Nghiên cứu tỉ lệ nhiễm và đặc điểm dịch tễ học phân tử của Clostridium difficile từ bệnh nhân tiêu chảy

• Tác giả: Đặng Thị Thùy Dương
• Người hướng dẫn: PGS. Bùi Thị Việt Hà
• Trường học: Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên
• Chuyên ngành: Vi Sinh Vật Học
• Đề tài: Xác Định Tỉ Lệ Nhiễm Và Một Số Đặc Điểm Dịch Tễ Học Phân Tử Của Các Chủng Clostridium Difficile Mang Gen Độc Tố Phân Lập Được Từ Bệnh Nhân Tiêu Chảy Sau Dùng Kháng Sinh Tại Bốn Bệnh Viện Ở Hà Nội (2013 - 2015)
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC BẢNG
• MỞ ĐẦU
• 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
• 3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 3.1. Ý nghĩa khoa học
• 3.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
• 5. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. TIÊU CHẢY SAU DÙNG KHÁNG SINH
• 1.1.1. Các tác nhân gây tiêu chảy sau dùng kháng sinh
• 1.2. VI KHUẨN Clostridium difficile
• 1.2.1. Đặc điểm sinh học
• 1.2.2. Tính chất sinh hóa
• 1.2.3. Sức đề kháng
• 1.2.4. Độc tố của C.
• 1.2.5. Cơ chế gây bệnh
• 1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƢỚC
• 1.3.1. Trên thế giới
• 1.3.2. Dịch tễ học phân tử của các chủng C. difficile gây bệnh
• 1.4. CÁC PHƢƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN NHIỄM TRÙNG DO Clostridium difficile
• 1.4.1. Phƣơng pháp nuôi cấy phân lập C. difficile sinh độc tố
• 1.4.2. Phƣơng pháp khuếch đại gen phát hiện gen độc tố trực tiếp từ mẫu phân
• 1.4.3. Các phƣơng pháp khác
• 1.5. CÁC PHƢƠNG PHÁP PHÂN LOẠI PHÂN TỬ CÁC CHỦNG Clostridium difficile MANG GEN ĐỘC TỐ
• 1.5.1. Phƣơng pháp PCR ribotyping
• 1.5.2. Phƣơng pháp giải trình tự gen slpA
• 1.5.3. Các phƣơng pháp khác
• 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. CỠ MẪU, THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 2.3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
• 2.4. CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
• 2.4.1. Mẫu bệnh phẩm
• 2.4.2. Thông tin bệnh nhân
• 2.5. VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU
• 2.5.1. Chủng vi khuẩn
• 2.5.2. Môi trƣờng nuôi cấy
• 2.5.3. Thiết bị, dụng cụ
• 2.6. NỘI DUNG VÀ CÁC KỸ THUẬT SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.6.1. Đánh giá hiệu năng và xác định giới hạn phát hiện của môi trƣờng CCMA
• 2.6.2. Nuôi cấy phân lập C. difficile mang gen độc tố
• 2.6.3. Xác định chủng vi khuẩn C. difficile và phân loại độc tố
• 2.6.4. Phƣơng pháp nested PCR
• 2.6.5. Phƣơng pháp PCR ribotyping
• 2.6.6. Phƣơng pháp giải trình tự gen slpA
• 2.7. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.8. PHƢƠNG PHÁP XỬ LÝ VÀ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
• 3. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
• 3.1. TỈ LỆ NHIỄM C. difficile MANG GEN ĐỘC TỐ Ở BỆNH NHÂN TIÊU CHẢY SAU DÙNG KHÁNG SINH
• 3.1.1. Kết quả đánh giá hiệu năng và xác định giới hạn phát hiện của môi trƣờng CCMA
• 3.1.2. So sánh phƣơng pháp nested PCR với phƣơng pháp nuôi cấy C. difficile mang gen độc tố
• 3.1.3. Tỉ lệ nhiễm C. difficile mang gen độc tố ở những bệnh nhân tiêu chảy sau dùng kháng sinh
• 3.1.4. Tỉ lệ nhiễm C. difficile MGĐT theo kiểu độc tố
• 3.1.5. Tỉ lệ nhiễm C. difficile MGĐT theo đặc điểm nhân khẩu học
• 3.1.6. Tỉ lệ nhiễm C. difficile MGĐT theo tiền sử sử dụng kháng sinh
• 3.1.7. Tỉ lệ nhiễm C. difficile MGĐT theo tiền sử bệnh lý kèm theo
• 3.1.8. Tỉ lệ nhiễm C. difficile MGĐT theo khoa và bệnh viện
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC PHÂN TỬ CỦA CÁC CHỦNG Clostridium difficile MANG GEN ĐỘC TỐ
• 3.2.1. Đặc điểm dịch tễ học phân tử C. difficile MGĐT theo phƣơng pháp phân loại PCR ribotyping
• 3.2.2. Đặc điểm dịch tễ học phân tử các chủng C. difficile MGĐT theo phƣơng pháp giải trình tự gen slpA
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng quan về tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile trong bệnh nhân tiêu chảy

Nghiên cứu về tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile (C. difficile) trong bệnh nhân tiêu chảy sau khi sử dụng kháng sinh là rất quan trọng. C. difficile là một trong những tác nhân chính gây ra tiêu chảy sau dùng kháng sinh, với tỉ lệ nhiễm từ 10-25%. Việc xác định tỉ lệ nhiễm này giúp hiểu rõ hơn về tình hình dịch tễ học và các yếu tố nguy cơ liên quan.

1.1. Đặc điểm sinh học và dịch tễ học của Clostridium difficile

C. difficile là vi khuẩn kỵ khí tuyệt đối, có khả năng sinh bào tử. Vi khuẩn này đã trở thành nguyên nhân gây nhiễm trùng phổ biến ở nhiều quốc gia. Đặc điểm sinh học của C. difficile bao gồm khả năng sản sinh độc tố, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng cho bệnh nhân.

1.2. Tình hình nhiễm trùng Clostridium difficile tại Việt Nam

Tại Việt Nam, nghiên cứu về nhiễm trùng Clostridium difficile còn hạn chế. Một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng C. difficile là tác nhân gây bệnh mới nổi, nhưng chưa có nhiều dữ liệu về tỉ lệ nhiễm và đặc điểm dịch tễ học phân tử.

II. Vấn đề và thách thức trong nghiên cứu Clostridium difficile

Mặc dù có nhiều nghiên cứu về Clostridium difficile, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc xác định tỉ lệ nhiễm và đặc điểm dịch tễ học phân tử. Các vấn đề như thiếu dữ liệu, phương pháp chẩn đoán chưa đồng bộ và sự lạm dụng kháng sinh là những yếu tố cần được giải quyết.

2.1. Thiếu dữ liệu về tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile

Nhiều nghiên cứu trước đây chỉ tập trung vào một số bệnh viện hoặc khu vực nhất định, dẫn đến việc thiếu thông tin tổng quát về tỉ lệ nhiễm C. difficile trong cộng đồng.

2.2. Phương pháp chẩn đoán chưa đồng bộ

Các phương pháp chẩn đoán hiện tại như nuôi cấy và PCR chưa được áp dụng đồng bộ, gây khó khăn trong việc so sánh và đánh giá tỉ lệ nhiễm giữa các nghiên cứu.

III. Phương pháp nghiên cứu tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile

Để xác định tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile, nghiên cứu sử dụng các phương pháp như nuôi cấy phân lập và PCR. Những phương pháp này giúp phát hiện và phân loại các chủng vi khuẩn mang gen độc tố, từ đó cung cấp thông tin quan trọng về dịch tễ học.

3.1. Phương pháp nuôi cấy phân lập Clostridium difficile

Phương pháp nuôi cấy phân lập C. difficile từ mẫu phân là một trong những cách hiệu quả nhất để xác định sự hiện diện của vi khuẩn này. Môi trường nuôi cấy cần được tối ưu hóa để đảm bảo khả năng phát hiện cao nhất.

3.2. Phương pháp PCR trong phát hiện gen độc tố

Phương pháp PCR giúp phát hiện nhanh chóng và chính xác các gen độc tố của C. difficile. Kỹ thuật này cho phép phân loại các chủng vi khuẩn và đánh giá mức độ nguy hiểm của chúng.

IV. Kết quả nghiên cứu tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile mang gen độc tố ở bệnh nhân tiêu chảy sau dùng kháng sinh là 24,9%. Đây là một con số đáng chú ý, cho thấy sự cần thiết phải tiến hành xét nghiệm phân tìm C. difficile trong các ca bệnh tiêu chảy.

4.1. Tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile theo đặc điểm nhân khẩu học

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỉ lệ nhiễm C. difficile có sự khác biệt rõ rệt giữa các nhóm tuổi và giới tính. Điều này cho thấy cần có các biện pháp phòng ngừa phù hợp cho từng nhóm đối tượng.

4.2. Tác động của kháng sinh đến tỉ lệ nhiễm Clostridium difficile

Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý là một trong những yếu tố chính dẫn đến sự gia tăng tỉ lệ nhiễm C. difficile. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân có tiền sử sử dụng kháng sinh có nguy cơ cao hơn mắc bệnh.

V. Đặc điểm dịch tễ học phân tử của Clostridium difficile

Đặc điểm dịch tễ học phân tử của Clostridium difficile được phân tích thông qua các phương pháp phân loại như PCR ribotyping và giải trình tự gen slpA. Những thông tin này giúp xác định mối quan hệ di truyền giữa các chủng vi khuẩn.

5.1. Phân loại ribotype của Clostridium difficile

Nghiên cứu đã xác định được nhiều ribotype khác nhau của C. difficile, trong đó một số ribotype phổ biến có liên quan đến các vụ dịch lớn. Việc phân loại này giúp theo dõi sự lây lan của vi khuẩn trong cộng đồng.

5.2. Mối quan hệ di truyền giữa các chủng Clostridium difficile

Phân tích gen slpA cho thấy mối quan hệ di truyền giữa các chủng C. difficile trong nghiên cứu và các chủng trên thế giới. Điều này cung cấp thông tin quan trọng cho việc theo dõi và kiểm soát dịch bệnh.

VI. Kết luận và triển vọng nghiên cứu Clostridium difficile

Nghiên cứu về Clostridium difficile mang gen độc tố đã cung cấp nhiều thông tin quý giá về tỉ lệ nhiễm và đặc điểm dịch tễ học phân tử. Kết quả này không chỉ giúp nâng cao nhận thức về tác nhân gây bệnh mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới trong việc kiểm soát nhiễm trùng.

6.1. Tầm quan trọng của việc giám sát Clostridium difficile

Việc giám sát tỉ lệ nhiễm C. difficile là rất cần thiết để phát hiện sớm các vụ dịch và có biện pháp can thiệp kịp thời. Điều này giúp giảm thiểu tác động của bệnh đến sức khỏe cộng đồng.

6.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai

Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về đặc điểm dịch tễ học phân tử của C. difficile, cũng như phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả hơn. Điều này sẽ góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân.