Luận văn hoàn thiện công tác quản lý ngân sách huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ

Theo Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015, NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong một năm tài chính đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. NSNN có vai trò quan trọng trong việc điều tiết kinh tế vĩ mô, đảm bảo cân đối thu chi, thực hiện công bằng xã hội. Ngân sách nhà nước góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định tiền tệ và kiểm soát lạm phát. Hơn nữa, NSNN là công cụ quan trọng để Nhà nước can thiệp vào nền kinh tế, khắc phục những khuyết tật của thị trường, điều tiết thu nhập và đảm bảo an sinh xã hội.

Hệ thống ngân sách nhà nước Việt Nam bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách địa phương gồm ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương; và ngân sách xã, phường, thị trấn. Mỗi cấp ngân sách có nhiệm vụ thu, chi riêng, được phân cấp theo quy định của pháp luật. Phân bổ ngân sách huyện cần đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch, hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Việc quản lý chặt chẽ ngân sách các cấp giúp tăng cường tính tự chủ và trách nhiệm của các đơn vị sử dụng ngân sách.

Nguồn thu ngân sách huyện chủ yếu đến từ các khoản thuế, phí, lệ phí, thu từ hoạt động kinh tế của các đơn vị sự nghiệp công lập, thu từ bán tài sản nhà nước, thu từ đất đai và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật. Trong đó, thu từ đất đai thường chiếm tỷ trọng lớn, tuy nhiên lại không ổn định và phụ thuộc vào thị trường bất động sản. Nguồn thu ngân sách huyện Tam Nông còn hạn chế so với nhu cầu chi, dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào ngân sách cấp trên và khó khăn trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển.

Chi ngân sách huyện bao gồm chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên, chi trả nợ và viện trợ, chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật. Chi thường xuyên thường chiếm tỷ trọng lớn, chủ yếu là chi lương, chi hoạt động bộ máy và các khoản chi sự nghiệp. Chi ngân sách huyện Tam Nông chưa thực sự hiệu quả, còn tình trạng dàn trải, lãng phí và chưa đáp ứng được nhu cầu đầu tư phát triển. Việc phân bổ chi ngân sách cần được xem xét lại để đảm bảo ưu tiên cho các lĩnh vực trọng điểm và tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế.

Quy trình lập dự toán ngân sách hiện nay còn thiếu tính khoa học, chưa gắn kết chặt chẽ với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của huyện. Việc phân bổ ngân sách còn mang tính bình quân, chưa dựa trên kết quả thực hiện và hiệu quả sử dụng ngân sách của các đơn vị. Kế hoạch ngân sách huyện Tam Nông cần được xây dựng trên cơ sở đánh giá kỹ lưỡng tình hình thực tế, dự báo các yếu tố ảnh hưởng và xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ ưu tiên.

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thuế, phí để nâng cao nhận thức và ý thức tuân thủ của người nộp thuế. Tổ chức rà soát, kiểm tra thường xuyên việc kê khai, nộp thuế của các tổ chức, cá nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp có quy mô lớn và các hoạt động kinh doanh có rủi ro cao về trốn thuế. Áp dụng các biện pháp cưỡng chế thuế hiệu quả đối với các trường hợp cố tình chây ỳ, nợ đọng thuế. Đồng thời, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ của mình. Thuế và phí huyện Tam Nông cần được quản lý chặt chẽ để đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách.

Cần rà soát, đánh giá lại quỹ đất trên địa bàn huyện để có kế hoạch sử dụng hiệu quả, tránh tình trạng bỏ hoang, lãng phí. Tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất công khai, minh bạch, đảm bảo giá trúng thầu phản ánh đúng giá trị thị trường. Tăng cường quản lý, sử dụng tài sản công, chống thất thoát, lãng phí. Nguồn lực tài chính huyện Tam Nông từ đất đai và tài sản công cần được khai thác tối đa để phục vụ cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện.

Rà soát, đánh giá lại các khoản chi thường xuyên, cắt giảm các khoản chi không hiệu quả, lãng phí hoặc chưa thực sự cần thiết. Thực hiện tiết kiệm chi điện, nước, văn phòng phẩm, chi hội nghị, tiếp khách, đi công tác... Tăng cường sử dụng hình thức hội nghị trực tuyến, hạn chế tổ chức các đoàn công tác nước ngoài. Kiểm soát chi tiêu ngân sách phải được thực hiện nghiêm túc và thường xuyên để đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc sử dụng ngân sách của các đơn vị, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, tham nhũng, lãng phí. Đẩy mạnh công khai, minh bạch thông tin về ngân sách, tạo điều kiện cho người dân tham gia giám sát. Sử dụng ngân sách hiệu quả là trách nhiệm của tất cả các đơn vị và cá nhân liên quan.

Các chỉ số hiệu quả sử dụng ngân sách như tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công, tỷ lệ chi thường xuyên trên tổng chi, tỷ lệ nợ công trên GDP sẽ được sử dụng để đánh giá hiệu quả quản lý ngân sách. Bên cạnh đó, các chỉ số về tăng trưởng kinh tế, giảm nghèo, cải thiện đời sống người dân cũng sẽ được xem xét để đánh giá tác động của ngân sách đến sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện. Đánh giá hiệu quả ngân sách giúp xác định những điểm mạnh, điểm yếu và đưa ra các giải pháp cải thiện.

So sánh quản lý ngân sách huyện Tam Nông Phú Thọ với các huyện khác trong tỉnh có điều kiện tương đồng giúp xác định những điểm khác biệt và học hỏi kinh nghiệm. Phân tích những thành công và thất bại của các huyện khác trong việc quản lý ngân sách, từ đó rút ra những bài học quý giá cho Tam Nông.

Đề xuất các giải pháp cụ thể để tiếp tục cải thiện quản lý ngân sách, bao gồm việc hoàn thiện hệ thống quy trình, quy chế về quản lý ngân sách, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý ngân sách, và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý ngân sách. Cần tập trung vào việc cải cách hành chính tài chính để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ ngân sách.

Hướng tới xây dựng một hệ thống ngân sách địa phương hiện đại, hiệu quả, minh bạch và có trách nhiệm giải trình cao. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý ngân sách, xây dựng cơ sở dữ liệu ngân sách đầy đủ và chính xác. Tăng cường công khai, minh bạch thông tin về ngân sách, tạo điều kiện cho người dân tham gia giám sát và đóng góp ý kiến vào quá trình quản lý ngân sách.