Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu Thiết lập Chất đối chiếu Hypophyllanthin, Niranthin và Dược động học từ Diệp hạ châu đắng

• Tác giả: Phạm Văn Sơn
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Ngọc Vinh
• Trường học: Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kiểm nghiệm thuốc và độc chất
• Đề tài: Thiết lập chất đối chiếu Hypophyllanthin, Niranthin và xác định một số thông số dược động học của cao chuẩn hóa điều chế từ Diệp hạ châu đắng (Phyllanthus amarus Schum., Euphorbiaceae)
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. TỔNG QUAN DIỆP HẠ CHÂU ĐẮNG
• 2.1.1. Tên gọi, phân loại
• 2.1.2. Phân bố - sinh thái
• 2.1.3. Đặc diểm thực vật
• 2.1.4. Bộ phận dùng, gieo trồng, thu hái
• 2.1.5. Thành phần hóa học trong Diệp hạ châu đắng
• 2.2. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ CHIẾT XUẤT, PHÂN LẬP, TINH CHẾ HỢP CHẤT LIGNAN TỪ DIỆP HẠ CHÂU ĐẮNG
• 2.3. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG CÁC HỢP CHẤT LIGNAN TRONG DIỆP HẠ CHÂU
• 2.4. TỔNG QUAN VỀ ĐÁNH GIÁ SINH KHẢ DỤNG CỦA THUỐC
• 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. CHIẾT XUẤT, PHÂN LẬP, TINH CHẾ VÀ XÁC ĐỊNH CẤU TRÚC, ĐỘ TINH KHIẾT CỦA CÁC CHẤT PHÂN LẬP ĐƯỢC
• 4.2. XÁC ĐỊNH CHẤT LƯỢNG VÀ THIẾT LẬP CHẤT ĐỐI CHIẾU
• 4.3. ĐIỀU CHẾ VÀ TIÊU CHUẨN HÓA CAO DIỆP HẠ CHÂU ĐẮNG
• 4.4. ĐÁNH GIÁ MỘT SỐ THÔNG SỐ DƯỢC ĐỘNG HỌC CỦA CAO CHUẨN HÓA ĐIỀU CHẾ TỪ DIỆP HẠ CHÂU ĐẮNG
• ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC PHỤ LỤC

I. Giới thiệu và mục tiêu nghiên cứu

Luận án tiến sĩ tập trung vào việc thiết lập chất đối chiếu Hypophyllanthin và Niranthin từ Diệp hạ châu đắng (Phyllanthus amarus Schum.), đồng thời đánh giá các thông số dược động học của cao chuẩn hóa điều chế từ dược liệu này. Mục tiêu chính bao gồm chiết xuất, phân lập, tinh chế các hợp chất lignan, thiết lập chất đối chiếu, tiêu chuẩn hóa cao Diệp hạ châu đắng, và xác định các thông số dược động học để hỗ trợ kiểm tra chất lượng và liều dùng.

1.1. Bối cảnh và ý nghĩa

Diệp hạ châu đắng là dược liệu được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền và hiện đại, đặc biệt trong điều trị các bệnh về gan. Tuy nhiên, việc kiểm tra chất lượng các sản phẩm từ dược liệu này còn hạn chế do thiếu chất đối chiếu và phương pháp phân tích hiện đại. Nghiên cứu này nhằm khắc phục những hạn chế đó, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả của các sản phẩm từ Diệp hạ châu đắng.

1.2. Mục tiêu cụ thể

Nghiên cứu hướng đến chiết xuất, phân lập Hypophyllanthin và Niranthin, thiết lập chất đối chiếu, tiêu chuẩn hóa cao Diệp hạ châu đắng, và đánh giá các thông số dược động học như AUC, Cmax, Tmax để xác định sinh khả dụng của chế phẩm.

II. Tổng quan về Diệp hạ châu đắng

Diệp hạ châu đắng (Phyllanthus amarus Schum.) thuộc họ Euphorbiaceae, là cây thảo sống ở vùng nhiệt đới. Dược liệu này chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học như lignan, flavonoid, alkaloid, và tannin. Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh tác dụng bảo vệ gan, kháng viêm, và chống ung thư của Diệp hạ châu đắng, đặc biệt là các hợp chất Hypophyllanthin và Niranthin.

2.1. Thành phần hóa học

Thành phần chính của Diệp hạ châu đắng bao gồm lignan (phyllanthin, hypophyllanthin, niranthin), flavonoid (quercetin, rutin), và alkaloid (securinin). Các hợp chất này đóng vai trò quan trọng trong tác dụng dược lý của dược liệu.

2.2. Tác dụng sinh học

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Hypophyllanthin và Niranthin có tác dụng bảo vệ gan, kháng viêm, và chống ung thư. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc phân lập và thiết lập chất đối chiếu cho các hợp chất này.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp hiện đại như sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), sắc ký khí ghép khối phổ (GC-MS), và cộng hưởng từ hạt nhân (NMR) để chiết xuất, phân lập, và xác định cấu trúc của Hypophyllanthin và Niranthin. Các thông số dược động học được đánh giá thông qua thí nghiệm trên động vật.

3.1. Chiết xuất và phân lập

Quy trình chiết xuất bao gồm sử dụng dung môi ethanol và methanol để thu được cao toàn phần. Sau đó, các hợp chất lignan được phân lập bằng sắc ký cột và tinh chế bằng HPLC.

3.2. Đánh giá dược động học

Các thông số dược động học như AUC, Cmax, và Tmax được xác định thông qua thí nghiệm trên thỏ. Kết quả cho thấy sinh khả dụng của cao chuẩn hóa từ Diệp hạ châu đắng.

IV. Kết quả và thảo luận

Nghiên cứu đã thành công trong việc phân lập và thiết lập chất đối chiếu Hypophyllanthin và Niranthin. Cao chuẩn hóa từ Diệp hạ châu đắng đạt tiêu chuẩn chất lượng với hàm lượng các hợp chất lignan ổn định. Các thông số dược động học cho thấy sinh khả dụng cao, hỗ trợ hiệu quả trong điều trị các bệnh về gan.

4.1. Thiết lập chất đối chiếu

Hypophyllanthin và Niranthin được phân lập với độ tinh khiết cao, đáp ứng yêu cầu làm chất đối chiếu trong kiểm nghiệm dược liệu.

4.2. Đánh giá dược động học

Kết quả cho thấy cao chuẩn hóa có sinh khả dụng tốt, với AUC và Cmax đạt giá trị cao, hỗ trợ hiệu quả trong điều trị các bệnh về gan.

V. Kết luận và ứng dụng

Nghiên cứu đã cung cấp phương pháp hiệu quả để thiết lập chất đối chiếu Hypophyllanthin và Niranthin, đồng thời đánh giá các thông số dược động học của cao chuẩn hóa từ Diệp hạ châu đắng. Kết quả này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả của các sản phẩm dược liệu từ Diệp hạ châu đắng.

5.1. Ý nghĩa thực tiễn

Nghiên cứu góp phần tiêu chuẩn hóa dược liệu và sản phẩm từ Diệp hạ châu đắng, hỗ trợ kiểm tra chất lượng và xác định liều dùng hiệu quả.

5.2. Hướng phát triển

Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về cơ chế tác dụng và ứng dụng lâm sàng của các hợp chất lignan trong Diệp hạ châu đắng.