duy quản lý, trình độ và kỹ năng giảng viên, cơ sở vật chất, chính sách hỗ trợ sinh viên và sự phối hợp với doanh nghiệp. Nghiên cứu cho thấy trình độ giảng viên và minh bạch trong đánh giá là hai yếu tố then chốt.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên?
    Thông qua đào tạo kỹ năng sư phạm, khuyến khích nghiên cứu khoa học, tạo môi trường làm việc tích cực và đánh giá hiệu quả giảng dạy thường xuyên. Ví dụ, tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng giảng dạy hàng năm.

  5. Vai trò của doanh nghiệp trong quản lý chất lượng đào tạo là gì?
    Doanh nghiệp tham gia xây dựng chương trình đào tạo, cung cấp thực tập và phản hồi về năng lực sinh viên tốt nghiệp, giúp nhà trường điều chỉnh nội dung đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế. Ví dụ, hợp tác tổ chức hội thảo nghề nghiệp và thực tập cho sinh viên.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích và đánh giá toàn diện thực trạng quản lý chất lượng đào tạo tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế dựa trên số liệu khảo sát sinh viên và phỏng vấn cán bộ quản lý.
  • Kết quả cho thấy nhiều điểm mạnh như chính sách tuyển sinh rõ ràng, đội ngũ giảng viên có trình độ cao, nhưng cũng tồn tại hạn chế về kỹ năng giảng viên, minh bạch trong khảo thí và cơ sở vật chất.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực giảng viên, cải tiến công tác khảo thí, tăng cường hỗ trợ sinh viên, đầu tư cơ sở vật chất và phối hợp với doanh nghiệp.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp nhà trường nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế trong giai đoạn 2023-2025.
  • Khuyến nghị các bên liên quan tiếp tục phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá định kỳ nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của công tác quản lý chất lượng đào tạo.

Hành động tiếp theo: Nhà trường cần xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo nâng cao năng lực cán bộ giảng viên và thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá hiệu quả quản lý chất lượng đào tạo thường xuyên.