Đổi mới mô hình kinh doanh bằng mô hình Canvas: Nghiên cứu trường hợp Phục Hưng Holdings

• Tác giả: Ngô Quốc Anh
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Vi Dũng
• Trường học: Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh
• Đề tài: Luận Văn Innovating Business Model By Using Business Model Canvas: The Case Of Phuc Hung Holdings
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. CHƯƠNG 1: LITERATURE REVIEW. AIMS OF RESEARCH. OBJECT OF RESEARCH. SCOPE OF RESEARCH. THESIS STRUCTURE. DEFINITION OF BUSINESS MODEL. BUSINESS MODEL CANVAS AND VALUE PROPOSITION DESIGN. BUSINESS MODEL CANVAS. SUCCESSFUL APPLICATION OF USING BUSINESS MODEL CANVAS. VALUE PROPOSITIONS DESIGN. INNOVATING BUSINESS MODEL. SUMMARY OF RESEARCH THEORETICAL BACKGROUND. DATA COLLECTION METHODS. INTERNAL INTERVIEW FORM. CUSTOMER INTERVIEW FORM. RESEARCH PROCESS. ASSEMBLE TEAM. PRELIMINARY IDEAS. CUSTOMER INTERVIEW. GROUP DISCUSSION. DESIGN INNOVATING BUSINESS MODEL. PROTOTYPE. OVERVIEW OF VIETNAM’S CONSTRUCTION INDUSTRY. INTRODUCTION OF PHUC HUNG. KEY PLAYERS’ CURRENT BUSINESS MODELS: CLASSIFICATION, STRENGTH AND WEAKNESS
• 2. CHƯƠNG 2: CLASSIFICATION. CURRENT BUSINESS MODELS OF KEY PLAYERS. PHUC HUNG’S CURRENT BUSINESS MODEL: CHARACTERISTICS AND PERFORMANCE. CHARACTERISTICS OF PHUC HUNG’S EXISTING BUSINESS MODEL. PERFORMANCE OF PHUC HUNG’S CURRENT BUSINESS MODEL. PHUC HUNG’S EXISTING BUSINESS MODEL: STRENGTH AND WEAKNESS. INNOVATING PHUC HUNG’S BUSINESS MODEL. STUDY EXTERNAL ENVIRONMENT. COLLECTION OF IDEAS AND OPINIONS. DESIGN BUSINESS MODELS. SELECT THE MOST SATISFACTORY BUSINESS MODEL. INNOVATING BUSINESS MODEL DISCUSSION
• 3. CHƯƠNG 3: CONCLUSION, LIMITATION AND IMPLICATION. CONCLUSION
• APPENDIX A: INTERNAL INTERVIEW FORM
• APPENDIX B: CUSTOMER INTERVIEW FORM
• APPENDIX C: INNOVATIVE BUSINESS MODEL CANVAS
• APPENDIX D: “FIT MAP” CALCULATION SHEET

I. Tổng quan về đổi mới mô hình kinh doanh bằng Business Model Canvas

Đổi mới mô hình kinh doanh là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Việc áp dụng Business Model Canvas giúp các doanh nghiệp xác định và tối ưu hóa các yếu tố cốt lõi trong mô hình kinh doanh của họ. Mô hình này không chỉ đơn thuần là một công cụ mà còn là một phương pháp tư duy giúp doanh nghiệp phát triển chiến lược hiệu quả hơn.

1.1. Định nghĩa mô hình kinh doanh và Business Model Canvas

Mô hình kinh doanh là cách thức mà một doanh nghiệp tạo ra giá trị và thu lợi nhuận. Business Model Canvas là một công cụ trực quan giúp mô tả, phân tích và thiết kế mô hình kinh doanh một cách dễ dàng.

1.2. Lợi ích của việc sử dụng Business Model Canvas

Sử dụng Business Model Canvas giúp doanh nghiệp dễ dàng hình dung và điều chỉnh các yếu tố trong mô hình kinh doanh, từ đó tối ưu hóa quy trình và tăng cường khả năng cạnh tranh.

II. Thách thức trong việc đổi mới mô hình kinh doanh hiện nay

Trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh, việc đổi mới mô hình kinh doanh gặp nhiều thách thức. Các doanh nghiệp phải đối mặt với sự thay đổi nhanh chóng của nhu cầu khách hàng và sự phát triển của công nghệ. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải linh hoạt và sáng tạo trong việc điều chỉnh mô hình kinh doanh của mình.

2.1. Sự thay đổi trong nhu cầu khách hàng

Khách hàng ngày càng trở nên khó tính và yêu cầu cao hơn về sản phẩm và dịch vụ. Doanh nghiệp cần phải nắm bắt kịp thời những thay đổi này để điều chỉnh mô hình kinh doanh cho phù hợp.

2.2. Tác động của công nghệ đến mô hình kinh doanh

Công nghệ không ngừng phát triển, tạo ra những cơ hội và thách thức mới cho doanh nghiệp. Việc áp dụng công nghệ vào mô hình kinh doanh là cần thiết để duy trì tính cạnh tranh.

III. Phương pháp đổi mới mô hình kinh doanh hiệu quả

Để đổi mới mô hình kinh doanh thành công, doanh nghiệp cần áp dụng các phương pháp và công cụ phù hợp. Việc sử dụng Business Model Canvas là một trong những phương pháp hiệu quả nhất giúp doanh nghiệp xác định rõ các yếu tố cần thiết cho sự đổi mới.

3.1. Phân tích các yếu tố cốt lõi trong mô hình kinh doanh

Doanh nghiệp cần xác định rõ các yếu tố như value proposition, customer segments, và revenue streams để tối ưu hóa mô hình kinh doanh của mình.

3.2. Tạo ra giá trị mới cho khách hàng

Đổi mới mô hình kinh doanh không chỉ là thay đổi cách thức hoạt động mà còn là tạo ra giá trị mới cho khách hàng, từ đó tăng cường sự trung thành và thu hút khách hàng mới.

IV. Ứng dụng thực tiễn của Business Model Canvas tại Phục Hưng Holdings

Phục Hưng Holdings đã áp dụng Business Model Canvas để đổi mới mô hình kinh doanh của mình. Qua đó, doanh nghiệp đã xác định được các yếu tố cốt lõi và tối ưu hóa quy trình hoạt động, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh.

4.1. Phân tích mô hình kinh doanh hiện tại của Phục Hưng Holdings

Mô hình kinh doanh hiện tại của Phục Hưng Holdings được xây dựng dựa trên các yếu tố như key resources và cost structure, giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn.

4.2. Kết quả đạt được sau khi áp dụng Business Model Canvas

Sau khi áp dụng Business Model Canvas, Phục Hưng Holdings đã ghi nhận sự tăng trưởng doanh thu và cải thiện sự hài lòng của khách hàng, cho thấy hiệu quả của việc đổi mới mô hình kinh doanh.

V. Kết luận và triển vọng tương lai của đổi mới mô hình kinh doanh

Đổi mới mô hình kinh doanh là một quá trình liên tục và cần thiết cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Việc áp dụng Business Model Canvas không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa mô hình hiện tại mà còn mở ra nhiều cơ hội mới trong tương lai.

5.1. Tương lai của đổi mới mô hình kinh doanh

Trong tương lai, các doanh nghiệp cần tiếp tục đổi mới và điều chỉnh mô hình kinh doanh để đáp ứng nhanh chóng với sự thay đổi của thị trường và nhu cầu khách hàng.

5.2. Khuyến nghị cho doanh nghiệp trong việc áp dụng Business Model Canvas

Doanh nghiệp nên thường xuyên xem xét và cập nhật Business Model Canvas của mình để đảm bảo rằng mô hình kinh doanh luôn phù hợp và hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển kinh tế nhanh nhất trong thập kỷ qua, ngành xây dựng đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, GDP của Việt Nam đạt mức tăng trưởng trung bình 6,4% mỗi năm trong thập niên 2000, với mức tăng trưởng 6,3% trong nửa đầu năm 2015 – mức cao nhất trong 5 năm gần nhất. Ngành xây dựng chiếm tỷ trọng quan trọng trong GDP, với giá trị sản xuất năm 2014 ước tính đạt khoảng 201.203 tỷ đồng, đóng góp 5% vào tổng GDP quốc gia. Tuy nhiên, các doanh nghiệp xây dựng trong nước đang đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt từ các nhà thầu quốc tế, yêu cầu ngày càng cao về năng lực quản trị, công nghệ và đổi mới mô hình kinh doanh.

Luận văn tập trung nghiên cứu đổi mới mô hình kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng điển hình – Phuc Hung Holdings JSC – thông qua công cụ Business Model Canvas (BMC). Mục tiêu nghiên cứu là phân tích mô hình kinh doanh hiện tại của Phuc Hung, đánh giá hiệu quả hoạt động và đề xuất các giải pháp đổi mới nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong giai đoạn 2013-2015. Nghiên cứu có phạm vi thực hiện tại Phuc Hung Holdings, một doanh nghiệp xây dựng cấp 2 tại Việt Nam, với dữ liệu tài chính và hoạt động được thu thập trong ba năm liên tiếp. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của đổi mới mô hình kinh doanh trong ngành xây dựng Việt Nam, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn cho các doanh nghiệp tương tự trong việc nâng cao hiệu quả quản trị và thích ứng với môi trường kinh doanh biến động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: mô hình kinh doanh và công cụ Business Model Canvas (BMC). Mô hình kinh doanh được định nghĩa là cách thức tổ chức tạo ra, cung cấp và thu lợi nhuận từ giá trị cho khách hàng (Osterwalder & Pigneur, 2010). BMC gồm 9 thành phần cơ bản: Phân khúc khách hàng (Customer Segments), Đề xuất giá trị (Value Propositions), Kênh phân phối (Channels), Quan hệ khách hàng (Customer Relationships), Dòng doanh thu (Revenue Streams), Tài nguyên chính (Key Resources), Hoạt động chính (Key Activities), Đối tác chính (Key Partnerships), và Cơ cấu chi phí (Cost Structure). Ngoài ra, luận văn áp dụng mô hình Value Proposition Canvas để phân tích chi tiết nhu cầu khách hàng và giá trị cung cấp, giúp thiết kế mô hình kinh doanh phù hợp hơn.

Khái niệm đổi mới mô hình kinh doanh được xem là yếu tố then chốt để doanh nghiệp tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững trong môi trường kinh tế biến động nhanh chóng. Báo cáo của IBM (2010) chỉ ra rằng 2/3 CEO toàn cầu coi đổi mới mô hình kinh doanh là ưu tiên hàng đầu để thích ứng với các thay đổi về kinh tế vĩ mô, thị trường và nội bộ doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp định lượng theo chiến lược nghiên cứu case study điển hình. Đối tượng nghiên cứu là Phuc Hung Holdings JSC, một doanh nghiệp xây dựng cấp 2 tại Việt Nam. Cỡ mẫu gồm 12 cán bộ quản lý cấp cao và trung cấp của Phuc Hung được phỏng vấn sâu, cùng 12 khách hàng hiện tại, tiềm năng và cũ được khảo sát để thu thập dữ liệu về mô hình kinh doanh và nhu cầu thị trường.

Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính năm 2013-2015 của Phuc Hung, các tài liệu pháp luật liên quan đến ngành xây dựng, và các báo cáo ngành. Phân tích dữ liệu sử dụng công cụ Business Model Canvas để đánh giá mô hình hiện tại, Value Proposition Canvas để phân tích nhu cầu khách hàng, và phương pháp xếp hạng (ranking) để đánh giá mức độ phù hợp (fit) giữa các yếu tố mô hình kinh doanh với nhu cầu khách hàng. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ tháng 1/2017 đến tháng 9/2017, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và thiết kế mô hình đổi mới.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mô hình kinh doanh hiện tại của Phuc Hung chủ yếu theo phương thức Design-Bid-Build (DBB), tập trung vào thi công xây dựng truyền thống với các hợp đồng xây dựng dân dụng và công nghiệp. Doanh thu năm 2015 đạt 1.219,92 tỷ đồng, tăng 130,8% so với năm 2014, nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 14,91 tỷ đồng, tăng 164,8%. Tỷ suất lợi nhuận biên chỉ khoảng 1,2%, thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp lớn trong ngành.

2. Phân khúc khách hàng chưa được xác định rõ ràng và chưa tập trung, dẫn đến việc đề xuất giá trị chưa thực sự phù hợp với nhu cầu đa dạng của khách hàng. Khách hàng chủ yếu là các chủ đầu tư truyền thống, chưa khai thác hiệu quả các phân khúc tiềm năng như khách hàng FDI hay các dự án công nghiệp.

3. Các kênh phân phối và quan hệ khách hàng còn hạn chế, chủ yếu dựa vào quy trình đấu thầu truyền thống, thiếu các kênh tiếp cận khách hàng hiện đại và các dịch vụ hậu mãi chuyên nghiệp. Điều này làm giảm khả năng giữ chân khách hàng và mở rộng thị trường.

4. Năng lực quản trị và công nghệ của Phuc Hung còn yếu so với các đối thủ cạnh tranh lớn, đặc biệt là trong quản lý dự án, ứng dụng công nghệ xây dựng mới và mô hình quản lý chi phí. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả thi công và khả năng cạnh tranh trong các dự án quy mô lớn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến hiệu quả kinh doanh chưa cao của Phuc Hung là do mô hình kinh doanh truyền thống DBB không còn phù hợp với môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt và yêu cầu đổi mới sáng tạo trong ngành xây dựng. So với các doanh nghiệp lớn như Coteccons hay Hoa Binh, Phuc Hung thiếu sự tập trung vào phân khúc khách hàng chiến lược và chưa phát triển các đề xuất giá trị khác biệt.

Kết quả phân tích Value Proposition Canvas cho thấy sự không phù hợp giữa nhu cầu khách hàng về dịch vụ xây dựng tích hợp, quản lý dự án chuyên nghiệp và các giá trị gia tăng với mô hình kinh doanh hiện tại của Phuc Hung. Việc thiếu các kênh phân phối đa dạng và quan hệ khách hàng bền vững cũng làm giảm khả năng cạnh tranh và phát triển thị trường.

Dữ liệu tài chính cho thấy mặc dù doanh thu tăng mạnh trong năm 2015, lợi nhuận biên vẫn thấp, phản ánh chi phí hoạt động cao và hiệu quả quản lý chưa tối ưu. Biểu đồ so sánh tỷ suất lợi nhuận của Phuc Hung với các doanh nghiệp cùng ngành sẽ minh họa rõ sự chênh lệch này.

Những phát hiện này phù hợp với các nghiên cứu trong ngành xây dựng Việt Nam, nhấn mạnh vai trò của đổi mới mô hình kinh doanh để thích ứng với xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Đổi mới mô hình kinh doanh không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn tạo điều kiện phát triển bền vững trong dài hạn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tập trung phân khúc khách hàng chiến lược: Phuc Hung cần xác định rõ các phân khúc khách hàng trọng điểm như các dự án FDI, khu công nghiệp và các chủ đầu tư lớn để thiết kế đề xuất giá trị phù hợp, nâng cao tỷ lệ trúng thầu và giá trị hợp đồng. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban chiến lược và phòng marketing.

2. Đổi mới đề xuất giá trị: Phát triển các dịch vụ xây dựng tích hợp, quản lý dự án chuyên nghiệp, áp dụng công nghệ BIM và các giải pháp xây dựng xanh để tạo sự khác biệt trên thị trường. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng R&D và phòng kỹ thuật.

3. Mở rộng kênh phân phối và nâng cao quan hệ khách hàng: Xây dựng hệ thống chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp, phát triển kênh tiếp cận trực tuyến và hợp tác với các đối tác chiến lược để tăng cường mạng lưới khách hàng. Thời gian thực hiện: 9 tháng; Chủ thể: Phòng kinh doanh và phòng chăm sóc khách hàng.

4. Nâng cao năng lực quản trị và ứng dụng công nghệ: Đào tạo nhân sự về quản lý dự án hiện đại, áp dụng phần mềm quản lý thi công và chi phí, đồng thời đầu tư trang thiết bị công nghệ mới để nâng cao hiệu quả thi công. Thời gian thực hiện: 18 tháng; Chủ thể: Ban giám đốc và phòng nhân sự.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có sự giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả và điều chỉnh kịp thời theo biến động thị trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Doanh nghiệp xây dựng trong nước: Đặc biệt là các doanh nghiệp cấp 2 và cấp 3 đang tìm kiếm giải pháp đổi mới mô hình kinh doanh để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

2. Nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp: Cần hiểu rõ về vai trò của mô hình kinh doanh và công cụ Business Model Canvas trong việc thiết kế chiến lược phát triển doanh nghiệp.

3. Chuyên gia tư vấn quản trị và đổi mới sáng tạo: Có thể áp dụng các phương pháp và kết quả nghiên cứu để tư vấn cho các doanh nghiệp xây dựng và các ngành liên quan.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, xây dựng: Tài liệu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về đổi mới mô hình kinh doanh trong ngành xây dựng tại Việt Nam, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

1. Business Model Canvas là gì và tại sao lại quan trọng trong đổi mới mô hình kinh doanh?
   Business Model Canvas là công cụ trực quan giúp mô tả và thiết kế mô hình kinh doanh qua 9 thành phần chính. Nó giúp doanh nghiệp hiểu rõ cách tạo ra và cung cấp giá trị, từ đó đổi mới mô hình kinh doanh hiệu quả hơn.

2. Phuc Hung Holdings hiện đang áp dụng mô hình kinh doanh nào?
   Phuc Hung chủ yếu áp dụng mô hình Design-Bid-Build (DBB) truyền thống trong hoạt động xây dựng, tập trung vào thi công và đấu thầu các dự án dân dụng và công nghiệp.

3. Những thách thức lớn nhất mà Phuc Hung đang gặp phải là gì?
   Phuc Hung gặp khó khăn trong việc xác định phân khúc khách hàng chiến lược, thiếu đề xuất giá trị khác biệt, kênh phân phối hạn chế và năng lực quản trị, công nghệ còn yếu so với đối thủ lớn.

4. Làm thế nào để đánh giá mức độ phù hợp giữa mô hình kinh doanh và nhu cầu khách hàng?
   Nghiên cứu sử dụng phương pháp xếp hạng và công cụ Fit Map giữa Customer Profile và Value Map để đánh giá mức độ phù hợp, từ đó lựa chọn mô hình kinh doanh đổi mới tối ưu.

5. Đổi mới mô hình kinh doanh có thể giúp doanh nghiệp xây dựng tăng lợi nhuận như thế nào?
   Đổi mới mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp tập trung vào phân khúc khách hàng tiềm năng, cung cấp giá trị phù hợp, tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả quản lý, từ đó tăng lợi nhuận và khả năng cạnh tranh.

Kết luận

• Phuc Hung Holdings đang vận hành mô hình kinh doanh truyền thống DBB với hiệu quả tài chính còn hạn chế, lợi nhuận biên thấp.
• Phân tích mô hình kinh doanh qua Business Model Canvas và Value Proposition Canvas cho thấy sự không phù hợp giữa đề xuất giá trị và nhu cầu khách hàng.
• Đổi mới mô hình kinh doanh là yêu cầu cấp thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong ngành xây dựng Việt Nam.
• Luận văn đề xuất các giải pháp đổi mới tập trung vào phân khúc khách hàng, đề xuất giá trị, kênh phân phối và năng lực quản trị công nghệ.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thử nghiệm mô hình đổi mới, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp với thực tiễn thị trường.

Luận văn kêu gọi các doanh nghiệp xây dựng và nhà quản lý quan tâm đến đổi mới mô hình kinh doanh như một chiến lược trọng yếu để thích ứng và phát triển trong môi trường kinh tế đầy biến động hiện nay.