Luận Văn Thạc Sĩ: Điều Tra Tài Nguyên Cây Thuốc Tại Các Cộng Đồng Ở Đắk Nông

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Mục đích nghiên cứu

1.2. Nội dung nghiên cứu

1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu

2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

2.1. SƠ LƯỢC VỀ THỰC VẬT DÂN TỘC HỌC VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA KIẾN THỨC SỬ DỤNG CÂY THUỐC TRUYỀN THỐNG

2.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÂY THUỐC

2.2.1. Tình hình nghiên cứu cây thuốc trên thế giới

2.2.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam

2.2.3. Tình hình nghiên cứu ở Đắk Nông

2.2.4. Chiến lược phát triển tài nguyên cây thuốc của tỉnh Đắk Nông

2.3. TỔNG QUAN VỀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU

2.3.1. Địa hình và tài nguyên thiên nhiên

2.3.2. Thành phần dân tộc

2.3.3. Y tế

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. CÁCH TIẾP CẬN

3.2. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.2.1. Các hoạt động trước khi triển khai hoạt động thực địa

3.2.2. Phương pháp thu thập mẫu vật

3.2.3. Phương pháp xử lý số liệu tại phòng thí nghiệm

3.2.4. Dụng cụ nghiên cứu

4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. THÔNG TIN SƠ LƯỢC VỀ CÁC CỘNG ĐỒNG ĐÃ THAM GIA KHẢO SÁT

4.2. ĐIỀU TRA ĐA DẠNG CÁC LOÀI CÂY THUỐC SỬ DỤNG TRONG CỘNG ĐỒNG

4.2.1. Kết quả thu thập tiêu bản và định danh cây thuốc

4.2.2. Các đặc tính đa dạng của các loài cây thuốc tại khu vực khảo sát

4.2.3. Điều tra đa dạng về nơi phân bố cây thuốc

4.2.4. Đa dạng ở bộ phận sử dụng và tính bền vững trong phương thức khai thác

4.2.5. Các loài cây thuốc quý hiếm cần bảo tồn tại các khu vực khảo sát

4.3. ĐIỀU TRA TRI THỨC SỬ DỤNG CÂY THUỐC TRONG CỘNG ĐỒNG

4.3.1. Đa dạng loài cây thuốc trong tri thức bản địa

4.3.2. Sự đa dạng loài được sử dụng trong các nhóm bệnh

4.3.3. Sự đa dạng loài cây thuốc cũng được sử dụng trong thực phẩm

4.3.4. Sự đa dạng loài cây thuốc cũng được sử dụng có tính độc

4.3.5. Một số bài thuốc tiêu biểu cho từng nhóm bệnh

4.4. Định hướng phát triển chuỗi giá trị cây thuốc theo hướng bền vững

5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1 : Phiếu phỏng vấn

PHỤ LỤC 2: Danh sách các cá nhân tham gia cung cấp thông tin về cây thuốc tại các tuyến khảo sát

PHỤ LỤC 3: Danh sách tổ chức tham gia hỗ trợ từ địa phương

PHỤ LỤC 4: Danh sách 255 loài cây thuốc đã xác định (bao gồm dạng thân và nơi phân bố)

PHỤ LỤC 5: Một số loài cây thuốc được khai thác đem bán (Giá trung bình của thị trường khảo sát năm 2017 và năm 2019) (đơn vị: đồng)

PHỤ LỤC 6: Hình ảnh một số loài được định danh đã được bổ sung công dụng sau năm 2019

PHỤ LỤC 7: Một số hình ảnh khảo sát

I. Giới thiệu về tài nguyên cây thuốc và cộng đồng Đắk Nông

Tài nguyên cây thuốc là một phần quan trọng của đa dạng sinh học, đặc biệt tại các cộng đồng Đắk Nông. Nghiên cứu này tập trung vào việc điều tra tài nguyên cây thuốc và kiến thức sử dụng của các cộng đồng địa phương. Đắk Nông là một tỉnh giàu tiềm năng về cây thuốc, với sự đa dạng về thành phần dân tộc và kiến thức bản địa. Nghiên cứu này nhằm lập danh mục và tư liệu hóa kiến thức truyền thống về sử dụng cây thuốc, đồng thời đánh giá đa dạng các loài thực vật được sử dụng làm thuốc.

1.1. Tầm quan trọng của cây thuốc

Cây thuốc không chỉ là nguồn tài nguyên sinh học mà còn là một phần văn hóa của các cộng đồng Đắk Nông. Kiến thức về sử dụng cây thuốc được truyền miệng qua nhiều thế hệ, nhưng đang có nguy cơ bị mai một. Nghiên cứu này góp phần bảo tồn và phát triển bền vững nguồn tài nguyên này.

1.2. Đặc điểm cộng đồng Đắk Nông

Cộng đồng Đắk Nông bao gồm nhiều dân tộc như M’nông, Mạ, Ê-đê, với kiến thức bản địa phong phú về cây thuốc. Sự đa dạng văn hóa và sinh thái tạo điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu và bảo tồn tài nguyên cây thuốc.

II. Phương pháp nghiên cứu và điều tra tài nguyên

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp điều tra tài nguyên truyền thống và hiện đại để thu thập và phân tích dữ liệu về cây thuốc. Các hoạt động bao gồm thu thập mẫu vật, phỏng vấn cộng đồng, và xử lý số liệu tại phòng thí nghiệm. Phương pháp tiếp cận dựa trên sự tham gia của cộng đồng, đảm bảo tính khách quan và chính xác.

2.1. Thu thập mẫu vật

Quá trình thu thập mẫu vật được thực hiện tại các khu vực khảo sát, bao gồm rừng, vườn quốc gia, và khu bảo tồn. Mẫu vật được định danh và lưu trữ để phân tích đa dạng loài.

2.2. Phỏng vấn cộng đồng

Phỏng vấn các thành viên cộng đồng Đắk Nông để thu thập kiến thức về sử dụng cây thuốc. Các thông tin về cách thức thu hái, bộ phận sử dụng, và công dụng được ghi nhận và phân tích.

III. Kết quả và thảo luận

Nghiên cứu đã xác định được 255 loài cây thuốc được sử dụng trong các cộng đồng Đắk Nông. Các loài này thuộc nhiều họ thực vật khác nhau, với đa dạng về bộ phận sử dụng và công dụng. Kết quả cho thấy sự phong phú của tài nguyên cây thuốc và tiềm năng phát triển bền vững.

3.1. Đa dạng loài cây thuốc

Các loài cây thuốc được phân bố ở nhiều sinh cảnh khác nhau, từ rừng nguyên sinh đến vùng đệm. Một số loài cây thuốc quý được ghi nhận cần được bảo tồn và phát triển.

3.2. Kiến thức sử dụng cây thuốc

Kiến thức về sử dụng cây thuốc trong cộng đồng rất đa dạng, từ điều trị bệnh đến sử dụng trong thực phẩm. Các bài thuốc truyền thống được ghi nhận và phân tích để đánh giá hiệu quả.

IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn tài nguyên cây thuốc và kiến thức truyền thống của các cộng đồng Đắk Nông. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở dữ liệu cho các hoạt động bảo tồn và phát triển bền vững, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức về giá trị của cây thuốc.

4.1. Đóng góp khoa học

Nghiên cứu đã ghi nhận và phân tích đa dạng các loài cây thuốc, cung cấp dữ liệu quan trọng cho các nghiên cứu tiếp theo về thực vật dân tộc học và đa dạng sinh học.

4.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong việc phát triển các mô hình bảo tồn cây thuốc và khai thác bền vững, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Luận Văn Thạc Sĩ: Nghiên Cứu Tài Nguyên Cây Thuốc Được Sử Dụng Trong Các Cộng Đồng Tại Tỉnh Đắk Nông