Luận án tiến sĩ lâm nghiệp: Xác định lập địa và kỹ thuật làm giàu rừng khộp bằng cây tếch tại Đắk Lắk

• Tác giả: Phạm Công Trí
• Người hướng dẫn: PGS. Bảo Huy
• Trường học: Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Lâm sinh
• Đề tài: Xác định lập địa, trạng thái thích hợp và kỹ thuật làm giàu rừng khộp bằng cây tếch (Tectona grandis L.) ở tỉnh Đắk Lắk
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LÝ LỊCH CÁ NHÂN
• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM TẠ
• TÓM TẮT
• SUMMARY
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. LÝ LỊCH CÁ NHÂN
• 1.2. LỜI CAM ĐOAN
• 1.3. LỜI CẢM TẠ
• 1.4. MỤC LỤC
• 1.5. DANH MỤC CHỮ, KÝ HIỆU VIẾT TẮT
• 1.6. DANH MỤC BẢNG BIỂU
• 1.7. DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ
• 1.8. DANH SÁCH PHỤ LỤC
• 2. MỞ ĐẦU
• 2.1. Các khái niệm liên quan đến luận án
• 2.2. Trạng thái rừng
• 2.3. Làm giàu rừng
• 2.4. Hệ sinh thái rừng khộp và kỹ thuật lâm sinh
• 2.4.1. Tên gọi, phân loại rừng khộp
• 2.4.2. Phân bố rừng khộp
• 2.4.3. Sinh thái, lập địa và cấu trúc rừng khộp
• 2.4.4. Kỹ thuật lâm sinh áp dụng cho rừng khộp, làm giàu rừng khộp
• 2.4.4.1. Tên gọi, đặc điểm hình thái cây tếch
• 2.4.4.2. Phân bố, yêu cầu sinh thái cây tếch
• 2.4.4.3. Đặc điểm sinh trưởng và tăng trưởng của cây tếch
• 2.4.4.4. Trồng rừng tếch
• 2.4.4.5. Công dụng, giá trị cây tếch
• 2.5. Viễn thám và GIS trong phân tích lập bản đồ thích nghi cây trồng
• 2.6. Thảo luận từ tổng quan
• 2.6.1. Các vấn đề liên quan đến trồng rừng tếch đã được nghiên cứu, ứng dụng và sáng tỏ
• 2.6.2. So sánh yêu cầu sinh thái của tếch với lập địa, trạng thái rừng khộp và nhu cầu nghiên cứu làm giàu rừng khộp bằng cây tếch
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm rừng khộp và khu vực nghiên cứu
• 3.1.1. Đặc điểm rừng khộp suy thoái ở các mức độ được tiến hành nghiên cứu làm giàu rừng
• 3.1.2. Điều kiện tự nhiên
• 3.1.3. Kinh tế xã hội
• 3.2. Nội dung nghiên cứu
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu, thử nghiệm
• 3.3.1. Phương pháp luận tiếp cận nghiên cứu
• 3.3.2. Phương pháp thiết kế và thử nghiệm làm giàu rừng khộp bằng cây tếch trên các tổ hợp nhân tố sinh thái trạng thái rừng khộp khác nhau
• 3.3.3. Phương pháp đánh giá khả năng thích nghi của tếch làm giàu rừng khộp
• 3.3.4. Phương pháp mô hình hóa quá trình sinh trưởng, tăng trưởng và mật độ của tếch ở các mức thích nghi khác nhau
• 3.3.5. Phương pháp xác định các tổ hợp nhân tố lập địa - trạng thái rừng ảnh hưởng chủ đạo đến khả năng thích nghi của tếch trong rừng khộp
• 3.3.6. Phương pháp lập bản đồ thích nghi của cây tếch trong làm giàu rừng khộp
• 3.3.7. Phương pháp dự đoán sinh trưởng, năng suất, sản lượng và hiệu quả kinh tế trong làm giàu rừng khộp bằng cây tếch
• 3.3.8. Phương pháp thiết lập hướng dẫn làm giàu rừng khộp bằng cây tếch
• 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Khả năng thích nghi, sinh trưởng, tăng trưởng và mật độ của tếch trong rừng khộp
• 4.1.1. Biến động mật độ, tỷ lệ sống, không sâu bệnh của cây tếch ở tất cả tổ hợp nhân tố
• 4.1.2. Mức thích nghi của tếch trong làm giàu rừng khộp
• 4.1.3. Mô hình sinh trưởng, tăng trưởng và mật độ tếch theo mức thích nghi
• 4.2. Tổ hợp các nhân tố lập địa - trạng thái rừng chủ đạo ảnh hưởng đến khả năng thích nghi của tếch trong làm giàu rừng khộp
• 4.2.1. Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái rừng khộp đến mức thích nghi tếch
• 4.2.2. Ảnh hưởng của nhóm trạng thái rừng và thực vật rừng chỉ thị đến mức thích nghi của cây tếch
• 4.2.3. Ảnh hưởng của nhóm nhân tố lý hóa tính đất đến mức thích nghi của tếch
• 4.2.4. Ảnh hưởng tổng hợp của các nhân tố sinh thái, trạng thái - thực vật rừng chỉ thị và lý hóa tính đất đến mức thích nghi tếch trong làm giàu rừng khộp
• 4.2.5. Mô hình xác định mức thích nghi của tếch theo các nhân tố quan trắc trực tiếp trên hiện trường và thực vật rừng chỉ thị
• 4.2.6. Thảo luận về các nhân tố lập địa - trạng thái rừng ảnh hưởng chủ đạo đến sinh trưởng và sự thích nghi của cây tếch trồng làm giàu rừng khộp
• 4.3. Bản đồ thích nghi cây tếch làm giàu rừng khộp
• 4.3.1. Ảnh hưởng các nhân tố lớp bản đồ GIS đến mức thích nghi của tếch
• 4.3.2. Các lớp bản đồ GIS theo các nhân tố ảnh hưởng đến mức thích nghi tếch
• 4.3.3. Bản đồ thích nghi tếch trong làm giàu rừng khộp
• 4.3.4. Thảo luận về kỹ thuật và công nghệ để lập bản đồ thích nghi tếch trong làm giàu rừng khộp
• 4.4. Dự đoán năng suất, sản lượng và hiệu quả kinh tế của cây tếch trong làm giàu rừng khộp
• 4.4.1. Dự đoán sinh trưởng, năng suất và sản lượng của cây tếch trong làm giàu rừng khộp ở các mức thích nghi
• 4.4.2. Dự báo hiệu quả kinh tế theo từng mức thích nghi của cây tếch trồng trong rừng khộp
• 4.4.3. Thảo luận về năng suất và hiệu quả trong làm giàu rừng khộp bằng tếch
• 4.5. Kỹ thuật làm giàu rừng khộp bằng cây tếch
• 4.5.1. Xác định mức thích nghi của cây tếch trong làm giàu rừng khộp
• 4.5.2. Phương thức làm giàu rừng, thiết kế trồng và mật độ làm giàu rừng
• 4.5.3. Kỹ thuật trồng tếch trong rừng khộp
• 4.5.4. Chăm sóc, phòng cháy rừng
• 4.5.5. Dự đoán chu kỳ kinh doanh theo mức thích nghi và sản lượng gỗ tếch trong làm giàu rừng khộp
• 4.5.6. Dự toán chi phí đầu tư và hiệu quả kinh tế
• 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Kỹ thuật làm giàu rừng khộp

Kỹ thuật làm giàu rừng khộp là một phương pháp quan trọng nhằm cải thiện chất lượng và năng suất của rừng khộp suy thoái. Nghiên cứu tập trung vào việc sử dụng cây tếch (Tectona grandis L.) để làm giàu rừng khộp tại tỉnh Đắk Lắk. Phương pháp này không chỉ giúp tăng trưởng sinh khối mà còn đáp ứng các mục tiêu kinh tế, xã hội và môi trường. Các kỹ thuật trồng xen cây tếch vào các khu vực trống tán hoặc vỡ tán đã được áp dụng, với khoảng cách trồng tối ưu là 3m giữa các cây tếch và cây rừng khộp hiện có.

1.1. Phương pháp trồng cây tếch

Phương pháp trồng cây tếch trong rừng khộp được thực hiện thông qua việc thiết kế các ô thí nghiệm với diện tích 4.900 m2. Các ô thí nghiệm được bố trí tại ba huyện Buôn Đôn, Ea Sup và Ea H’Leo. Cây tếch được trồng xen vào các khu vực trống tán, với mật độ trồng từ 166 đến 1.097 cây/ha. Kết quả cho thấy, cây tếch có khả năng thích nghi tốt với điều kiện sinh thái của rừng khộp, đặc biệt là ở các khu vực có tỷ lệ đá nổi thấp và mật độ cây rừng khộp vừa phải.

1.2. Đánh giá khả năng thích nghi

Nghiên cứu đã phân loại khả năng thích nghi của cây tếch thành bốn mức: rất thích nghi, thích nghi tốt, thích nghi trung bình và thích nghi kém. Các yếu tố ảnh hưởng đến mức thích nghi bao gồm đơn vị đất, ngập nước, tỷ lệ kết von, và sự xuất hiện của cỏ lào. Các mô hình thống kê đa biến đã được sử dụng để đánh giá ảnh hưởng tổng hợp của các yếu tố sinh thái, trạng thái rừng và lý hóa tính đất đến sinh trưởng của cây tếch.

II. Bảo vệ và phát triển bền vững rừng khộp

Bảo vệ rừng và phát triển bền vững là hai mục tiêu chính của nghiên cứu. Việc làm giàu rừng khộp bằng cây tếch không chỉ giúp tăng trưởng sinh khối mà còn góp phần bảo vệ đa dạng sinh học (biodiversity) và cải thiện sinh kế cho người dân địa phương. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc áp dụng các kỹ thuật lâm sinh hiện đại kết hợp với công nghệ viễn thám và GIS giúp quản lý rừng hiệu quả hơn.

2.1. Quản lý rừng khộp

Quản lý rừng khộp đòi hỏi sự kết hợp giữa các kỹ thuật truyền thống và hiện đại. Nghiên cứu đã sử dụng công nghệ GIS để xây dựng bản đồ thích nghi của cây tếch trong rừng khộp. Các yếu tố như đơn vị đất, tầng dày đất và diện tích tán rừng được sử dụng để chồng ghép bản đồ và dự đoán diện tích thích nghi. Kết quả cho thấy, 41.095 ha rừng khộp có thể được làm giàu bằng cây tếch, chiếm 43.3% diện tích rừng khộp sản xuất của tỉnh Đắk Lắk.

2.2. Cải thiện sinh kế

Nghiên cứu cũng tập trung vào việc cải thiện sinh kế cho người dân địa phương thông qua việc phát triển nông lâm kết hợp. Việc trồng cây tếch trong rừng khộp không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Dự đoán năng suất và hiệu quả kinh tế cho thấy, ở mức thích nghi rất tốt, năng suất tếch đạt 8.6 m3/ha/năm, mang lại giá trị kinh tế đáng kể.

III. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây tếch

Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây tếch là yếu tố quyết định đến sự thành công của việc làm giàu rừng khộp. Nghiên cứu đã đề xuất các phương pháp trồng và chăm sóc cây tếch phù hợp với điều kiện sinh thái của rừng khộp. Các kỹ thuật này bao gồm việc chọn lọc giống, chuẩn bị đất, và chăm sóc sau khi trồng.

3.1. Chọn giống và chuẩn bị đất

Việc chọn giống cây tếch phù hợp với điều kiện sinh thái của rừng khộp là bước đầu tiên quan trọng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, giống tếch có khả năng thích nghi tốt với các điều kiện đất đai và khí hậu của tỉnh Đắk Lắk. Chuẩn bị đất bao gồm việc làm sạch tán rừng, xử lý đất và bón phân để tạo điều kiện tốt nhất cho cây tếch phát triển.

3.2. Chăm sóc và phòng cháy rừng

Chăm sóc cây tếch sau khi trồng bao gồm việc tưới nước, bón phân và kiểm soát sâu bệnh. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phòng cháy rừng, đặc biệt là trong mùa khô. Các biện pháp phòng cháy rừng được đề xuất bao gồm việc xây dựng các đai rừng chắn lửa và tăng cường giám sát các khu vực dễ cháy.