## Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013, việc phát triển năng lực người học trở thành mục tiêu trọng tâm của giáo dục phổ thông Việt Nam. Tại huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh, với đặc điểm là huyện miền núi, biên giới, dân số khoảng hơn 57 nghìn người, trong đó 20% là dân tộc thiểu số, công tác giáo dục còn nhiều khó khăn do điều kiện kinh tế - xã hội chưa phát triển đồng đều. Toàn huyện có 49 trường học các cấp, trong đó 12 trường THCS với tổng số 3.408 học sinh và 331 cán bộ, giáo viên, nhân viên. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia là 63,27%.
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) môn Ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực người học, thực trạng cho thấy hiệu quả đổi mới chưa rõ nét, nhiều giáo viên vẫn áp dụng phương pháp truyền thụ một chiều, thiếu sáng tạo và chưa phát huy được năng lực của học sinh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực người học tại các trường THCS huyện Hải Hà trong giai đoạn 2014-2015, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
### Khung lý thuyết áp dụng
- **Lý thuyết đổi mới phương pháp dạy học**: Dựa trên quan điểm của các nhà giáo dục cổ đại như Socrate, Khổng Tử, John Dewey, đổi mới PPDH nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, chuyển từ phương pháp truyền thụ sang phương pháp phát triển năng lực người học.
- **Lý thuyết quản lý giáo dục**: Quản lý là quá trình tác động có kế hoạch, có mục tiêu của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Quản lý đổi mới PPDH là sự tác động có hệ thống để triển khai các phương pháp dạy học mới phù hợp với định hướng phát triển năng lực.
- **Khái niệm năng lực người học**: Năng lực là tổ hợp các thuộc tính tâm lý, kiến thức, kỹ năng và thái độ giúp người học vận dụng hiệu quả trong học tập và cuộc sống.
- **Mô hình quản lý đổi mới PPDH theo định hướng phát triển năng lực**: Bao gồm quản lý việc thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học; quản lý đội ngũ giáo viên; quản lý hoạt động học và tự học của học sinh; quản lý cơ sở vật chất và thiết bị dạy học.
### Phương pháp nghiên cứu
- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập số liệu từ Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Hải Hà, khảo sát thực trạng tại 12 trường THCS, phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích định tính qua phỏng vấn và quan sát, so sánh với các tiêu chuẩn quản lý giáo dục hiện hành.
- **Cỡ mẫu và chọn mẫu**: Khảo sát toàn bộ 12 trường THCS với 331 cán bộ, giáo viên và đại diện học sinh, đảm bảo tính đại diện cho toàn huyện.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2014-2015, tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý đổi mới PPDH.
## Kết quả nghiên cứu và thảo luận
### Những phát hiện chính
- **Nhận thức về đổi mới PPDH**: 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ sự cần thiết đổi mới PPDH môn Ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực người học, tuy nhiên chỉ khoảng 60% giáo viên thường xuyên áp dụng các phương pháp mới trong giảng dạy.
- **Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học**: 70% trường xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH theo hướng phát triển năng lực, nhưng việc kiểm tra, giám sát thực hiện còn hạn chế, dẫn đến hiệu quả chưa cao.
- **Quản lý đội ngũ giáo viên**: 100% giáo viên đạt chuẩn chuyên môn, trong đó 54,07% trên chuẩn; tỷ lệ giáo viên dạy giỏi cấp trường đạt 69,9%, cấp huyện 30,01%, cấp tỉnh 7,2%. Tuy nhiên, chỉ 40% giáo viên có khả năng sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ giảng dạy.
- **Quản lý cơ sở vật chất và thiết bị dạy học**: 63,27% trường đạt chuẩn quốc gia, trang thiết bị dạy học được đầu tư nhưng chưa đồng bộ và chưa được khai thác hiệu quả.
- **Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập**: Việc kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực còn mang tính hình thức, chưa phản ánh đúng năng lực thực tế của học sinh.
### Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do công tác quản lý đổi mới PPDH chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và giáo viên. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, huyện Hải Hà còn nhiều khó khăn do đặc thù vùng miền, điều kiện kinh tế xã hội chưa thuận lợi. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả đổi mới PPDH. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ giáo viên áp dụng phương pháp mới, bảng phân tích chất lượng đội ngũ giáo viên và biểu đồ tiến độ thực hiện kế hoạch đổi mới PPDH tại các trường.
## Đề xuất và khuyến nghị
1. **Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên** về tầm quan trọng của đổi mới PPDH theo định hướng phát triển năng lực người học thông qua các lớp tập huấn, hội thảo chuyên đề trong vòng 1 năm, do Phòng Giáo dục và Đào tạo chủ trì.
2. **Xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý đổi mới PPDH** chi tiết, có kiểm tra, giám sát định kỳ hàng quý nhằm đảm bảo thực hiện đồng bộ tại các trường THCS.
3. **Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin** cho giáo viên Ngữ văn, nâng tỷ lệ giáo viên sử dụng CNTT hỗ trợ giảng dạy lên trên 80% trong 2 năm tới.
4. **Đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, thiết bị dạy học** đồng bộ, đặc biệt trang bị phòng học bộ môn, máy chiếu, máy tính và tài liệu tham khảo phục vụ đổi mới PPDH.
5. **Tăng cường kiểm tra, đánh giá đổi mới PPDH và kết quả học tập** theo định hướng phát triển năng lực, xây dựng ma trận đề kiểm tra phù hợp, đảm bảo phản ánh đúng năng lực học sinh.
6. **Khuyến khích phong trào thi đua đổi mới PPDH** trong toàn ngành, tạo môi trường thi đua lành mạnh, công bằng, thúc đẩy giáo viên sáng tạo trong giảng dạy.
## Đối tượng nên tham khảo luận văn
- **Cán bộ quản lý giáo dục**: Giúp nâng cao năng lực quản lý đổi mới phương pháp dạy học, xây dựng kế hoạch và giám sát thực hiện hiệu quả.
- **Giáo viên Ngữ văn THCS**: Cung cấp kiến thức về đổi mới PPDH theo định hướng phát triển năng lực, phương pháp giảng dạy và tự học hiệu quả.
- **Nhà nghiên cứu giáo dục**: Là tài liệu tham khảo về quản lý đổi mới PPDH trong bối cảnh giáo dục miền núi, vùng dân tộc thiểu số.
- **Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương**: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục phù hợp với đặc điểm vùng miền và yêu cầu đổi mới giáo dục.
## Câu hỏi thường gặp
1. **Tại sao cần đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực?**
Đổi mới giúp phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, nâng cao khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tránh việc học thuộc lòng máy móc.
2. **Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý đổi mới PPDH?**
Bao gồm yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, giáo viên và yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, chương trình, chính sách giáo dục.
3. **Làm thế nào để nâng cao năng lực tự học của học sinh?**
Thông qua việc giáo viên hướng dẫn phương pháp học, giao nhiệm vụ tự học, tạo điều kiện và kiểm tra, đánh giá hoạt động tự học.
4. **Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?**
Kết hợp nghiên cứu lý luận, khảo sát thực tiễn, phỏng vấn, thu thập số liệu thống kê và phân tích định tính, định lượng.
5. **Biện pháp nào quan trọng nhất để quản lý đổi mới PPDH hiệu quả?**
Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý của cán bộ quản lý và giáo viên, đồng thời xây dựng kế hoạch quản lý cụ thể, có kiểm tra giám sát thường xuyên.
## Kết luận
- Đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực người học là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục THCS huyện Hải Hà.
- Thực trạng quản lý đổi mới PPDH còn nhiều hạn chế do thiếu đồng bộ trong quản lý, năng lực ứng dụng CNTT của giáo viên còn thấp.
- Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên cơ bản đáp ứng yêu cầu về trình độ nhưng cần được bồi dưỡng nâng cao kỹ năng đổi mới.
- Đề xuất các biện pháp quản lý đổi mới PPDH mang tính khả thi, tập trung vào nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch, bồi dưỡng đội ngũ và đầu tư cơ sở vật chất.
- Khuyến nghị các cấp quản lý giáo dục huyện Hải Hà triển khai đồng bộ các giải pháp trong giai đoạn 2016-2020 để đạt hiệu quả cao nhất.
**Hành động tiếp theo:** Các cơ quan quản lý giáo dục cần tổ chức các khóa tập huấn, xây dựng kế hoạch chi tiết và giám sát thực hiện nhằm thúc đẩy đổi mới PPDH môn Ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực người học.