Phân Tích Diễn Biến Tài Nguyên Rừng Tại Xã Hướng Hiệp, Huyện Đakrông (2014-2019)

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Các khái niệm về rừng

1.2. Phân loại tài nguyên rừng

1.3. Bản đồ hiện trạng rừng

1.4. Hệ thống thông tin địa lý (GIS-Geographic Information System)

1.4.1. Tổng quan công nghệ GIS

1.4.2. Ứng dụng GIS trong công tác thành lập bản đồ

2. MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Mục tiêu nghiên cứu

2.1.1. Mục tiêu chung

2.1.2. Mục tiêu cụ thể

2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

2.2.1. Đối tượng nghiên cứu

2.2.2. Phạm vi nghiên cứu

2.3. Nội dung nghiên cứu

2.4. Phương pháp nghiên cứu

2.4.1. Phương pháp kế thừa số liệu

2.4.2. Phương pháp điều tra ngoại nghiệp

2.4.3. Phương pháp xử lý số liệu

2.4.4. Phương pháp cập nhật biến động tài nguyên rừng

2.4.5. Phương pháp xây dựng bản đồ hiện trạng rừng

2.4.6. Phương pháp phân tích nguyên nhân dẫn đến biến động tài nguyên rừng

2.4.7. Phương pháp phân tích các giải pháp nhằm giảm mất rừng và suy thoái rừng

3. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA KHU VỰC NGHIÊN CỨU

3.1. Điều kiện tự nhiên

3.1.1. Vị trí địa lý

3.1.2. Khí hậu, thủy văn

3.1.3. Hệ thống giao thông

3.1.4. Thổ nhưỡng

3.2. Tình hình kinh tế, xã hội

3.2.1. Tình hình kinh tế

3.2.2. Cơ sở hạ tầng

3.3. Tài nguyên rừng

3.4. Thuận lợi và khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ rừng và phát triển rừng

4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. Hiện trạng rừng và đất rừng xã Hướng Hiệp

4.1.1. Hiện trạng rừng xã Hướng Hiệp năm 2016

4.1.2. Hiện trạng tài nguyên rừng xã Hướng Hiệp năm 2018

4.1.3. Hiện trạng tài nguyên rừng xã Hướng Hiệp năm 2019

4.2. Biến động tài nguyên rừng xã Hướng Hiệp

4.2.1. Biến động tài nguyên rừng giai đoạn 2016 - 2018

4.2.2. Biến động tài nguyên rừng giai đoạn 2018 - 2019

4.2.3. Tổng hợp biến động tài nguyên rừng giai đoạn 2016 - 2019

4.3. Tổng hợp nguyên nhân biến động tài nguyên rừng giai đoạn 2016 - 2018 và giai đoạn 2018 - 2019

4.3.1. Nguyên nhân tích cực làm tăng diện tích, chất lượng rừng

4.3.2. Nguyên nhân làm mất rừng, suy thoái rừng

4.4. Đề xuất các giải pháp nhằm quản lý bền vững tài nguyên rừng trên địa bàn xã Hướng Hiệp

4.4.1. Giải pháp về kinh tế cho người dân địa phương

4.4.2. Giải pháp về tuyên truyền, nâng cao nhận thức

4.4.3. Các giải pháp bảo vệ, sử dụng, phát triển rừng, phòng cháy chữa cháy rừng

4.4.4. Giải pháp nâng cao trách nhiệm của chủ rừng, chính quyền các cấp và sự tham gia của các ngành, các tổ chức xã hội vào bảo vệ rừng

4.4.5. Giải pháp về cơ chế chính sách, nguồn lực đầu tư, khoa học công nghệ

4.4.6. Giải pháp tăng cường năng lực quản lý

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Diễn Biến Tài Nguyên Rừng Hướng Hiệp 2014 2019

Rừng đóng vai trò then chốt trong hệ sinh thái và đời sống con người. Tuy nhiên, mất rừng và suy thoái rừng đang gia tăng, dẫn đến biến đổi khí hậu, lũ lụt và suy giảm đa dạng sinh học. Việc quản lý tài nguyên rừng hiệu quả là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu này tập trung vào phân tích diễn biến tài nguyên rừng tại xã Hướng Hiệp, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn 2014-2019. Mục tiêu là đánh giá thực trạng, xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp phát triển bền vững tài nguyên rừng. Theo Luật Lâm nghiệp năm 2017, rừng là một hệ sinh thái bao gồm các loài thực vật rừng, động vật rừng, nấm, vi sinh vật, đất rừng và các yếu tố môi trường khác. Rừng có vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, bảo tồn đất và nước, cung cấp lâm sản và duy trì đa dạng sinh học.

1.1. Khái niệm và Phân loại Tài Nguyên Rừng Hiện Nay

Theo Thông tư số 33/2018/TT-BNNPTNT, tài nguyên rừng được phân loại theo nguồn gốc (rừng tự nhiên, rừng trồng), điều kiện lập địa (rừng núi đất, rừng ngập nước), và loài cây (rừng gỗ, rừng tre nứa). Việc phân loại này giúp đánh giá chính xác hiện trạng rừng và xây dựng các biện pháp quản lý phù hợp. Rừng tự nhiên bao gồm rừng nguyên sinh và rừng thứ sinh. Rừng trồng bao gồm rừng trồng mới, rừng trồng lại và rừng tái sinh tự nhiên từ rừng trồng sau khai thác. Việc phân loại rừng theo trữ lượng cũng rất quan trọng, đặc biệt đối với rừng gỗ, với các cấp trữ lượng từ rừng giàu đến rừng nghèo kiệt.

1.2. Vai Trò của Bản Đồ Hiện Trạng Rừng Trong Quản Lý

Bản đồ hiện trạng rừng là công cụ quan trọng trong quản lý tài nguyên rừng. Nó cung cấp thông tin chi tiết về vị trí, diện tích, và loại hình rừng, giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định chính xác. Bản đồ này thể hiện các yếu tố như đường bình độ, sông hồ, hệ thống giao thông, điểm dân cư, ranh giới hành chính và ranh giới các loại rừng. Bản đồ hiện trạng rừng là tài liệu quan trọng và cần thiết cho công tác quản lý, phát triển rừng và cho các ngành kinh tế, kỹ thuật khác đang sử dụng và khai thác tài nguyên rừng.

II. Thách Thức Quản Lý Tài Nguyên Rừng Tại Hướng Hiệp

Xã Hướng Hiệp, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị, có diện tích tự nhiên lớn, với phần lớn diện tích là rừng. Đời sống của người dân địa phương phụ thuộc nhiều vào rừng, gây áp lực lên tài nguyên rừng. Các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội cũng tác động tiêu cực đến diễn biến rừng. Do đó, việc quản lý bền vững tài nguyên rừng là một thách thức lớn. Cần có những đánh giá khách quan về thực trạng và diễn biến tài nguyên rừng của xã làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp quản lý bảo vệ rừng một cách có hiệu quả. Việc theo dõi, giám sát tài nguyên rừng và đất rừng của xã bằng phương pháp truyền thống gặp nhiều hạn chế so với việc ứng dụng hệ thống thông tin địa lý và xử lý bằng máy tính.

2.1. Tác Động của Con Người Đến Tài Nguyên Rừng

Các hoạt động khai thác gỗ, phá rừng làm nương rẫy, và cháy rừng là những nguyên nhân chính gây mất rừng và suy thoái rừng tại Hướng Hiệp. Sự gia tăng dân số và nhu cầu về đất ở, đất sản xuất cũng gây áp lực lên diện tích rừng. Cần có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ các hoạt động này để bảo vệ tài nguyên rừng. Đời sống của hơn 5000 dân địa phương chủ yếu dựa vào rừng nên việc quản lý bền vững tài nguyên rừng đang là một vấn đề hết sức cấp bách.

2.2. Ảnh Hưởng của Biến Đổi Khí Hậu Đến Rừng Hướng Hiệp

Biến đổi khí hậu gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt, và bão, ảnh hưởng tiêu cực đến tái sinh rừng và phát triển rừng. Các loài cây bản địa có thể không thích nghi được với sự thay đổi khí hậu, dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học. Cần có các biện pháp thích ứng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đến tài nguyên rừng. Trước thực trạng đó đòi hỏi nhà nước phải có những biện pháp phù hợp để bảo vệ rừng, cần tăng cường hơn nữa công tác quản lý Nhà nước đối với tài nguyên rừng.

III. Ứng Dụng GIS Phân Tích Biến Động Rừng Hướng Hiệp 2014 2019

Việc ứng dụng GIS trong quản lý rừng giúp theo dõi và đánh giá diễn biến tài nguyên rừng một cách hiệu quả. GIS cho phép tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, như ảnh viễn thám, bản đồ địa hình, và số liệu thống kê, để tạo ra các bản đồ chuyên đề và phân tích không gian. Kết quả phân tích GIS cung cấp thông tin quan trọng cho việc ra quyết định trong quy hoạch sử dụng đất và bảo vệ rừng. Công nghệ này cho phép cập nhật và đánh giá sự thay đổi về diện tích, hiện trạng, khoanh vùng sâu bệnh, dịch hại, xác định vùng ngập lụt và vùng chịu tác động của gió bão, dự báo biến động trong tương lai một cách khoa học, minh bạch và tiết kiệm chi phí.

3.1. Sử Dụng Viễn Thám và GIS Theo Dõi Diễn Biến Rừng

Viễn thám trong quản lý rừng cung cấp hình ảnh và dữ liệu về diện tích rừng, độ che phủ rừng, và trữ lượng rừng. Kết hợp với GIS, dữ liệu viễn thám được xử lý và phân tích để theo dõi sự thay đổi của rừng theo thời gian. Các công cụ theo dõi diễn biến rừng này giúp phát hiện sớm các khu vực có nguy cơ mất rừng và đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời. Dự án VIE 76 - 014 lần đầu tiên xây dựng bản đồ hiện trạng rừng và các trạng thái rừng trên cơ sở sử dụng ảnh viễn thám Landsat và bước đầu tiếp cận công nghệ GIS.

3.2. Xây Dựng Cơ Sở Dữ Liệu Địa Không Gian Về Rừng

Việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa không gian về rừng là nền tảng cho ứng dụng GIS. Cơ sở dữ liệu này bao gồm thông tin về phân loại rừng, diện tích rừng, trữ lượng rừng, và các yếu tố môi trường liên quan. Cơ sở dữ liệu được cập nhật thường xuyên để đảm bảo tính chính xác và tin cậy. Cấu trúc và những đặc trưng cơ bản của cơ sở dữ liệu địa không gian ở địa phương cần được làm rõ để phát huy được sự tham gia của các bộ và người dân cấp làng xã tham gia vào theo dõi và đánh giá diễn biến tài nguyên.

IV. Đề Xuất Giải Pháp Quản Lý Bền Vững Tài Nguyên Rừng Hướng Hiệp

Để quản lý bền vững tài nguyên rừng tại Hướng Hiệp, cần có các giải pháp đồng bộ về kinh tế, xã hội, và môi trường. Các giải pháp này bao gồm tạo sinh kế cho người dân địa phương, nâng cao nhận thức về bảo vệ rừng, tăng cường năng lực quản lý, và hoàn thiện cơ chế chính sách. Mục tiêu là đảm bảo phát triển bền vững tài nguyên rừng, vừa đáp ứng nhu cầu kinh tế của người dân, vừa bảo vệ môi trường. Cần có những đánh giá khách quan về thực trạng và diễn biến tài nguyên rừng của xã làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp quản lý bảo vệ rừng một cách có hiệu quả.

4.1. Giải Pháp Kinh Tế Cho Người Dân Địa Phương

Cần tạo ra các nguồn thu nhập thay thế cho người dân địa phương, giảm sự phụ thuộc vào khai thác gỗ và các hoạt động gây mất rừng. Các giải pháp bao gồm phát triển kinh tế rừng bền vững, như trồng cây lâm sản ngoài gỗ, nuôi ong, và du lịch sinh thái. Cần có chính sách hỗ trợ vốn và kỹ thuật cho người dân để thực hiện các hoạt động này. Giải pháp về kinh tế cho người dân địa phương là một trong những giải pháp quan trọng để giảm áp lực lên tài nguyên rừng.

4.2. Nâng Cao Nhận Thức Về Bảo Vệ Rừng

Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về vai trò của rừng và tầm quan trọng của bảo vệ rừng cho người dân địa phương. Sử dụng các hình thức tuyên truyền đa dạng, như hội thảo, tờ rơi, và truyền thông đại chúng. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động bảo vệ rừng và phát triển rừng. Các hình thức tuyên truyền công tác quản lý, bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng trên địa bàn cần được đa dạng hóa và tăng cường.

4.3. Tăng Cường Năng Lực Quản Lý Rừng

Nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý rừng về kiến thức chuyên môn, kỹ năng sử dụng GIS, và khả năng phối hợp với các bên liên quan. Tăng cường đầu tư cho trang thiết bị và công nghệ phục vụ công tác quản lý rừng. Xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả các hoạt động bảo vệ rừng và phát triển rừng. Giải pháp tăng cường năng lực quản lý là một trong những giải pháp quan trọng để đảm bảo hiệu quả của các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng.

V. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Diễn Biến Rừng Tương Lai

Nghiên cứu đã phân tích diễn biến tài nguyên rừng tại xã Hướng Hiệp trong giai đoạn 2014-2019, xác định các nguyên nhân và đề xuất các giải pháp quản lý bền vững tài nguyên rừng. Kết quả nghiên cứu cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản lý và hoạch định chính sách trong lĩnh vực lâm nghiệp. Cần tiếp tục nghiên cứu về các tác động của biến đổi khí hậu đến rừng và các giải pháp thích ứng hiệu quả. Theo dõi diễn biến rừng và đất lâm nghiệp hàng năm là một trong những hoạt động quan trọng của ngành lâm nghiệp. Kết quả kiểm kê, theo dõi diễn biến rừng và đất lâm nghiệp có ý nghĩa quan trọng phục vụ việc hoạch định các chủ trương, xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và định hướng phát triển kinh doanh Lâm nghiệp đối với các đơn vị chủ rừng.

5.1. Tóm Tắt Kết Quả Phân Tích Diễn Biến Rừng

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng diện tích rừng tại Hướng Hiệp có sự biến động trong giai đoạn 2014-2019, với xu hướng mất rừng ở một số khu vực do các hoạt động khai thác gỗ và phá rừng. Tuy nhiên, cũng có những khu vực có sự tái sinh rừng và phát triển rừng nhờ các chương trình trồng rừng và bảo vệ rừng. Cần có các biện pháp can thiệp kịp thời để ngăn chặn tình trạng mất rừng và thúc đẩy phát triển rừng bền vững.

5.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Quản Lý Rừng Bền Vững

Cần tiếp tục nghiên cứu về các mô hình quản lý rừng cộng đồng hiệu quả, trong đó người dân địa phương đóng vai trò chủ động trong việc bảo vệ rừng và phát triển rừng. Nghiên cứu cũng cần tập trung vào việc đánh giá dịch vụ hệ sinh thái rừng và xây dựng các cơ chế chi trả cho các dịch vụ này. Các kỹ thuật xử lý và phân tích diễn biến rừng bằng công nghệ địa không gian cần được hệ thống hóa một cách khoa học và đưa ra các phương án lựa chọn cho từng đối tượng vùng/tiểu vùng sinh thái của mỗi địa phương.

Luận Văn Thạc Sĩ Về Phân Tích Diễn Biến Tài Nguyên Rừng Tại Xã Hướng Hiệp, Huyện Đakrông, Tỉnh Quảng Trị (2014-2019)