I. Khái niệm thừa kế và quyền thừa kế
Luận văn bắt đầu bằng việc phân tích khái niệm thừa kế, một quyền cơ bản của các chủ thể trong quan hệ pháp luật dân sự. Thừa kế được định nghĩa là sự dịch chuyển tài sản của người chết cho người còn sống. Luận văn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết vấn đề thừa kế, đặc biệt là quyền sử dụng đất (QSDĐ), để đảm bảo định đoạt tài sản phù hợp với ý chí người để lại, đồng thời bảo vệ lợi ích hợp pháp của các bên liên quan và lợi ích chung của xã hội. Việc này càng quan trọng hơn khi tài sản là QSDĐ, do phải tuân thủ các chính sách đất đai của Nhà nước. Luận văn cũng đề cập đến quyền thừa kế, được hiểu là quyền để lại tài sản của mình cho người khác sau khi chết, theo di chúc hoặc theo pháp luật. Quyền này được Hiến pháp năm 2013 bảo hộ. Sự tồn tại và phát triển của thừa kế gắn liền với lịch sử phát triển của xã hội loài người, từ thời kỳ sơ khai dựa trên quan hệ huyết thống và tập tục đến xã hội hiện đại được điều chỉnh bởi pháp luật. Luận văn trích dẫn ý kiến của các tác giả khác nhau về khái niệm thừa kế và quyền thừa kế, từ đó làm rõ hơn phạm vi nghiên cứu của mình.
II. Thừa kế QSDĐ và các quy định pháp luật
Luận văn đi sâu vào phân tích thừa kế QSDĐ, một loại tài sản đặc biệt có thể tồn tại từ đời này qua đời khác. Luận văn chỉ ra đặc điểm của thừa kế QSDĐ, các loại QSDĐ được xem là di sản thừa kế, và các điều kiện để QSDĐ trở thành di sản thừa kế. Luận văn phân tích thừa kế QSDĐ theo di chúc, bao gồm người lập di chúc, hình thức di chúc, và các vấn đề liên quan đến QSDĐ để thờ cúng và QSDĐ tặng cho. Bên cạnh đó, luận văn cũng đề cập đến thừa kế QSDĐ theo pháp luật, bao gồm các trường hợp thừa kế theo pháp luật, người thừa kế theo pháp luật, và thừa kế thế vị. Luận văn xem xét các quy định về thừa kế QSDĐ của người Việt Nam ở nước ngoài, cũng như khái quát các quy định pháp luật về thừa kế QSDĐ qua các thời kỳ, từ trước Luật Đất đai năm 1993 đến nay, nhằm làm rõ sự thay đổi và bổ sung của pháp luật theo hướng mở rộng quyền tự định đoạt cho các chủ thể. Việc phân tích này giúp người đọc nắm được khung pháp lý liên quan đến thừa kế QSDĐ, làm cơ sở cho việc đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật tại tỉnh Lạng Sơn.
III. Thực tiễn thừa kế QSDĐ tại tỉnh Lạng Sơn
Chương này tập trung vào thực tiễn áp dụng pháp luật về thừa kế QSDĐ tại tỉnh Lạng Sơn, thông qua việc phân tích số liệu các vụ án tranh chấp tại Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Lạng Sơn trong 5 năm gần nhất. Luận văn chỉ ra các nguyên nhân cơ bản dẫn đến tranh chấp, bao gồm đặc điểm tình hình tỉnh Lạng Sơn và tình hình kinh tế - xã hội. Luận văn cũng đánh giá kết quả đạt được trong việc giải quyết tranh chấp và chỉ ra những hạn chế, vướng mắc, bao gồm bất cập trong quy định pháp luật, công tác quản lý đất đai của các cơ quan địa phương, ý thức tuân thủ pháp luật của người dân, và nguồn lực cán bộ tại Tòa án. Để minh họa, luận văn đưa ra một số vụ án điển hình về tranh chấp thừa kế QSDĐ tại tỉnh Lạng Sơn, giúp người đọc hình dung rõ hơn những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn. Phân tích này cung cấp cái nhìn thực tế về việc áp dụng pháp luật, làm nổi bật những vấn đề cần được giải quyết để nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp.
IV. Kiến nghị và giải pháp
Dựa trên những phân tích về lý luận và thực tiễn, luận văn đưa ra các kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thừa kế, đất đai, và tổ chức hoạt động của Tòa án. Luận văn đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, chủ thể tham gia quan hệ pháp luật thừa kế QSDĐ, và lợi ích của toàn xã hội. Các kiến nghị này được xây dựng trên cơ sở khoa học, nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả xét xử của Tòa án trong lĩnh vực tranh chấp thừa kế QSDĐ. Luận văn cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu, cập nhật các quy định pháp luật và thực tiễn xét xử, để có những điều chỉnh phù hợp với đời sống thực tiễn. Phần kiến nghị và giải pháp thể hiện tính ứng dụng cao của luận văn, góp phần giải quyết những vấn đề đặt ra trong thực tiễn thừa kế QSDĐ.
