I. Tổng quan về Phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mầm non
Giáo dục Mầm non (GDMNN) là bậc học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của nhân cách con người. Lứa tuổi mầm non là lứa tuổi của sự sáng tạo. Trẻ rất tò mò tìm hiểu thế giới xung quanh, nhạy cảm, linh hoạt trong tư duy và đặc biệt rất giàu trí tưởng tượng. Trẻ em 3-4 tuổi ngày hôm nay là người lao động của 20-25 năm sau, cần có những phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu của xã hội thế kỷ 21. Vì vậy, phát triển tư duy sáng tạo cho trẻ mẫu giáo là vô cùng quan trọng.
1.1. Nghiên cứu về ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục mầm non
Trong một thập kỷ trở lại đây, các nhà kinh tế và quản lý tại nhiều quốc gia trên thế giới đã đề cập đến khái niệm “Nền kinh tế tri thức”. Cơ sở đưa ra khái niệm này dựa trên dự đoán về những bước tiến nhảy vọt, chưa từng thấy về khoa học công nghệ trong thế kỷ XXI. Đối với nền kinh tế tri thức nguồn vốn quan trọng nhất là nguồn vốn trí tuệ và công nghệ thông tin trở thành ngành kinh tế quan trọng. Nền kinh tế tri thức mang tính toàn cầu hóa. Do đó, lợi ích của công nghệ trong giáo dục mầm non là rất lớn.
1.2. Tầm quan trọng của năng lực sáng tạo cho trẻ mầm non trong tương lai
Vấn đề đặt ra đối với phát triển nguồn nhân lực thế kỷ 21 buộc các quốc gia phải quan tâm và giải quyết một cách tích cực hơn, nhất là trong lĩnh vực giáo dục, khi sản phẩm chính là những công dân tương lai có chất lượng. Những công dân tương lai của thế kỷ 21 sẽ phải ứng phó với những thách thức mà chúng ta chưa bao giờ phải đối mặt. Do đó Hoa kỳ và các nước trong nhóm OECD đã đưa ra những chuẩn mà những công dân thế kỷ 21 cần trang bị.
II. Thách thức khi Phát triển tư duy sáng tạo cho trẻ mẫu giáo
Đề án đổi mới giáo dục Việt Nam (BCHTW, 2013) nhấn mạnh chuyển từ giáo dục cung cấp kiến thức sang phát triển năng lực, đặc biệt là năng lực sáng tạo cho người học. IET trở thành nền tảng cho sự phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia trên thế giới cũng như phát triển năng lực sáng tạo cho các cá nhân. Những kiến thức mới, sự sáng tạo, năng lực sáng tạo của nguồn nhân lực là nền tảng và vũ khí của sự tăng trưởng kinh tế bền vững. Sự sáng tạo là biện pháp và IET trở thành đòn bẩy để ra đạt được biện pháp đó.
2.1. Hạn chế về sử dụng công nghệ trong trường mầm non hiện nay
Nhận rõ vai trò quan trọng của IET trong sự phát triển của đất nước, Từ rất sớm, Bộ chính trị đã ban hành chỉ thị số 58-CT/TW ngày 17 tháng 10 năm 2000 về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy nhiên, việc ứng dụng IET trong trường mầm non, đặc biệt là ở trường mầm non Khu Vườn Nhỏ, còn nhiều hạn chế.
2.2. Nhận thức về vai trò của giáo viên mầm non và công nghệ còn hạn chế
Trên định hướng chung, thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo và Nghị quyết số 44/NQ-CP ban hành “Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 29/NQ-TƯ ngày 04 tháng 11 năm 2013”. Ứng dụng IET để phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo chưa được quan tâm đúng mức.
III. Cách ứng dụng công nghệ hỗ trợ giáo dục mầm non hiệu quả
Một trường học hay cụ thể là một trường mầm non muốn đặt nền móng cho các công dân tương lai có năng lực sáng tạo thì trường mầm non đó cần có một môi trường khuyến khích các cháu sáng tạo, trong đó giáo viên có được các kỹ năng dạy học và phát triển năng lực sáng tạo, có các phương tiện cho trẻ vui chơi và sáng tạo. Nhà trường cần cho trẻ tiếp xúc, sử dụng các công nghệ, phần mềm sáng tạo dành cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo để phát triển kỹ năng IET và các năng lực sáng tạo cho các cháu.
3.1. Xây dựng môi trường sáng tạo cho trẻ mầm non thông qua công nghệ
Trường mầm non Khu Vườn Nhỏ trong những năm qua đã thực hiện chủ trương đẩy mạnh ứng dụng IET trong nhà trường, xem IET như là công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho giảng dạy, học tập ở tất cả các hoạt động. Đội ngũ giáo viên trong trường cũng đã có nhiều cố gắng trong việc ứng dụng IET vào các công tác chuyên môn.
3.2. Tăng cường tương tác giữa trẻ và công nghệ một cách phù hợp
Tuy nhiên, việc ứng dụng IET của đội ngũ giáo viên nhìn chung vẫn còn chậm, chủ yếu ở lớp giáo viên trẻ, mang tính tự phát nhiều. Có thể nhìn thấy ứng dụng IET chưa thật sự trở thành một nhu cầu dẫn đến kết quả chưa đáp ứng yêu cầu mong muốn, hơn nữa hoạt động này còn chịu sự tác động, nhận thức, cách thức quản lý của BGH nên phần lớn chỉ dừng lại ở mức chủ trương hoặc thực hiện không thường xuyên, chưa sâu rộng, chưa thật sự trở thành một hoạt động quan trọng của nhà trường.
IV. Giải pháp Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục
Xuất phát từ yêu cầu của giáo dục Việt Nam trong bối cảnh hiện đại, nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của GDMNN; Xuất phát từ vai trò quan trọng của IET đối với việc phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh; với mong muốn nâng cao chất lượng của nhà trường tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (IET) phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ, quận Cầu Giấy, Hà Nội”.
4.1. Xây dựng kế hoạch khu vườn nhỏ ứng dụng công nghệ bài bản
Đề xuất các biện pháp quản lý ứng dụng IET phục vụ việc phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ, quận Cầu Giấy, Hà Nội và áp dụng cho những trường mầm non có hoàn cảnh tương tự. Quản lý ứng dụng IET phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo trong trường mầm non.
4.2. Đảm bảo an toàn khi sử dụng công nghệ cho trẻ
Biện pháp quản lý ứng dụng IET định hướng phát triển năng lực sáng tạo đối với trẻ mẫu giáo tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Trẻ lứa tuổi mẫu giáo có nhiều tiềm năng sáng tạo cần được phát triển. Các phần mềm, internet và IET tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho việc phát triển năng lực sáng tạo.
4.3. Đánh giá năng lực sáng tạo của trẻ thường xuyên và khách quan
Tuy nhiên, ở trường mầm non Khu Vườn Nhỏ việc ứng dụng IET để phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo còn nhiều hạn chế. Nếu nghiên cứu hệ thống lý luận và thực trạng các biện pháp quản lý ứng dụng IET định hướng phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ thì sẽ đề ra được các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng giáo dục tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ và hoạt động năng lực sáng tạo của trẻ mẫu giáo.
V. Ứng dụng thực tiễn Kinh nghiệm từ trường mầm non Khu Vườn Nhỏ
Đề tài tập trung vào việc đề xuất các biện pháp quản lý ứng dụng IET định hướng phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ em lứa tuổi mẫu giáo tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ, quận Cầu Giấy, Hà Nội trong các năm học gần đây, từ năm 2012 đến 2015. Để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài, tác giả sử dụng các phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp các tài liệu, tư liệu sách báo, công trình khoa học, văn bản, chỉ thị thể hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về quản lý giáo dục, quản lý ứng dụng IET trong dạy học, phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo.
5.1. Điều tra khảo sát thực tế về hoạt động sáng tạo cho trẻ mẫu giáo
Nhằm thu thập thông tin thực tiễn từ BGH, GV trường mầm non Khu Vườn Nhỏ, quận Cầu Giấy, Hà Nội về quản lý ứng dụng IET cho trẻ mẫu giáo theo định hướng phát triển năng lực sáng tạo; trên cơ sở đó phân tích và đánh giá thực trạng vấn đề này. Quan sát, đánh giá điều kiện cơ sở vật chất IET và các hoạt động với IET của giáo viên và trẻ mẫu giáo tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ nhằm thu thập thông tin bổ sung sau khi điều tra bằng bảng hỏi để phục vụ hoạt động phân tích và đánh giá thực trạng.
5.2. Phỏng vấn chuyên sâu về phương pháp phát triển sáng tạo cho trẻ
Tìm hiểu sâu hoạt động quản lý ứng dụng IET cho trẻ mẫu giáo theo định hướng phát triển năng lực sáng tạo ở trường mầm non. Từ đó, phân tích được các khó khăn thách thức; các lý do dẫn đến thành công hay hạn chế của việc ứng dụng IET trong định hướng phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo và đặc biệt là các biện pháp quản lý có hiệu quả việc ứng dụng IET tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ . Để có được các số liệu khoa học, đề tài tiến hành sử dụng phương pháp toán thống kê nhằm xử lý các số liệu thu thập được trong quá trình điều tra, từ đó phục vụ cho hoạt động phân tích, đánh giá thực trạng.
VI. Kết luận Tương lai của giáo dục sáng tạo cho trẻ em
Đề tài góp phần xác lập cơ sở lý luận cho việc quản lý ứng dụng IET của ngành giáo dục; làm tiền đề khoa học về việc đưa IET vào quản lý hoạt động giáo dục sáng tạo cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo. Cung cấp các thông tin về thực trạng quản lý hoạt động IET để phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ, đúc rút kinh nghiệm để nhân rộng ở những trường mầm non khác.
6.1. Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục mầm non
Đề xuất các biện pháp thực tiễn ứng dụng IET trong quản lý hoạt động dạy học và phát triển năng lực sáng tạo kích thích phát triển tư duy sáng tạo cho trẻ mẫu giáo. Góp phần xác lập cơ sở lý luận cho việc quản lý ứng dụng IET của ngành giáo dục; làm tiền đề khoa học về đưa IET vào quản lý hoạt động giáo dục sáng tạo.
6.2. Đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp
Cung cấp các thông tin về thực trạng quản lý hoạt động IET để phát triển năng lực sáng tạo cho trẻ mẫu giáo tại trường mầm non Khu Vườn Nhỏ, đúc rút kinh nghiệm để nhân rộng ở những trường mầm non khác. Đề xuất các biện pháp thực tiễn ứng dụng IET trong quản lý hoạt động dạy học và phát triển năng lực sáng tạo kích thích phát triển tư duy sáng tạo cho trẻ mẫu giáo.
